Μιλήσαμε με την δημιουργό του ανατρεπτικού «Axolotl Overkill» που προβλήθηκε στις Νύχτες Πρεμιέρας.

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα μεγάλου μήκους σκηνοθετικά ντεμπούτα που είδαμε στις φετινές Νύχτες Πρεμιέρας είναι το «Axolotl Overkill» της Helene Hegemann, η οποία βρέθηκε και στην Αθήνα ως καλεσμένη του φεστιβάλ για να παρουσιάσει την ταινία της και να απαντήσει στις ερωτήσεις του κοινού. Πρόκειται για ένα φιλμ που αποτελεί μεταφορά του δικού της βιβλίου, «Axolotl Roadkill», το οποίο είχε γράψει ως έφηβη και επέλεξε να είναι αυτή που θα το φέρει και στην οθόνη, αφού ήθελε να αποφύγει μια ακόμη τυπική εκδοχή μιας ιστορίας ενηλικίωσης.

Το «Axolotl Overkill» είναι μια ταινία που ακόμη και αν δε σου αρέσει και τη βρεις πολύ αφαιρετική για τα γούστα σου, δε γίνεται να μην εκτιμήσεις το όραμα της 25χρονης Γερμανίδας, η οποία αν και ρέπει προς τον σουρεαλισμό, καταφέρνει να δημιουργήσει ένα φιλμ που φαίνεται τόσο ρεαλιστικό στην απεικόνιση των συναισθημάτων της 16χρονης πρωταγωνίστριας (Jasna Fritzi Bauer), η οποία προσπαθεί να νιώσει τα πάντα μετά το χαμό της μητέρας της. Είναι μια ταινία που μπορεί να χαθείς μέσα της και να μην καταφέρεις να την ακολουθήσεις, αλλά σίγουρα σου επιτρέπει να τη νιώσεις.

Πάνω απ’ όλα, η Helene Hegemann είναι μια καλλιτέχνις με ανησυχίες και η οποία δε διστάζει να πειραματιστεί και στο κινηματογραφικό ντεμπούτο της υπάρχουν ψήγματα ενός ταλέντου που μπορεί να μας απασχολήσει σοβαρά στο μέλλον. Τη συναντήσαμε λοιπόν στα πλαίσια της αθηναϊκής επίσκεψής της και είχαμε μια πολύ ενδιαφέρουσα κουβέντα μαζί της που ξεκίνησε από την κοσμοθεωρία της όπως απορρέει από το φιλμ και κατέληξε στις πρόσφατες γερμανικές εκλογές. Είναι μια φωνή που έχει νόημα να ακουστεί και το γιατί μπορείτε να το διαπιστώσετε και εσείς παρακάτω.

Στην αρχή δεν ήθελα να το κάνω και να μεταφέρω το βιβλίο στην οθόνη εγώ η ίδια και προτιμούσα να προχωρήσω και να κάνω κάτι άλλο. Αλλά είχα διατηρήσει τα δικαιώματα, κάτι όχι τόσο συνηθισμένο γιατί συνήθως οι εκδότες έχουν τα δικαιώματα και όχι οι συγγραφείς. Αλλά ήμουν σκεπτικιστική και τα κράτησα και όταν βρέθηκα με τους ανθρώπους που ενδιαφέρονταν για τα δικαιώματα και είδα ότι ήθελαν κάτι στερεοτυπικό και κλασικό, ενώ παράλληλα ήξερα ότι θα είχα μεγαλύτερη ελευθερία από οποιονδήποτε άλλο μεταφέροντας το βιβλίο η ίδια γιατί εγώ το είχα γράψει. Δεν ήμουν αναγκασμένη να μείνω κοντά στο βιβλίο και σκέφτηκα πως ήταν η μοναδική πιθανότητα να μεταφερθεί το πνεύμα του μυθιστορήματος, γιατί αποτελείται από μια ροή από σκέψεις και δε στηρίζεται τόσο στην πλοκή. Το να μεταφέρεις αυτό στο σινεμά είναι δύσκολο γιατί απαιτεί μια εντελώς διαφορετική οπτική. Και ήμουν ο μοναδικός άνθρωπος που μπορούσε να το πάει τόσο μακριά και να χτίσω από την αρχή αυτό το συναίσθημα. Υπήρχαν λοιπόν μόνο δύο διάλογοι που έμειναν αυτούσιοι από το βιβλίο και αν και η δημιουργία της πρωταγωνίστριας έγινε με τον ίδιο τρόπο, το βιβλίο αφορά την εσωτερική της ζωή και η ταινία ό,τι συμβαίνει εξωτερικά.

Το φιλμ θα μπορούσε να διαθέτει πολλές σκηνές σεξ, αλλά αυτές έμειναν εκτός. Αυτό συνέβη επειδή η πρωταγωνίστρια της ιστορίας είναι ανήλικη ή ήθελες να αποφύγεις την ανδρική ηδονοβλεψία σε αυτές τις σκηνές κατ’ επιλογή;

Δεν έχω δει καλές σκηνές σεξ σε ταινίες. Μπορώ να θυμηθώ μόνο δύο ή τρεις που να είναι συγκινητικές και αισθησιακές, όπως ακριβώς πρέπει. Αυτό που βλέπω τις περισσότερες φορές είναι έναν σκηνοθέτη πίσω από την κάμερα και να νιώθει τόσο σπουδαίος που γύρισε μια τέλεια σκηνή. Ένας άλλος λόγος ήταν ότι το ταξίδι της δεν έχει να κάνει με το σεξ. Περιλαμβάνει σίγουρα και αυτό, αλλά δεν έχει να κάνει με μια άγρια έφηβη που πειραματίζεται. Είναι για κάποιον που είναι ερωτευμένος και ήμουν 22 ετών όταν το σκηνοθέτησα οπότε το θεώρησα πολύ αλαζονικό να σκηνοθετήσω μια ερωτική σκηνή που περιλαμβάνει κάποιο άτομο με τα διπλάσια χρόνια από εμένα. Δεν ήταν σωστό με πολλούς τρόπους.

Τα ζώα είναι παντού στην ταινία. Υπάρχουν σκύλοι, λάμα, πιγκουίνοι, ακόμη και μονόκεροι. Σημαίνει κάτι η παρουσία τους;

Οι άνθρωποι νομίζουν πως είναι υπενθυμίσεις ότι η πρωταγωνίστρια είναι 16 ετών και ζει σε έναν παραμυθένιο κόσμο αλλά εγώ διαφωνώ κάθετα. Εγώ τα χρησιμοποιώ ως εμπόδια. Είναι κάπως εκνευριστικά. Με κάποιον τρόπο συνδέεται με αυτά τα ζώα και την βγάζουν έξω από καταστάσεις, αλλά νιώθει πως είναι στην ίδια κατάσταση μαζί τους, στο λάθος μέρος. Είναι μια μεταφορά ότι βρίσκεται φυλακισμένη στις λάθος καταστάσεις. Τα λάμα και ο πιγκουίνος σε κάνουν να εκνευρίζεσαι γιατί βρίσκονται στο λάθος μέρος. Από την άλλη, αν και είναι σουρεαλιστικό να έχεις όλα αυτά τα ζώα, κατά τη διάρκεια του μοντάζ σκέφτηκα ότι προσθέτει έναν ρεαλισμό στην ύπαρξή της. Είναι σουρεαλιστικό, αλλά το νιώθεις πολύ αληθινό σε σχέση με τις σχέσεις που αναπτύσσει με τους υπόλοιπους ανθρώπους. Δεν το σκέφτηκα τόσο ώστε να υπάρχει κάποιο βαθύ θεωρητικό υπόβαθρο από πίσω, αλλά μπορεί να ιδωθεί ακριβώς με αυτό τον τρόπο που ανέφερα.

Μάλλον και τα δύο. Ήμουν πολύ τυχερή γιατί η πρωταγωνίστρια είναι πολύ queer κατά κάποιον τρόπο. Δηλαδή δεν έχει κοντά μαλλιά, δεν είναι ανδρόγυνη και μοιάζει με κορίτσι, αλλά ο τρόπος που συμπεριφέρεται και που τοποθετεί τον εαυτό της στον κόσμο είναι ισόποσα θηλυκός και αρσενικός. Μπορεί να δείχνει σαν μια 30χρονη business woman, αλλά και σαν ένα 12χρονο αγόρι την ίδια στιγμή. Και είναι πολύ ενδιαφέρον για την ίδια σαν άτομο και σαν χαρακτήρας, γιατί αν τη δεις να συμπεριφέρεται όπως συμπεριφέρεται δε σκέφτεσαι ότι οι γυναίκες ήταν καταπιεσμένες για τόσα χιλιάδες χρόνια. Από την άλλη βέβαια είναι μια παθητική πρωταγωνίστρια γιατί δε δημιουργεί συγκρούσεις και αντιδρά στους άλλους ανθρώπους παρά να δημιουργεί η ίδια καταστάσεις. Δεν έχει να κάνει τόσο με την απάθεια μιας γενιάς όσο με ένα έφηβο άτομο που πρέπει να αποφασίσει τι θέλει να γίνει μια μέρα και ουσιαστικά να του επιβληθεί. Και είναι μπερδεμένο γιατί σε αυτή την ηλικία δεν ξέρεις πώς ακριβώς να αντιδράσεις σε αυτές τις καταστάσεις και αν κάτι είναι σκληρό ή θα σε τραυματίσει για μια ζωή. Έχει να κάνει πιο πολύ με αυτό και όχι με μια ολόκληρη συγκεκριμένη γενιά.

Ένας από τους λόγους που ερωτευόμαστε είναι για να απομακρύνουμε το υπαρξιακό άγχος μας, τουλάχιστον για όσο διαρκεί το κάθε φλερτ. Είναι αυτός ο λόγος που η Mifti ερωτεύεται τόσο εύκολα τον καθένα; Για να κρύψει το κενό που άφησε στο επίκεντρο της ύπαρξής της η απώλεια της μητέρας της;

Νομίζω ο κάθε έφηβος ερωτεύεται εύκολα τον καθένα. Και είναι πραγματικά ερωτευμένη με αυτή την γυναίκα και αυτή την παράτησε, οπότε περνάει μια τυπική ερωτική απογοήτευση. Και για να αποσπάσεις τον εαυτό σου από αυτή την κατάσταση, αναζητάς την αμέσως επόμενη καλύτερη λύση. Όχι για ένταση ή για έρωτα, αλλά για να συμβεί κάτι και γιατί θέλει να ζήσει την εμπειρία. Σίγουρα μπορείς να πεις ότι σχετίζεται με τον χαμό της μητέρας της, αλλά είναι και διαφορετικό. Ενδιαφέρεται για τους ανθρώπους αλλά δεν είναι ένας έτοιμος άνθρωπος ακόμη, οπότε μπορεί να δει όλες τις παράλληλες καταστάσεις και τα διαφορετικά lifestyle, ενώ όσοι είναι γύρω της είναι ίδιοι κατά κάποιον τρόπο. Δεν τους κρίνει, αλλά ενδιαφέρεται για αυτούς. Είναι ανοιχτή για να εξερευνήσει τι ακριβώς περιλαμβάνει η ύπαρξή τους.

Μου άρεσε πολύ η χρήση της μουσικής, η οποία σε καθοδηγεί να νιώσεις την ταινία και συνδυάζεται από μερικές εξαιρετικές σκηνές χορογραφίας. Πώς διαχειρίστηκες αυτό το κομμάτι και πόσο σημαντική είναι η μουσική στη ζωή σου σαν δημιουργός;

Δεν είμαι music expert, αλλά σίγουρα είμαι music lover. Δεν μου αρέσουν τα τυπικά soundtrack. Όπως σε ο,τιδήποτε δημιουργώ, έτσι και εδώ η μουσική έχει πολύ δυνατή παρουσία. Και είναι εκεί για να έρθει σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στην οθόνη αντί για να υπογραμμίσει απλώς. Αντί να τονίσεις ένα συναίσθημα που συμβαίνει στην οθόνη, πάντα έβρισκα πιο ενδιαφέρον να δημιουργήσεις μια αντιλογία ανάμεσα στο τι συμβαίνει και στη μουσική που παίζεται. Ήξερα ότι δε θα χρησιμοποιούσα ένα κινηματογραφικό soundtrack αλλά θα χρησιμοποιούσα ήδη έτοιμα τραγούδια. Κάποιες φορές ο κόσμος λέει ότι δεν του άρεσε μια ταινία αλλά του άρεσε η μουσική και εγώ απαντώ ότι δε γίνεται να το πεις αυτό γιατί αν σου άρεσε η μουσική υπάρχει κάποιος λόγος για αυτό. Είναι ένα τόσο σημαντικό κομμάτι.

Μετακόμισα εκεί όταν ήμουν 14 ετών. Ήρθα από μια επαρχιακή πόλη της Δυτικής Γερμανίας και ήταν τόσο εντυπωσιακό γιατί βρίσκεσαι ανάμεσα σε τόσους πολλούς διαφορετικούς ανθρώπους που μπορούν να ζήσουν μέσα από την τέχνη τους και ο καθένας δε δίνει σημασία στους γύρω του αλλά είναι σημαντικό γιατί δε χρειάζεται να δουλεύεις όλη μέρα σε μια καταπιεστική δουλειά και μπορείς να πληρώνεις το νοίκι σου παράγοντας πειραματική τέχνη. Τα ενοίκια είναι τόσο φθηνά εκεί και ήταν μια πόλη ανοιχτή και καινούρια που δεν είχε τελειώσει ακόμη και σου επέτρεπε να ζήσεις σε αυτή. Υπάρχει μια ριζοσπαστική θεατρική σκηνή, η Φολκσμπίνε, και πήγαινα κάθε βράδυ να δω παράσταση γιατί ήταν τόσο διαφορετικό σε σχέση με ό,τι είχα δει ως τότε. Ήταν αναρχικό και παραδοσιακό την ίδια στιγμή. Ήταν και θεωρητικό αλλά και επαναστατικό και ήταν η μόνη πόλη που ένα τέτοιο είδος θεάτρου ήταν πιθανό να συμβεί.

Κάποιοι λένε ότι η Αθήνα είναι ένα μικρό Βερολίνο.

Χωρίς αμφιβολία είχα το ίδιο αίσθημα την πρώτη φορά που επισκέφθηκα το Βερολίνο 10 με 12 χρόνια πίσω με την πρώτη μου επίσκεψη στην Αθήνα τώρα. Καταλαβαίνω ακριβώς γιατί οι άνθρωποι το λένε αυτό.

Πώς νιώθεις απέναντι στα αποτελέσματα των πρόσφατων γερμανικών εκλογών; Η ακροδεξιά κερδίζει έδαφος όχι μόνο στην Γερμανία αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη. Υπήρχαν σημάδια στους δρόμους;

Υπήρχαν σημάδια εδώ και δέκα χρόνια. Τώρα που υπήρχε ένα κόμμα που εξέφρασε όλες αυτές τις απόψεις ενώ την ίδια στιγμή διατρανώνουν ότι δεν είναι ναζί, δεν είναι έκπληξη ότι το ψήφισε τόσος πολύς κόσμος. Μεγάλωσα σε μια όχι τόσο μεγάλη πόλη και αντιμετώπισα ανθρώπους με ρατσιστική και σεξιστική συμπεριφορά που δεν είχαν μόνο πολύ στενή σκέψη, αλλά έπαιρναν πράγματα και δικαιώματα από εμάς. Είμαι αντιμέτωπη με αυτό σε όλη μου τη ζωή. Δε με εκπλήσσει λοιπόν. Και με τρομάζει το πώς οι άνθρωποι δεν έχουν τη δυνατότητα να αντιδράσουν σε όλο αυτό.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΣΧΟΣ / [email protected]