Οι Γιώργος Λάνθιμος και Ευθύμης Φιλίππου υπογράφουν ένα ακόμη αριστοτεχνικό φιλμ αποδόμησης.

Δύστροπη ταινία ο «Θάνατος του ιερού ελαφιού». Δύστροπη γιατί πρόκειται για μια επιστροφή στην αρχική φόρμα για τον Γιώργο Λάνθιμο και τον Ευθύμη Φιλίππου, δύστροπη γιατί είναι δύσκολο να την προσεγγίσεις και δύστροπη και για το κοινό που θα την παρακολουθήσει. Και την ίδια στιγμή είναι μια από τις πιο ενδιαφέρουσες και εγκεφαλικές κινηματογραφικές δημιουργίες που έχουμε παρακολουθήσει μέσα στη χρονιά. Μετά την αδιαμφισβήτητη επιτυχία του «Αστακού», οι Λάνθιμος και Φιλίππου επέστρεψαν στις Κάννες από όπου και έφυγαν με το βραβείο Σεναρίου, διάκριση απόλυτα δικαιολογημένη αφού για μια ακόμη φορά αποδεικνύουν την διεισδυτικότητα και τη διορατικότητα της σκέψης τους.

Αν περάσατε καλά με τον «Αστακό», την πιο προσιτή στο ευρύ κοινό ταινία του Λάνθιμου, ίσως ξενίσετε με τον «Θάνατο του ιερού ελαφιού». Άλλωστε μιλάμε για μια ταινία που ξεκινά δείχνοντας μια εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς, υποσχόμενη από το πρώτο της λεπτό ότι δεν έχει σκοπό να κάνει εκπτώσεις και δεν πρόκειται να γίνει εύκολα αρεστή. Είναι ίσως και η πρώτη συνεργασία των Λάνθιμου-Φιλίππου που είναι τόσο εμφανές πού τελειώνει και πού αρχίζει η δουλειά του καθενός.

Η πλοκή περιστρέφεται γύρω από την οικογένεια ενός ικανού καρδιοχειρουργού, του Steven (Colin Farrell), ο οποίος είναι παντρεμένος με μια εξίσου επιτυχημένη οφθαλμίατρο (Nicole Kidman) και ζουν μαζί με τα δύο παιδιά τους την δεκατετράχρονη Kim (Raffey Cassidy) και τον δωδεκάχρονο Bob (Sunny Suljic). Από κάθε άποψη φαίνονται ευτυχισμένοι και πως η οικογένειά τους είναι ένα πρότυπο, κάτι το ιδανικό και αξιοζήλευτο. Ο Steven όμως έχει αναλάβει υπό την προστασία του και ένα ορφανό από πατέρα δεκαεξάχρονο αγόρι και αυτή η φιλική τους σχέση θα σημάνει την αρχή του τέλους για την οικογένειά του, αναγκάζοντάς τον να προβεί σε μια αποτρόπαια και αδιανότητη θυσία αν δε θέλει να χάσει τα πάντα.

Όπως μαρτυρά και ο τίτλος, τα πάντα στον «Θάνατο του ιερού ελαφιού» ανάγονται στο συμβολικό επίπεδο, πολύ περισσότερο από ό,τι στον «Αστακό», πηγαίνοντάς μας πίσω στον πυρήνα του «Κυνόδοντα». Αυτό δε συμβαίνει μόνο επειδή παρακολουθούμε την πλήρη αποδόμηση μιας προβληματικής εν τέλει οικογένειας. Το σενάριο του Φιλίππου είναι μια μεταμοντέρνα και ιδιοφυής διασκευή του αρχαίου μύθου της Ιφιγένειας, οραματιζόμενος την τραγωδία του Ευριπίδη σαν ένα εξαντλητικό συναισθηματικά ψυχολογικό θρίλερ.

Η ταινία ανήκει ξεκάθαρα στην κατηγορία του σωματικού τρόμου, με ένα σενάριο που δίνει έμφαση στο μαύρο χιούμορ, στους παγερούς διαλόγους και στην κλινική προσέγγιση της ιστορίας ώστε να φανεί η αποστασιοποίηση του δημιουργού από αυτή. Και αν παρακολουθώντας την ιστορία της Ιφιγένειας σε κάποιο αρχαίο θέατρο το καλοκαίρι μπορεί να μην προκαλεί τόση δυσφορία, εδώ αυτό δεν ισχύει, για τον απλούστατο λόγο ότι αν και τα πάντα σημαίνουν κάτι άλλο και είναι συμβολικά, το σύγχρονο σκηνικό και η εστίαση σε μια ιδανική για τις σημερινές κοινωνίες του δυτικού κόσμου μορφής οικογένειας όχι μόνο σε κάνουν να νιώθεις άβολα, αλλά είναι το υλικό που σου προκαλεί κρύο ιδρώτα. Το προβληματικό οικογενειακό σκηνικό της Ιφιγένειας και η θυσία στους θεούς είναι εδώ, μας αποκαλύπτεται όμως μέσα από το πρόσωπο της πιο δύσκολης μορφής κινηματογραφικού τρόμου.

Από την άλλη, ο Λάνθιμος προσεγγίζει κλειστοφοβικά το σενάριο του Φιλίππου και κάθε πλάνο προκαλεί ένα συνδυασμό δέους και ασφυξίας, δίχως να υπάρχει διαφυγή σε κανένα σημείο. Μέσα από μερικές αριστοτεχνικές λήψεις από ψηλά που κλείνουν το μάτι στο σινεμά του Kubrick εξελίσσει ένα βήμα πιο πέρα την άκρως ενδιαφέρουσα καριέρα του και ακόμη και αν δεν υπάρχει πλήρης σύμπτυξη ανάμεσα στις δικές του γραμμές και σε αυτές του Φιλίππου, αυτό βγαίνει σε καλό αφού η γενικότερη κατεύθυνση είναι προς την ίδια πορεία και παρατηρούμε δύο σημαντικούς δημιουργούς σε οίστρο.

Την κορυφαία ερμηνεία της ταινίας παραδίδει με διαφορά ο Barry Keoghan στο ρόλο του έφηβου αγοριού, δίνοντας πρόσωπο στον ασύμμετρο ψυχολογικό τρόμο του φιλμ, ενώ και ο Farrell φαίνεται να νιώθει πολύ οικεία πλέον στο λανθιμικό σύμπαν. Παρόλα αυτά και, αν και η συνολική απόδοση του καστ είναι άψογη, ίσως να προτιμούσαμε για χάρη αυτής της ταινίας ο Λάνθιμος να επέστρεφε σε ελληνικά καστ, αφού λόγω και του φόντου της αρχαίας τραγωδίας ίσως ηθοποιοί από τη χώρα μας να μπορούσαν να αποδώσουν καλύτερα τους διττούς ρόλους των χαρακτήρων. Αυτό δε σημαίνει ότι η ταινία υστερεί στο κομμάτι της υποκριτικής, απλά σε σημεία μοιάζει κάπως παράξενο, σαν αλλοδαποί ηθοποιοί να ερμηνεύουν στην Επίδαυρο.

Πολύ δύσκολα ξεπερνάς τον «Θάνατο του ιερού ελαφιού». Η διαδικασία της προβολής είναι πολύ έντονη και στην πορεία το φιλμ φωλιάζει μέσα σου και αποκτά διάφορες μορφές, εγείροντας πολλαπλές συζητήσεις αλλά και αναζητήσεις. Λάνθιμος και Φιλίππου συνεχίζουν απτόητοι τη σινεφίλ πορεία τους και όσο συνεχίσουν να αναπαριστούν τόσο πρωτότυπες ιδέες με τέτοια συνοχή και πυκνότητα, θα παραμένουν στην ελίτ του παγκόσμιου κινηματογραφικού χάρτη.

Η ταινία κυκλοφορεί στις αίθουσες από την Feelgood Entertainment.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΣΧΟΣ / [email protected]