Ο Γιάννης Σμαραγδής, με αφορμή τη νέα του ταινία «Ο θεός αγαπάει το χαβιάρι» εξηγεί στο click@Life γιατί επέλεξε να αφηγηθεί τον περιπετειώδη βίο του Ιωάννη Βαρβάκη.

Σε μια δύσκολη συγκυρία για τη χώρα μας ο Γιάννης Σμαραγδής μας προσφέρει έναν ήρωα-πρότυπο: τον Ιωάννη Βαρβάκη, τον εθνικό ευεργέτη που ξεκίνησε ως κουρσάρος του Αιγαίου, έγινε δεκτός στην αυλή της Μεγάλης Αικατερίνης και βοήθησε καθοριστικά την επαναστατημένη Ελλάδα. «Ο θεός αγαπάει το χαβιάρι», είναι η νέα ταινία-υπερπαραγωγή του Γιάννη Σμαραγδή που γυρίστηκε σε πέντε χώρες, με τη συμμετοχή διάσημων ηθοποιών από το εξωτερικό και την Ελλάδα. O γνωστός σκηνοθέτης επαναφέρει στο προσκήνιο τις ηθικές αξίες του ελληνισμού, σε μια περίοδο που κυριαρχούν ο κυνισμός και ο μηδενισμός.

Στις δύο προηγούμενες ταινίες σας για τον Καβάφη και τον Ελ Γκρέκο, επικεντρωθήκατε σε προσωπικότητες από τον χώρο της τέχνης. Γιατί επιλέξατε να αφηγηθείτε τώρα τον πολυτάραχο βίο ενός ανθρώπου που διέπρεψε στο εμπόριο;

Πράγματι ο Βαρβάκης, δεν ήταν άνθρωπος ούτε των τεχνών ούτε των γραμμάτων, πειρατής ήτανε.. Έζησε από το 1770 μέχρι το 1825, ξεκίνησε ως πειρατής αλλά τελείωσε τη ζωή ως άγιος. Αυτό που με ώθησε να ασχοληθώ μαζί του είναι ότι, παρότι αγράμματος και χωρίς στοιχειώδη μόρφωση κατανόησε ότι έπρεπε να φύγει από την ιδιοτέλεια του εγώ και να μετακινηθεί στην πλούσια, λυτρωτική περιοχή του εμείς, πράγμα που έκανε. Ξεκίνησε μεν ως πειρατής αλλά η ζωή του οδηγήθηκε έτσι ώστε να γίνει πολύ γρήγορα πλούσιος, χάρις στην εξυπνάδα του, αφού έκανε παγκόσμια μόδα το χαβιάρι. Στο τέλος της ζωής του, το 1825, πούλησε την τεράστια περιουσία του και ήρθε να μορφώσει τους Έλληνες.. Στο μεσοδιάστημα πρόφτασε να γίνει ευεργέτης της Ελλάδος και της Ρωσίας και να αγαπηθεί από τους ανθρώπους για τις αγαθοεργίες του και την φιλαλληλία του. Φανέρωσε δηλαδή σημαντικές αρετές της φυλής μας με κυριότερη την κατανόηση των αδύναμων και των ηττημένων. Αυτό που μπορώ να σας πω είναι ότι και οι τέσσερις προσωπικότητες με τις οποίες ασχολήθηκα, ο Καβάφης, ο Παπαδιαμάντης ο Ελ Γκρέκο αλλά και τώρα ο Βαρβάκης έχουν ένα κοινό: Είναι μπροστά από την εποχή τους και φορείς και μεταδότες των αιώνιων ελληνικών αξιών.

Πώς κατορθώσατε να εξασφαλίσετε τη λαμπερή Κατρίν Ντενέβ για τον ρόλο της Μεγάλης Αικατερίνης;

Από την πρώτη στιγμή θέλαμε την Κατρίν Ντενέβ για το ρόλο της Μεγάλης Αικατερίνης. Αφού ειπώθηκε το όνομα της βέβαια δεν πίστευα ότι θα δεχτεί, γιατί είναι δεύτερος ο ρόλος και εκείνη είναι μεγάλη σταρ και πρωταγωνίστρια. Αλλά η γυναίκα μου που είναι ο άγγελός μου, που μου δανείζει τα φτερά της για να κάνω τις ταινίες και μετά της τα ξαναδίνω, μου είπε πως θα δεχόταν. Έτσι και έγινε. Από πάντα είχα και έχω καλές σχέσεις με τους ηθοποιούς γιατί τους αφήνω χώρο να δημιουργήσουν. Μια σταρ όπως η Ντενέβ περιμένεις βέβαια ότι θα έχει κάποιες ιδιοτροπίες. Τελικά όμως ότι ήταν πολύ συνεννοήσιμη. Οι συνεννοήσεις βέβαια κράτησαν έξι μήνες, μέχρι να καταλήξουμε. Αυτό που μου έκανε τρομερή εντύπωση με την Ντενέβ ήταν το πόσο τελικά ήθελε να παίξει αυτό το ρόλο. Τέσσερις φορές αλλάξαμε τις ημερομηνίες των γυρισμάτων και την τελευταία φορά, φοβήθηκα ότι στην επόμενη αναβολή δεν θα πει ναι. Τελικά όμως είπε το πολυπόθητο ναι!

Τον Ιωάννη Βαρβάκη ερμηνεύει ο Σεμπάστιαν Κοχ. Πώς προέκυψε η επιλογή του συγκεκριμένου ηθοποιού για τον ρόλο;

Απεδείχθη ότι δεν υπήρχε καλύτερος Βαρβάκης από τον Σεμπάστιαν Κοχ. Δεν είναι νομίζω τυχαίο ότι ένας ηθοποιός που προέρχεται από ταινίες όπως «Οι ζωές των άλλων» δίνει εδώ την καλύτερη του ερμηνεία. Ήταν ο κατάλληλος ηθοποιός για αυτή την ταινία.

Ο Σεμπάστιαν Κοχ είναι Γερμανός και παίζει έναν Έλληνα ευεργέτη, σε μια ιδιαίτερη συγκυρία για τη χώρα μας. Eνδιαφέρθηκε καθόλου για την ελληνική κρίση και πώς προσαρμόστηκε γενικότερα στην ελληνική κουλτούρα κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων;

Μπορεί ο Σεμπάστιαν Κοχ να είναι ένας Γερμανός ηθοποιός που ερμήνευσε το Βαρβάκη και όχι ένας Έλληνας, στο τέλος όμως έγινε ένας από εμάς.. Αν όχι Έλληνας, οπωσδήποτε ένας ισχυρός φιλέλληνας που λέει στη Γερμανία και όχι μόνο, τα καλύτερα λόγια για τη χώρα μας, που αυτή την περίοδο δεν είναι καθόλου συνηθισμένο..

Ο Ιωάννης Βαρβάκης ξεκίνησε από την παρανομία και κατέληξε ως εθνικός ευεργέτης. Ποια ερμηνεία δίνετε εσείς για αυτή τη μεταστροφή του και με ποιο τρόπο προσπαθήσατε να την αποτυπώσετε στην ταινία σας;

Υπάρχει μια σκηνή στην ταινία, όπου ο Βαρβάκης συναντά μέσα στην ομίχλη της Κασπίας Θάλασσας, έναν ψαρά, ο οποίος του μιλά σαν να τον ξέρει από πάντα. Είναι εκείνος που του δίνει να δοκιμάσει χαβιάρι, και του το δίνει ως δώρο. Με αφορμή αυτό γίνεται ένας από τους πλουσιότερος ανθρώπους του τότε γνωστού κόσμου αφού η Κατερίνη η Μεγάλη του παραχώρησε την αποκλειστική διανομή του χαβιαριού παγκοσμίως. Με το δώρο αυτό του χαρίστηκαν όμως και προβλήματα αντιστοίχου μεγέθους. Όταν πια του συμβαίνει ένα τραγικό γεγονός, τότε αποκτά συναίσθηση του τι θα ήθελε η Ανώτατη Αρχή από αυτόν για να είναι ευχαριστημένος. Στις δυσκολίες που δίδονται έχει σημασία πως τοποθετείται ο κάθε άνθρωπος. Και ο Βαρβάκης απήντησε σε όλες θετικά και ανέδειξε τον ανώτερό του εαυτό, τον φωτεινό και τον ιδιωτικό και όχι τον κατώτερο εαυτό, τον ιδιοτελή, σκοτεινό και αλαζόνα.. Το πώς το αποδίδω αυτό θα το ανακαλύψουν οι θεατές μέσα στις σκοτεινές αίθουσες.

Γιατί απουσιάζουν σήμερα ευεργέτες όπως ο Ιωάννης Βαρβάκης; Και πώς σχολιάζετε το φαινόμενο της φοροδιαφυγής που έχει πάρει τραγικές διαστάσεις;

Απουσιάζει η αγάπη των πλούσιων Ελλήνων για την πατρίδα...Ίσως γιατί έχει γίνει μιας μορφής «μετάλλαξη» των πλούσιων Ελλήνων και βεβαίως των απογόνων του πλοιοκτήτη Ιωάννη Βαρβάκη που αγαπούσε την πατρίδα μας και τους άλλους ανθρώπους περισσότερο από τον εαυτό του. Συμβαίνει αυτό σήμερα από τους ζάπλουτους Έλληνες; Και δεν είναι ντροπή να μη συμβαίνει;

Αισθάνεστε ότι έχει εξελιχθεί η οπτική σας και ο τρόπος που σκιαγραφείτε το πορτρέτο μιας σημαντικής προσωπικότητας;

Αυτό που με ενδιαφέρει περισσότερο όταν ασχολούμαι με μια βιογραφία είναι να δείξω στους συνανθρώπους μου της διαδρομή της ψυχής του εκάστοτε ήρωα μου. Η διαδρομή της ανθρώπινης οντότητας δεν κρύβει μόνο το κύλισμα του χρόνου αλλά κυρίως τη διαδρομή της ψυχής. Ο θεατής έχει την ευκαιρία πιο εύκολα, να ταυτιστεί με ένα ταξίδι που έχει πρόσωπο. Μπορεί να εισπράξει την ουσία της ζωής που είναι η έσω διαδρομή της ψυχής του.

Όσο για το αν έχει εξελιχθεί ο τρόπος και η οπτική σκιαγράφησης του πορτρέτου της προσωπικότητας του Βαρβάκη, αυτό πιστεύω ότι θα το κρίνουν οι θεατές. Εύχομαι πάντως, ο κεντρικός ήρωας να μπορέσει να οδηγήσει σε υψηλότερα στρώματα προβληματισμού και αγαλλίασης τις ψυχές των θεατών...

Πληροφορίες: «Ο θεός αγαπάει το χαβιάρι» στις κινηματογραφικές αίθουσες από τις 11 Οκτωβρίου.

Το λαμπερό cast της ταινίας: Tον Ιωάννη Βαρβάκη υποδύεται ο Sebastian Koch (πρωταγωνιστής στην ταινία Οι Ζωές των Άλλων – Oscar καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας 2007), ενώ συμμετέχουν οι ηθοποιοί John Cleese (Monty Python, James Bond, κ.α.), η μεγάλη σταρ του Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου Catherine Deneuve, ο δημοφιλής Ρώσος ηθοποιός Evgeny Stychkin, καθώς και η Olga Sutulova, o Ισπανός Juan Diego Bottο, ο οποίος έχει βραβευθεί διεθνώς για τον ρόλο του ως ιεροεξεταστής στην ταινία El Greco, ο Nick Ashdon (ο πρωταγωνιστής της ταινίας El Greco) και από την Ελλάδα, ο δημοφιλής Λάκης Λαζόπουλος, ο Άκης Σακελλαρίου, η Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου, η Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου, ο Παύλος Κοντογιαννίδης, ο Αλέξανδρος Μυλωνάς, ο Μάνος Βακούσης, ο Γιώργος Κοτανίδης ως Κολοκοτρώνης, η Φωτεινή Μπαξεβάνη, ο Γιάννης Βούρος, η Ειρήνη Μπαλτά, ο Kris Radanov, ο Γιώργος Μακρής, ο Λάμπρος Κτεναβός, ο Μιχάλης Ιατρόπουλος, ο Δημήτρης Μαύρος, ο Peter Rundle, ο Αλέξης Αντωνόπουλος, η Iryna Bagdassarova, ο Γιώργος Χαραλαμπίδης, ο Κώστας Σόμερ, ο Κώστας Δελακούρας, η Κωστάντζα Κωνσταντακοπούλου, η Μελίνα Ζαχαροπούλου και πολλοί άλλοι Έλληνες ηθοποιοί, ενώ στον ρόλο του πρίγκιπα Ποτέμκιν εμφανίζεται ο Χριστόφορος Παπακαλιάτης. Λαμβάνουν μέρος επίσης οι μικροί Μάνος Τσαγκαράκης, ο Νικόλας και η Ευγενία Θεοτοκά.

ΜΑΝΙΑ ΣΤΑΪΚΟΥ