Το πρώτο δεκαήμερο του φετινού Σεπτέμβρη είναι πολύ σημαντικό για την σύγχρονη αμερικανική τηλεόραση και αναλύουμε το γιατί.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΣΧΟΣ / [email protected]

Η καθιέρωση της τηλεόρασης δεν ήρθε επειδή πλέον έχει τη δυνατότητα να παράγει σειρές κινηματογραφικής ποιότητας με καλή φωτογραφία. Ούτε αυτό συνέβη επειδή έμαθε πώς να δημιουργεί cool αντιήρωες με περίπλοκα ηθικά διλήμματα. Δηλαδή αυτοί είναι παράγοντες που συνέβαλλαν στην ανάδειξή της, αλλά το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή παραμένει η πρώτη δημιουργική επιλογή για σημαντικές προσωπικότητες από το χώρο του σινεμά αλλά και ότι χαίρει ιδιαίτερης εκτίμησης από πολύ κόσμο έχει να κάνει με την ελευθερία που παρουσιάζει στην εξερεύνηση σημαντικών ζητημάτων.

Μπορεί να περνάμε πολύ καλά με το «Game of Thrones», το οποίο όταν θέλει έχει έναν μοναδικό τρόπο να σου κόβει την ανάσα και θα θέλουμε κι άλλο όταν τελειώσει η έβδομη σεζόν, αλλά αυτό το φθινόπωρο είναι ίσως το πιο υποσχόμενο στη σύγχρονη ιστορία του μέσου, αφού όχι μόνο θα παίζονται παράλληλα μερικές από τις καλύτερες και σημαντικότερες σειρές των τελευταίων ετών, αλλά θα έχουν και μια θεματική συνέχεια στην οποία αξίζει να σταθούμε και που αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα επιτεύγματα της κυρίαρχης εποχής της τηλεόρασης.

Αναφερόμαστε στο πρώτο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου, όταν και θα παίζονται την ίδια στιγμή νέα επεισόδια από το «Rick and Morty», το «BoJack Horseman» και το «You’re the Worst», τρεις σειρές που αν και ξεκίνησαν από εντελώς διαφορετικές αφετηρίες, κατέληξαν να εξερευνούν, με τον δικό της τρόπο η κάθε μια, την κατάθλιψη και τις ψυχικές ασθένειες.

Το ενήλικο animation είναι μια από τις πιο ενδιαφέρουσες τάσεις της τηλεόρασης σήμερα και αυτό ισχύει γιατί αφενός προσφέρει άπειρες δυνατότητες για χιούμορ πέρα από τα όρια σε ευφάνταστες καταστάσεις, αλλά κυρίως μέσα από αυτό εκφράζεται το νιχιλιστικό χιούμορ που έχει γίνει της μόδας στα social media. Και δεν αναφερόμαστε σε μια παροδική μόδα, αλλά σε μια κατάσταση που δημιουργήθηκε από έξυπνους ανθρώπους που αδυνατούν να συμφιλιωθούν με τις επιταγές της ενηλικίωσης και έτσι έρχονται αντιμέτωποι με τα υπαρξιακά και ψυχολογικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν χωρίς να ντρέπονται για αυτά και ακριβώς για αυτό το λόγο το χιούμορ που προκύπτει είναι αυθεντικό, αληθινό και δημιουργεί μια αντιπαράθεση, θέτοντας με ρεαλισμό τα θέματα που απασχολούν τον δημιουργό επί τάπητος.

Το «Rick and Morty» ξεκίνησε ως μια παρωδία του «Back to the Future», βρισκόμενο ανάμεσα στο σατιρικό οικογενειακό δράμα του «The Simpsons» και στις ανεξάντλητες δυνατότητες της επιστημονικής φαντασίας του «Futurama», αλλά εξελίχθηκε σε καλύτερο και από τα δύο, ακριβώς επειδή δεν παίρνει ημίμετρα στην εξερεύνηση της δυναμικής και των τραυμάτων που δημιουργούνται ανάμεσα στις σχέσεις της οικογένειας και γιατί κατανοεί πολύ καλύτερα πώς λειτουργεί η επιστημονική φαντασία, επαναφέροντας το δεύτερο συνθετικό της στο βάθρο. Και μετά από μια τρελή πρώτη σεζόν στην οποία ο,τιδήποτε μπορούσε να συμβεί, με το συνδυασμό πνευματώδους χιούμορ και καφρίλας να γίνεται σήμα κατατεθέν της σειράς, σταδιακά άρχισε να εμβαθύνει στις σχέσεις ανάμεσα στον Rick, έναν ηλικιωμένο τρελό επιστήμονα, αλκοολικό και με μια σειρά από ψυχολογικά προβλήματα και με μια μακιαβελικού τύπου προσωπικότητα και τον Morty, τον αθώο και ευεπηρέαστο 14χρονο εγγονό του και μετέπειτα έβαλε στο παιχνίδι και την υπόλοιπη οικογένεια –τον κατεστραμμένο γάμο των γονιών του Morty και την 17χρονη αδερφή του που βρίσκεται στη μέση αυτής της κατάστασης.

Ενώ αρχικά ήταν εμφανείς όλες αυτές οι σχέσεις με τα προβλήματά τους, η σειρά των Justin Roiland και Dan Harmon προτίμησε να χτίσει τον κόσμο της με τα πολλαπλά σύμπαντα και στην πορεία να θέσει στο μικροσκόπιό της τους χαρακτήρες και τα προβλήματά τους, ενώ την ίδια στιγμή επεκτείνει ακόμη περισσότερο το σύμπαν γύρω τους και τις δυνατότητές του και πειραματίζεται στα όρια οποιασδήποτε φόρμας. Δεν είναι λίγες οι φορές που έχει διαβεί αρκετά σκοτεινά μέρη της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης, κυρίως μέσω του χαρακτήρα του Rick, ο οποίος είναι ένας ηλικιωμένος που φοβάται την μοναξιά, τον θάνατο και την έκφραση των συναισθημάτων του και όλα αυτά τα κρύβει πίσω από τις διαστρικές περιπέτειές του και τις επιστημονικές εφευρέσεις του. Συχνά το «Rick and Morty» μέσα στην υστερική κωμωδία του χωράει τη μηδενιστική φιλοσοφία του Νίτσε ή του Σαρτρ και το κάνει πολύ καλά. Το σημαντικότερο επεισόδιο της σειράς έως τώρα είναι το τρίτο της τρίτης σεζόν με τίτλο «Pickle Rick», εκεί που ο Rick μεταμορφώνει τον εαυτό του σε ένα τουρσί ώστε να αποφύγει την θεραπεία με την ψυχολόγο. Η συνέχεια του επεισοδίου αψηφά κάθε κανόνα της φαντασίας όπως μόνο το «Rick and Morty» ξέρει να κάνει και καταλήγει σε μια αφοπλιστική διαπίστωση της ψυχολόγου προς το τουρσί Rick ότι αποφεύγει ηθελημένα κάθε σχέση που μπορεί να προκαλέσει συναισθήματα ή να καταδείξει ευαισθησία και η αντίδρασή του είναι να υποδύεται τον ρόλο του villain στην οικογένειά του. Άουτς.

Το «BoJack Horseman» βέβαια ξεκίνησε από την αρχή αντιμετωπίζοντας αυτούς τους φόβους, οι οποίοι συμπυκνώνονται μέσα σε ένα ανθρωπόμορφο άλογο που στα 90s είχε σημειώσει επιτυχία μέσα από ένα δημοφιλές sitcom, αλλά τώρα περνά κρίση μέσης ηλικίας εξαργυρώνοντας ακόμη τα επιτεύγματα του ένδοξου νεανικού παρελθόντος του. Ένα πολύ μεγάλο μέρος του χιούμορ του «BoJack Horseman» περιστρέφεται γύρω από τα visual gags του που απορρέουν από την ένωση ανθρωπόμορφων ζώων και ανθρώπων που συνυπάρχουν στον κόσμο που έχει χτίσει, αλλά δεν το βλέπουμε για αυτό το λόγο. Η σειρά του Raphael Bob-Waksberg διαθέτει έναν βιτριολικό τρόπο σάτιρας προς τη βιομηχανία του θεάματος μέσα από την μαύρη κωμωδία της, αλλά παράλληλα εμβαθύνει σε ένα πολύ σκοτεινό δράμα, με την κατάθλιψη του BoJack να γίνεται όλο και χειρότερη και να εκφράζεται μέσα από ανασφάλειες, μανία για αποδοχή και ακραία αυτοκαταστροφικές τάσεις που έχουν επιπτώσεις στις σχέσεις με τους γύρω του.

Η τρίτη σεζόν της σειράς ήταν η καλύτερη και πιο ενδιαφέρουσα σεζόν τηλεόρασης που είδαμε μέσα στο 2016, πετυχαίνοντας νέες δημιουργικές κορυφές, ανανεώνοντας το χιούμορ, αλλά και επιτείνοντας τα καταθλιπτικά επεισόδια του BoJack, ο οποίος βλέπει την καριέρα του να βουλιάζει και αδυνατεί να συνδεθεί πια με οποιονδήποτε γύρω του. Κορυφή το σπουδαίο τέταρτο επεισόδιο της τρίτης σεζόν με τίτλο «Fish Out of Water», ένα βουβό υποβρύχιο υπαρξιακό ταξίδι με επιρροές που εκτείνονται από τον Jacques Tati έως τον Μπομπ Σφουγγαράκη. Πρόκειται για ένα ανεπανάληπτο συναισθηματικό roller coaster που ανακαλύπτει νέα επίπεδα δημιουργικότητας και στο τέλος σε αφήνει ράκος ψυχολογικά, αλλά ποτέ δε θα πεις ότι δεν άξιζε αυτή η διαδρομή.

Το «You’re the Worst» από την άλλη μπορεί να μην ανήκει στην κατηγορία του animation, αλλά είναι και αυτή μια σειρά με ακραίο βιτριολικό χιούμορ που ξεκίνησε εξερευνώντας τη σχέση ενός δύστροπου ζευγαριού που ήρθε μαζί μέσα από ένα one night stand αλλά κόλλησε για πολύ περισσότερο, για να εξελιχθεί σε πολλά περισσότερα στην πορεία. Ενώ υπήρχαν οι ενδείξεις ότι ο Jimmy και η Gretchen ήταν τοξικοί και για τους εαυτούς τους και για τη σχέση τους αλλά και για τους γύρω τους λόγω προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι ίδιοι, μέχρι τα τέλη της δεύτερης σεζόν η σειρά ενώ είχε αληθινό ενδιαφέρον και σε σημεία ήταν εξωφρενικά αστεία, δεν είχε ασχοληθεί σοβαρά με αυτό το θέμα πέρα από το γεγονός ότι παρήγαγε ακραίο χιούμορ και κάποιες μελαγχολικές στιγμές εδώ κι εκεί. Από τα τέλη της δεύτερης σεζόν και έπειτα όμως, ο δημιουργός της σειράς, Stephen Falk, μας έφερε αντιμέτωπους με την κλινική κατάθλιψη της Gretchen, ένα πολύ σοβαρό ζήτημα για να εξεταστεί από ένα sitcom και όμως δεν υπάρχει κανείς άλλος αυτή τη στιγμή στην αμερικανική τηλεόραση που να προσεγγίζει με μεγαλύτερη σοβαρότητα και κατανόηση το συγκεκριμένο ζήτημα.

Αποκορύφωμα αυτής της προσπάθειας της σειράς στη δεύτερη σεζόν ήταν το ένατο επεισόδιο της δεύτερης σεζόν με τίτλο «LCD Soundsystem». Εκεί, η Gretchen «εισβάλλει» στη ζωή ενός γειτονικού ζευγαριού που φαινομενικά έχει μια τέλεια ζωή, απλά και μόνο γιατί έχει ανάγκη να διαπιστώσει πως η ζωή τους είναι όσο καλή φαίνεται και να πάρει την δόση αισιοδοξίας που χρειάζεται ότι μπορεί να ξεπεράσει το πρόβλημά της και να ζήσει και αυτή κάτι ανάλογο. Στο τέλος όμως διαπιστώνει πως αυτό που ψάχνει είναι ένα ψέμα και έτσι καταλήγει χειρότερα, απεγνωσμένη και μόνη, με τα λόγια του Jimmy να σβήνουν σταδιακά μπροστά στο τίποτα που ζει και νιώθει εκείνη τη στιγμή. Είναι μια συγκλονιστική και λεπτομερής αποτύπωση των συμπτωμάτων της κλινικής κατάθλιψης, με την σειρά να μην σταματά εκεί και να μην προσφέρει εύκολες και γλυκανάλατες λύσεις. Όλη η τρίτη σεζόν συνεχίζει στο ίδιο μοτίβο και δεν μένει μόνο στην κατανόηση της ψυχοσύνθεσης της Gretchen, αλλά προσεγγίζει με παρόμοιο τρόπο και άλλους χαρακτήρες, όπως για παράδειγμα τον Edgar, βετεράνο του πολέμου στο Ιράκ που πάσχει από διαταραχή μετατραυματικού στρες. Στην αρχή αυτή η διαταραχή του έμοιαζε περισσότερο ως μια ευκαιρία για να αντλήσει η σειρά μερικές κωμικές στιγμές, αφού η απεικόνισή του ήταν οριακά over the top. Στο πέμπτο επεισόδιο της τρίτης σεζόν όμως παρακολουθούμε τον κόσμο μέσα από τα δικά του μάτια, με την απλή καθημερινότητα γύρω του να μετατρέπεται σε ένα πολεμικό πεδίο. Είναι μια ακόμη συγκλονιστικά λεπτομερής απεικόνιση μιας ψυχικής ασθένειας, σε μια σειρά που έχει γίνει η πιο διακριτική, σοβαρή και εις βάθος απεικόνιση σοβαρών ζητημάτων, χωρίς να χάσει τα στοιχεία που την έκαναν αξιαγάπητη από την πρώτη στιγμή.

Η τρίτη σεζόν του «Rick and Morty» βρίσκεται σε εξέλιξη και αναμένεται να ολοκληρωθεί στις 24 Σεπτεμβρίου, η τέταρτη σεζόν του «BoJack Horseman» θα είναι διαθέσιμη στο Netflix στις 8 Σεπτεμβρίου και το «You’re the Worst» επιστρέφει στις 6 του ίδιου μήνα.