Η Ελένη Πετάση γράφει κριτική για την παράσταση «Ο γάμος του Φίγκαρο» που παρουσιάζεται στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών σε σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθινού.

Πολλά έχουμε ακούσει τελευταία για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Το αίτημα, ως βασική προϋπόθεση ελευθερίας, δεν είναι καινούργιο.

Ο Πιερ Μπομαρσέ είναι ένας από τους θεατράνθρωπους που το υπερασπίστηκαν λίγα χρόνια πριν από το ξέσπασμα της Γαλλικής Επανάστασης. Στο έργο του «Ο γάμος του Φίγκαρο» ή «Η τρελή ημέρα» (1778), που ασπάζεται τις αρχές του Διαφωτισμού, χλευάζει την υποκρισία, την ανηθικότητα και τη σκληρότητα της άρχουσας τάξης που επιχειρεί να μετατρέψει τους ταξικά κατώτερους «υπηκόους» της σε υποχείρια του αλλοτριωτικού μηχανισμού της.

Ομως ο ομώνυμος ήρωας -ένας υπηρέτης άνευ σημασίας- αντιστέκεται θαρραλέα και, παρότι αναγκάζεται να συμβιβαστεί με τους θλιβερούς κανόνες της επιβίωσης, κερδίζει τη μάχη ενάντια στον δόλιο εξουσιαστή του.

Εχοντας ως όχημα την τρελή φάρσα, αυτή η πολιτική σάτιρα με «προγόνους την αρχαιοελληνική και ρωμαϊκή κωμωδία, την Commedia dell’ arte, τον Μολιέρο, τον Μαριβό, ακόμα και τους κλόουν του Σαίξπηρ», εκφράζει τη λαϊκή δυσφορία της εποχής της και όπως ήταν φυσικό απαγορεύτηκε το ανέβασμά της. Ο ίδιος ο συγγραφέας επεσήμανε στον πρόλογο του έργου πως τον κατηγορούσαν ότι «με τον “Κουρέα της Σεβίλλης” είχα απλώς τραντάξει το κράτος, με τον “Γάμο” το ανέτρεπα σύρριζα». Ωστόσο έξι χρόνια αργότερα, υπερπηδώντας τις δυσκολίες, παίχτηκε στην Κομεντί Φρανσέζ (1784).

Ο Στάθης Λιβαθινός, βαθύς γνώστης της θεατρικότητας, στήνει μια παράσταση πολυεπίπεδη, υπαινικτική, με εξάρσεις σαρκασμού, λυτρωτικού χιούμορ και έμπλεη πολυπολιτισμικών στοιχείων. Δίχως την αναπαράσταση μιας συγκεκριμένης εποχής, χρησιμοποιώντας τους δικούς του κώδικες, την ευεργετική συνεισφορά των αυτοσχεδιασμών και πλήθος ευρημάτων, δημιουργεί ένα ευφρόσυνο, παιγνιώδες θέαμα που δεν αναιρεί την καταγγελτική ουσία του έργου.
Καθοριστικό ρόλο παίζουν η εύστοχη μετάφραση της Ελσας Αδριανού, τα ευφάνταστα σκηνικά της Ελένης Μανωλοπούλου και η ποικιλόμορφη μουσική (από την ομότιτλη όπερα του Μότσαρτ μέχρι βαλκανικές και ινδικές αποχρώσεις) του Χαράλαμπου Γωγιού.

Ενα ιδιαίτερα εκπαιδευμένο σύνολο ηθοποιών, με τον Δημήτρη Ημελλο (Φίγκαρο) να ξεχωρίζει, συντονίζεται απόλυτα με το πνεύμα της σκηνοθεσίας προικίζοντάς την με εξαιρετικούς σωματικούς ρυθμούς. Ξεχωρίζουν, επίσης, ο γελοίος εξουσιαστής Αρης Τρουπάκης, η αντιστεκόμενη στις σεξουαλικές ορέξεις του κυρίου της Σουζάνα (Αμαλία Τσεκούρα), η Κόμισσα της Αντιγόνης Φρυδά, η Μαρσελίνα της Μαρίας Σαββίδου και ο απολαυστικός Μπαζίλιο του Νίκου Καρδώνη.

Ελένη Πετάση - [email protected]