Φολέγανδρος: κραταιά και επιβλητική
Η ολόλευκη Χώρα της Φολεγάνδρου
Ένα πλήρες οδοιπορικό με επιλογές που αποπνέουν ιδιαίτερη ομορφιά, ποιότητα, χαλάρωση και θετική ενέργεια.
Ένα «αρρενωπό» νησί που από την μυθολογία του ήταν κραταιό, λόγω του ότι το κύριο επάγγελμα των κατοίκων του νησιού ήταν η κτηνοτροφία και λόγω των πολλών βοσκότοπων που κυριαρχούσαν. Η εναλλακτική ονοματολογία ήταν «Σιδηρή», λόγω του εξαιρετικά πέτρινου και άγονου υπεδάφους του.
Σήμερα η κτηνοτροφία φθίνει, καθώς οι κύριες οικογένειες που ασχολούνται με αυτή συνεχώς μειώνονται. Οι 500 περίπου μόνιμοι κάτοικοι του νησιού έχουν απορροφηθεί στις υπηρεσίες που απορρέουν από τον τουρισμό, διατηρώντας μάλιστα την ιεραρχική οικογενειακή δομή στις επιχειρήσεις τους. Επίσης, το χάσμα μεταξύ του παραδοσιακού και του νέου εναλλακτικού, ίσως αρκετά κοντά στο lifestyle της Μυκόνου, αντικατοπτρίζονται μεταξύ της Χώρας και του παλαιότερου οικισμού της Άνω Μεριάς.
ΟΙ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΤΗΣ
ΧΩΡΑ-ΑΝΩ ΜΕΡΙΑ-ΛΥΓΑΡΙΑ-ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
Για όλους τους προορισμούς, καλό είναι να διαθέτετε δικό σας μέσο μεταφοράς. Η διαδρομή είναι ασφαλτοστρωμένη στο μεγαλύτερο μέρος της και στη συνέχεια γίνεται ένας κατωφερής χωματόδρομος σε καλή γενικά κατάσταση. Η πρώτη μικρή παραλία που θα αντικρύσετε είναι αυτή της Λυγαριάς, ενώ έπειτα από 5 λεπτά φθάνετε στο γραφικό λιμανάκι του Αγίου Γεωργίου. Από εδώ ξεκινούσαν τα ψαροκάικα του νησιού για τις αποστολές, αλλά και άλλα καΐκια που ασχολούνταν με τον ανεφοδιασμό του νησιού, εκτελώντας δρομολόγια με τη Μήλο και άλλα γειτονικά νησιά. Για αυτό το σκοπό είχαν ανεγερθεί και κτίρια αποθηκών, όπου και φυλάσσονταν τα εμπορεύματα πριν την διανομή. Επίσης, εκεί οι καπετάνιοι έκτισαν τα «σύρματά τους», όπου και φύλαγαν τα καΐκια τους. Σήμερα σώζονται μερικά καΐκια, που οι ιδιοκτήτες τους φυλούν την παράδοση και συνεχίζουν τον δύσκολο επιβιωτικό αγώνα της αλιείας. Σημειωτέον ότι η παραλία δέρνεται από τον βοριά και λιγότερο από τον Μαΐστρο, οπότε καλό είναι να την αποφεύγετε με τέτοιους ανέμους.
Μια διαφορετική οπτική της Χώρας
Στο δρόμο της επιστροφής από Λυγαριά, θα συναντήσετε την εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής ή «Χρυσοπηγή», όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι. Βρεθήκαμε εκεί κοντά στην δύση του ηλίου και το θέαμα μας αποζημίωσε αφού μπορείς να αγναντεύεις μέχρι και τη Σέριφο. Από εκεί ξεκινάει ένας κατηφορικός χωμάτινος διάδρομος, που σε οδηγεί σε μία ασυνήθιστα εύφορη για το άγονο έδαφος του νησιού, περιοχή, που εμφατικά ονομάσθηκε «Βάλσαμο», λόγω και των πολλών πηγαδιών που ανοίχθηκαν εκεί. Για αυτό ακόμη και σήμερα υπάρχουν τα λίγα χωράφια των ντόπιων, στα οποία καλλιεργούνται εποχικά λαχανικά. Από το άνω μέρος της κοιλάδας αυτής υπάρχει η θέα της παραλίας «Αμπέλι», την οποία και επισκεφθήκαμε. Είναι ένας γραφικός μικρός γιαλός, τον οποίο και συναντήσαμε απάνεμο. Στη συνέχεια μπορείτε, πεζοπορώντας περί τα 20 λεπτά, να φθάσετε στην εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα, όπου και την παραμονή της εορτής του (26/7) γίνεται το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού. Από εκεί και μετά από 20 περίπου λεπτά πεζοπορία καταλήγεις στον δεύτερο οικισμό του νησιού την Άνω Μεριά.
Ο πιο ταιριαστός συνδυασμός: μπλε-άσπρο
Συνεχίζοντας τις εξερευνήσεις μας έξω από την Άνω Μεριά, ξεκινάμε να διανύσουμε ένα μικρό τμήμα χωματόδρομου που καταλήγει σε λίγα λεπτά στην εκκλησία των Αγίων Αναργύρων. Εκεί αφήνουμε το αυτοκίνητο μας και ξεκινάμε την πορεία μας μέσα από ένα καλά σημαδεμένο μονοπάτι που μετά από 1 περίπου ώρα σε αποζημιώνει με μία μοναδική παραλία που τα νερά της έχουν την γαλαζοπράσινη χροιά, κυρίαρχη των περισσότερων παραλιών του νησιού. Στη διαδρομή συναντήσαμε έναν εγκαταλελειμμένο οικισμό που ονομάζεται «Μάρμαρο», αλλά και δείγματα από τις ολοκληρωμένες αγροικίες του νησιού, τις ονομαζόμενες «θημωνιές», που με ιστορία περί τα 80 χρόνια μας θυμίζει τον τελείως διαφορετικό οικονομικό και κοινωνικό χάρτη του νησιού, με αφετηρία μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αφήνοντας πίσω μας την παραλία «Λειβαδάκι», και με καλή επίσης σήμανση, φτάνουμε στον κλασικής τεχνοτροπίας, αλλά επιβλητικό φάρο της Ασπρόπουντας. Εκεί βρίσκεστε στη βορειοδυτική εσχατιά του νησιού και σίγουρα θα αισθανθείτε ότι είστε στο επίκεντρο του κατά τα άλλα απέραντου Αιγαίου Πελάγους. Στη συνέχεια και από άλλο ευκρινές μονοπάτι με πεζοπορίας περί την 1 ώρα και 15 λεπτά, επιστρέφετε στην βάση σας στην Άνω Μεριά.
ΧΩΡΑ-ΠΑΡΑΛΙΑ ΒΟΡΕΙΝΑ
Όταν έχουμε σαν συμμάχους τους νότιους ανέμους, αλλά και τον Γαρμπή, η παραλία αυτή, στην οποία φθάνεται μόνον πεζοπορικά, θα σας αποζημιώσει. Βρίσκεται μόλις 3 χιλιόμετρα από τη Χώρα, έχοντας κατεύθυνση την Άνω Μεριά και εκεί υπάρχει μία ταμπέλα, όπου σας κατευθύνει να παρκάρετε το αυτοκίνητο ή την μηχανή σας. Από εκεί ξεκινάει το ευκρινές μονοπάτι που μετά από 40 λεπτά περίπου έντονα καθοδικής διαδρομής θα σας φέρει στην παραλία των Βορεινών. Εκεί δεν υπάρχει καμία υποδομή, οπότε θα πρέπει να έχετε τουλάχιστον τα βασικά εφόδια εάν θέλετε να μείνετε κάποιες ώρες εκεί. Επιλέξαμε να μείνουμε εκεί μέχρι τη δύση του ηλίου και πραγματικά οι αποχρώσεις των δύο κάθετων βράχων που κείνται πάνω από την παραλία συνθέτουν έναν φυσικό καμβά χρωμάτων που ούτε τα λόγια μπορούν να περιγράψουν. Επίσης, εάν επιστρέψετε το δειλινό, η διαδρομή που είναι πλήρως ανηφορική δεν θα σας κουράσει, σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη ώρα της ημέρας.
Βουτιά στη δημοφιλή Αγκάλη
Μια από τις παραλίες-σύμβολα του νησιού που σας προσφέρει τα απόλυτα γαλήνια νερά όταν κυριαρχούν οι βοριάδες ή τα μαϊστράλια. Μέχρι το 2000 ήταν προσβάσιμη μόνο από μονοπάτια, αλλά τώρα χρειάζεσαι μόλις 20 λεπτά από την Χώρα, ενώ υπάρχει σχετικά τακτική συγκοινωνία (ανά 3 ώρες) για όσους δεν έχουν μέσο μεταφοράς. Η Αγκάλη προσφέρει σήμερα υποδομές, αφού λειτουργούν 7 καταστήματα (ταβέρνες, εστιατόρια, καφέ και bar).
ΑΓΚΑΛΗ-ΓΑΛΙΦΟΣ-ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
Ακολουθήστε το βατό γραφικό μονοπάτι που ξεκινάει από την παραλία με ένα απότομο ανηφορικό τμήμα και που στο τέλος του θα αντικρίσετε το εκκλησάκι της Αγίας Μαρίνας. Βρεθήκαμε εκεί στη γιορτή της Αγίας και στον προαύλιο χώρο απολαύσαμε τη γνήσια κυκλαδίτικη μουσική και τους χορούς που, όπως μας λένε οι ντόπιοι, παλαιότερα διαρκούσαν 3 ημέρες.
Συνεχίζοντας φθάνετε στο παραλιάκι της Γαλύφου, ένας ιδιαίτερος γραφικός ορμίσκος με γαλαζοπράσινα νερά. Από εκεί και με βατό περπάτημα 15 λεπτών φθάνετε στην παραλία του Αγίου Νικολάου με την ομώνυμη εκκλησία να δεσπόζει λίγο υψηλότερα. Το χαρακτηριστικό της είναι ότι διαθέτει αρκετά αρμυρίκια, αλλά και υποδομές με τρία καφέ και εστιατόρια. Ξεχωρίζουμε, για τη θέα του, το all day bar restaurant “Papalangi”.
ΧΩΡΑ-ΧΡΙΣΤΟΣ ΦΗΡΑ
Κατευθυνθείτε από τη Χώρα προς Άνω Μεριά και περίπου στη μέση της διαδρομής υπάρχει πινακίδα για στροφή αριστερά, από όπου ο δρόμος καταλήγει μέχρι τη γραφική εκκλησία του Χριστού (γιορτάζει του Σωτήρος, στις 6 Αυγούστου). Από εκεί ακολουθείτε ένα καθοδικό μονοπάτι που έπειτα από 30 λεπτά σας βγάζει στην παραλία των Φηρών. Σε περίπτωση που δεν διαθέτετε αυτοκίνητο, μπορείτε να φθάσετε εκεί και με εναλλακτικό μονοπάτι που ξεκινάει από την Αγκάλη, με την πορεία να διαρκεί περί τα 40 λεπτά.
Το Κάτεργο
Άλλη μια παραλία-σύμβολο του νησιού που συγκεντρώνει καθημερινά τους περισσότερους επισκέπτες, έχει μία πραγματικά δική της αισθητική ταυτότητα. Πολύ κοντά της και η βραχονησίδα Μακρύ Κάτεργο, στην οποία και πηγαίνει κανείς κολυμπώντας. Η παραλία αυτή, όπως και όλες οι άλλες, δεν διαθέτουν υποδομές, έπειτα από συνειδητή απόφαση της πλειοψηφίας του Δήμου. Στο Κάτεργο δεν πηγαίνει αυτοκίνητο και για αυτό προσεγγίζεται μόνο:
- Με καραβάκι που κάνει τακτικά δρομολόγια από Καραβοστάσι
- Με αυτοκίνητο πηγαίνετε από τη Χώρα ή όπου αλλού μένετε, στον Πετούση και από εκεί ακολουθείτε ένα ευκρινές μονοπάτι που σε 45-50 λεπτά περίπου καταλήγει στο Κάτεργο
- Με πεζοπορία από τη Χώρα που διαρκεί περί την μιάμιση ώρα
Την παραλία αυτή άλλωστε την βλέπουν αρκετά μάτια σε ειδικούς, ηλεκτρονικούς ή έντυπους οδηγούς που κυκλοφορούν σε επαγγελματίες του τουρισμού και οι οποίοι διαμορφώνουν τουριστικά προϊόντα.
ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΣΤΟ ΚΑΡΑΒΟΣΤΑΣΙ-ΠΕΤΟΥΣΙ-ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ
Ακόμη και οι παραλίες του λιμανιού της Φολεγάνδρου έχουν την αξία τους. Διακρίνουμε το Λιβάδι, που είναι και η μεγαλύτερη σε μέγεθος, από όπου ένας σχετικά πεπειραμένος κολυμβητής σε 30 περίπου λεπτά φθάνει στο νησάκι του Αη Γιάννη με την ομώνυμη εκκλησία.
Επίσης, και εφόσον έχετε αυτοκίνητο, από την παραλία του Λιβαδιού κατευθύνεστε προς τον μικρό οικισμό Πετούσι, που στα παλαιά χρόνια αποτελούσε τον ακμάζοντα οικισμό των βοσκών. Σήμερα 3 με 4 άνθρωποι προσπαθούν να στηρίξουν αυτήν την παράδοση ανακαινίζοντας τις «θημωνιές» τους. Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι η συμβολή τους στην τοπική οικονομία συνεχώς φθίνει.
Στο Πετούσι θα συναντήσετε την εκκλησία του Αγίου Πνεύματος, ενώ μετά από δεκάλεπτη περίπου πορεία φθάνετε στη νότια ανεκμετάλλευτη άκρη του νησιού, όπου αυτό που θα συναντήσετε είναι μία άριστα συντηρημένη εκκλησία αυτή του Ευαγγελισμού. Εδώ οφείλουμε να δώσουμε τα εύσημα στις περισσότερες εντόπιες οικογένειες, που αναλαμβάνουν εκ περιτροπής την συντήρηση των εκκλησιών και το αποτέλεσμα πραγματικά αποζημιώνει όσους τις επισκέπτονται.
Η Παναγιά
Ένα σύμβολο της ορθοδοξίας, ακριβώς στην κορυφή ενός μεγαλοπρεπούς πυραμιδικού βράχου, που χαρακτηρίζει το νησί. Αξίζει να την επισκεφθείτε με πεζοπορία κοντά στην δύση του ηλίου που θα σας αποζημιώσει, καταρχάς με τη λιτή της διακόσμηση, που χαρακτηρίζει σχεδόν όλες τις εκκλησίες του νησιού με μόνο ουσιαστικά διάκοσμο το τέμπλο και κάποιες εικονογραφίες. Με ιστορία 4 περίπου αιώνων, κτίσθηκε στην θέση αρχαίου ναού προς τιμήν της Αρτέμιδας, με αποτέλεσμα να σώζονται κάποια υπολείμματά του. Πανηγυρίζει στις 15 Αυγούστου, ενώ όταν υπάρχει βορεινός καιρός με μεγάλη ορατότητα απολαμβάνετε την Δύση, αλλά και μία οικουμενική ματιά που γεμίζει τον νου σας με αυτό που λέμε «την απεραντοσύνη του Αιγαίου». Ατενίζεις από τη Σαντορίνη και την Καλντέρα, μέχρι τη Σίφνο, την Ίο, τη Νάξο, την Πάρο, την Αντίπαρο, τη Μήλο, τη Σέριφο, την Κύθνο.
Επίσης ξεχωρίσαμε για εσάς:
- Στη Χώρα τις εκκλησίες του Αγίου Νικολάου και την Παναγία την Παντάνασσα, την οποία θα ανακαλύψετε περιφερόμενοι στα καντούνια του κάστρου. Άλλωστε είναι η μόνη Χώρα στις Κυκλάδες, που η ενδοχώρα του κάστρου κατοικείται. Εκεί θα βρείτε ένα από τα παλιότερα και σχετικά πρόσφατα ανακαινισμένα ξενοδοχεία του νησιού (Ονομάζεται και αυτό «το Κάστρο»). Από την κατασκευή του, επί ενετοκρατίας, έφερε 2 πύλες την «Λόντζια» και το «Παραπόρτι». Στο ομώνυμο καφέ «Λόντζια», που το λειτουργούν ο Γιάννης Λιζάρδος και η μητέρα του, μπορείτε να απολαύσετε τον καφέ ή το ποτό σας, καθώς και τα σπιτικά γλυκά της Κυρίας Ειρήνης.
- Στην Πέρα Μεριά, τις εκκλησίες του Αγίου Γεωργίου και Αγίου Ελεήμονα.
Ο ΓΥΡΟΣ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ
Με τη χορηγία του σημαντικότερου τουριστικού γραφείου του νησιού (Διάπλους τηλ. 2286041158) ο καπετάνιος Γιάννης Βενιός και οι συνεργάτες του προσφέρουν, καιρού επιτρέποντος, μία πραγματικά δυνατή εμπειρία. Εκτός από τους προορισμούς που προαναφέραμε με το καραβάκι ΣΤΕΛΛΑ ΕΞΠΡΕΣ II θα απολαύσετε:
- Το Σπήλαιο Γεωργίτση
- Τη Χρυσοσπηλιά, η οποία παρουσιάζει εξαιρετικό αρχαιολογικό και σπηλαιολογικό ενδιαφέρον, τόσο ώστε να απαγορεύεται η είσοδος. Αυτό που έχουμε δει είναι πολλά ονόματα από διάφορες ιστορικές περιόδους που ανάγλυφα κοσμούν την εσωτερική βραχική επιφάνεια του σπηλαίου.
Το ονειρικό Polikandia
- POLIKANDIA Θα ήταν παράληψή μας να μην αναφερθούμε στην ιδανική φιλοξενία της οικογένειας Παρασίρη στο ξενοδοχείο “Polikandia”. Όλα τα μέλη της οικογένειας εργάζονται αθόρυβα και ακούραστα, προσέχοντας για εσάς και την παραμικρή λεπτομέρεια. Ιδανικό σπιτικό πρωινό δίπλα στην πισίνα και υποδειγματική η καθαριότητα σε καθημερινή βάση. Οι τιμές λογικές με βάση και το προϊόν που προσφέρεται (Τηλ. 2286041322, www.polikandia.gr)
- ANEMOMYLOS με μεγαλόπρεπη θεά στον βράχο της Παναγίας.
- Επίσης, ξεχωρίσαμε την FATA MORGANA,ANEMOUSSA και ΚΗΦΗΝΕΣ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ με κριτήριο την μεγαλόπρεπη θέα προς την Χώρα, αλλά με τιμές αρκετά υψηλές. Tέλος, στο Καραβοστάσι διακρίναμε το ΑΝΕΜΙ και το FOLEGANDROS VILLAS.
- GALIFOS ROOMS H πλήρως αντισυμβατική διαμονή, με αμφιθεατρικά δωμάτια που ατενίζουν τον κολπίσκο της Γαλύφας, με τα ιδανικά γαλαζοπράσινα νερά. Η καινοτομία τους έγκειται στην απουσία ηλεκτρικού ρεύματος με όλες, όμως, τις άλλες υποδομές να λειτουργούν κανονικά. Από τον κόλπο της Αγκάλης χρειάζεσαι 15 λεπτά με τα πόδια για να φθάσεις στα δωμάτια. Η ιδιοκτήτρια, Λυδία Δεκαβάλλα, βρίσκεται πάντοτε κοντά σας για ότι χρειασθείτε (τηλ 6976131295, 2286041072).
Το φαγητό στη Φολέγανδρο είναι μεγάλη υπόθεση
- «Αγκάλη» στην ομώνυμη ταβέρνα, στην παραλία της Αγκάλης, ο Γιώργος και η Γεωργία με τα παιδιά τους προσφέρουν μοναδικά ποιοτικά και φθηνά πιάτα. Ξεχωρίζουν η «κακαβιά», που φτιάχνεται από τις καθημερινές ψαριές του Γιώργου. Το μεράκι για τον τόπο του μεγάλο και έτσι είναι επίσης από του λίγους κτηνοτρόφους του νησιού, που έχει δικά του κατσίκια. Επίσης, η γυναίκα του η Γεωργία βάζει το δικό της ταλέντο και σας ετοιμάζει εκείνη την ώρα την μοναδική «ματσάτα του νησιού».
- «Πασιθέα» και πάλι στην παραλία της Αγκάλης, αλλά ψηλότερα πάνω σε λόφο και με μοναδική θέα. Ο πολυσχιδής καπετάν Γιάννης Βενιός με τη γυναίκα του και οι δύο από τις τέσσερις κόρες του τρέχουν με επιτυχία το εστιατόριο, σε τιμές λογικές σε σχέση με την ποιότητα. Δροσερές σαλάτες, χωριάτικη με το ντόπιο τυρί το «σουρωτό» και βέβαια και εδώ η «ματσάτα» συναγωνίζεται σε ποιότητα τους υπόλοιπους που ξεχωρίσαμε. Στο τέλος, η κυρία Φλώρα ετοιμάζει για εσάς το μοναδικό σπιτικό της ρεβανί.
- «Το παντοπωλείο της Ειρήνης», το γραφικό μαγαζί σημείο αναφοράς των ντόπιων που αποτελεί ένα από τα λίγα διέξοδά τους το χειμώνα, για να βρεθούν και να απολαύσουν σπιτικό φαγητό. Η «ματσάτα» της κυρά-Ειρήνης νομίζω ότι δικαιωματικά κατέχει την πρωτιά του τοπικού πιάτου σε όλο το νησί.
- «Το ηλιοβασίλεμα στου Μητσάκη» Με μία μοναδική θέα και με ποιοτικά και φθηνά πιάτα, η οικογένεια Μαρινάκη έχει την δική της οικοτεχνεία με κρέατα και λαχανικά παραγωγής τους. Ζητήστε από τον νεαρό Δημήτρη Μαρινάκη να σας ξεδιπλώσει το ταλέντο του, όταν τις ατέρμονες ώρες του χειμώνα κατασκευάζει τις μοναδικές μακέτες πλοίων, φάρων και άλλων αντικειμένων.
- «Η συνάντηση» Ο Βίκτορας Βενιός, αδερφός του καπετάν Γιάννη, προσφέρει μαζί με τα πιάτα και τη μοναδική φιλοξενία του, ενώ η παράδοση του μαγαζιού κρατάει εδώ και 100 χρόνια περίπου (από το 1920) φθάνοντας στην τρίτη πλέον γενιά. Ιδιαίτερα ποιοτική η «ματσάτα» του με κατσίκι, κουνέλι, χοιρινό και σουτζουκάκια.
ΦΑΓΗΤΟ ΣΤΗ ΧΩΡΑ
Δεν θα θέλαμε να αναφερθούμε σε συγκεκριμένα μαγαζιά στην Χώρα, δεδομένου ότι είναι ιδιαίτερα πολλά και θα ήταν λάθος μας εάν παραλείπαμε κάποιον. Βέβαια, πολλά από αυτά προσφέρουν ποιοτικές επιλογές, αλλά θα συνιστούσαμε να κάνετε μία προσεκτική έρευνα αγοράς πριν επιλέξετε το οτιδήποτε, δεδομένου ότι οι τιμές σε αρκετά από αυτά είναι ιδιαίτερα υψηλές. Άλλωστε τα περισσότερα από αυτά βρίσκονται στην κεντρική τους πλατεία, την «Πιάτσα», όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι.
ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΜΕ ΤΗ SEAJETS
Εκτός της συμβατικής ακτοπλοϊκής γραμμής («Αδαμάντιος Κοραής»), θεωρούμε καταλυτική την υποστήριξη της διαχειρίστριας εταιρείας των ταχύπλοων “SEAJETS”, με τη χορηγία της οποίας ήρθαμε στο νησί με ιδιαίτερα γρήγορο και ασφαλή τρόπο (τηλ. 2104121001, www.seajets.gr).
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΤΣΟΜΠΑΝΙΔΗΣ
