Ο Γιώργος Χωραφάς με αφορμή τον ρόλο του στην κωμωδία του Μάρκου Μάρκου «Παπαδόπουλος και ΣΙΑ» σχολιάζει στο click@Life τα στερεότυπα που υπάρχουν για τους Έλληνες αλλά και την περίφημη προτροπή του υπουργού οικονομικών Γιάννη Στουρνάρα να μεταμορφωθούμε από τζίτζικες σε μέρμηγκες.

Ο Γιώργος Χωραφάς μοιρασμένος ανάμεσα δύο γλώσσες και κουλτούρες, την ελληνική και τη γαλλική, διατηρεί την κριτική ματιά του για όσα συμβαίνουν αυτή την περίοδο στην Ελλάδα. Μάλιστα έχει το πλεονέκτημα να μας παρατηρεί με αγάπη αλλά και με την αναγκαία εκείνη απόσταση ενός ανθρώπου που μένει μόνιμα στο εξωτερικό και μπορεί να σχηματίσει μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα.

Με αφορμή την κωμωδία του Μάρκου Μάρκου «Παπαδόπουλος και ΣΙΑ» που αναφέρεται στον περίφημο «ελληνικό τρόπο» να αντιμετωπίζει κανείς την κρίση, ο Γιώργος Χωραφάς μας μίλησε για τις πολύτιμες εκείνες αξίες που ξεχάσαμε μέσα στο καταναλωτικό πάρτι των προηγούμενων χρόνων.

Οι Έλληνες της διασποράς βρίσκονται στο επίκεντρο της απολαυστικής κωμωδίας του Κύπριου σκηνοθέτη Μάρκου Μάρκου. Ο Χάρης, ένας καταξιωμένος επιχειρηματίας ελληνικής καταγωγής που έχει όμως ενταχθεί πλήρως στο αγγλικό σύστημα, δέχεται το ξαφνικό ράπισμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης.

Έχοντας μόλις κερδίσει τον τίτλο του «Ευρωπαίου επιχειρηματία της χρονιάς» χάνει ξαφνικά όλη την περιουσία και τις επενδύσεις του, με εξαίρεση ένα παλιό ταβερνάκι «Fish and chips» που διαθέτει εξ αδιαιρέτου με τον εκκεντρικό αδελφό του, τον Σπύρο, τον οποίο υποδύεται ο Γιώργος Χωραφάς. Αναφερόμενος στον ρόλο του, ο Γιώργος Χωραφάς τονίζει: «Ο Σπύρος είναι πολύ πιο Έλληνας, βλέπει τα πράγματα διαφορετικά και όχι ψυχρά και επιχειρηματικά, όπως ο Χάρης, ο οποίος είχε φτάσει μικρός στην Αγγλία και η νοοτροπία του είναι τελείως αλλαγμένη. Ο Σπύρος, λοιπόν, προτείνει να μην πουλήσουν το εστιατόριο «Fish and chips», αλλά να μαζευτούν στα πίσω δωμάτια που ανήκουν στο ακίνητο και να προσπαθήσουν να ξαναδώσουν αξία στο μαγαζί, αντί να το πουλήσουν σαν άδειο τσόφλι. Με μεγάλη δυσκολία το δέχεται ο Χάρης, καθώς ο ίδιος και τα παιδιά του έχουν μάθει στα μεγαλεία. Έτσι ο Σπύρος τους φέρνει όλους πίσω στην παλιά συνοικία ενώ ξεκινάει και η ιστορία με τον Τούρκο που διατηρεί ένα μαγαζί κεμπάμπ απέναντι. Όλα αυτά, αρχικά φαντάζουν σαν ένα κακό όνειρο στον Χάρη, όμως τελικά του αλλάζουν τη ζωή και ξαφνικά επανέρχεται στο επίκεντρο της ζωής του, η σχέση του με τους ανθρώπους, με την οικογένειά του, με τους γείτονές του, με τον Τούρκο απέναντι…Η χαρά αρχίζει πάλι να ανθίζει στην καρδιά του και συνειδητοποιεί πως το μονάκριβο δώρο της ζωής είναι η χαρά και όχι η ισχύ που μπορείς να αποκτήσεις και τα υλικά αγαθά. Αυτή πιστεύω ότι είναι μια αξία που μας έχει στηρίξει πάρα πολύ εμάς τους Έλληνες».

Οι σειρήνες του καταναλωτισμού

Ο Γιώργος Χωραφάς είχε παρακολουθήσει τις σειρήνες του καταναλωτισμού, να αλλάζουν πρώτα τη γαλλική και μετά την ελληνική κοινωνία: «Μπορεί να πέσαμε θύματα κάποια στιγμή της κατανάλωσης, επειδή ήμασταν στερημένοι. Εγώ είχα ζήσει το φαινόμενο και από τις δύο πλευρές, στην Γαλλία και την Ελλάδα, γιατί ερχόμουν για διακοπές εδώ από τη δεκαετία του ’50. Ήδη από τη δεκαετία του ’50 και του ’60 έβλεπα τι γινόταν στη Γαλλία, τι δυνατότητες υπήρχαν για διασκέδαση και κατανάλωση».

Η οικογένεια-το βασικό ανάχωμα στο οποίο προστρέχει σε κάθε ευκαιρία ο Έλληνας-κατέχει κεντρική θέση στην κωμωδία «Παπαδόπουλος και ΣΙΑ», ενώ παράλληλα δίνεται βαρύτητα στις ζεστές ανθρώπινες σχέσεις, σε όλα τα επίπεδα. Ο Γιώργος Χωραφάς εξάλλου, θυμάται μια όχι και τόσο μακρινή εποχή, όταν τα οικονομικά προβλήματα λύνονταν με τη βοήθεια του ευρύτερου φιλικού και συγγενικού περιβάλλοντος: «Για χρόνια, τo να παίρνεις δάνειο από τις τράπεζες, δεν ήταν μέσα στο ελληνικό DNA. Ο κόσμος τα βόλευε χάρη στην οικογένεια και τους φίλους. Ήταν δύσκολο και άκομψο να ζητήσεις τα χρήματα που σου χρωστούσαν και για να τα πάρεις, έπρεπε να χτίσεις μια ιστορία, να πεις, κοίταξε χρειάζομαι πάλι τα χρήματα για αυτόν τον λόγο. Οι ανθρώπινες ιστορίες βόλευαν τα χρέη διαφορετικά από τις τράπεζες».

«Οικογενειακή υπόθεση» μπορεί να θεωρηθεί και η παραγωγή της ταινίας. Ο Μάρκος Μάρκου έγραψε το σενάριο, τη σκηνοθέτησε αλλά και τη χρηματοδότησε ο ίδιος σε ποσοστό 90%, επενδύοντας τα κέρδη από την πετυχημένη επιχείρηση που διατηρούσε με τον αδελφό του. Ο Κύπριος σκηνοθέτης αποφάσισε ότι είχε βρει τον «κινηματογραφικό Σπύρο», όταν είδε σε ένα κλιπ του YouTube μια φάρσα που είχε σκαρώσει ο Γιώργος Χωραφάς κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων μιας αμερικανικής παραγωγής. Ο ηθοποιός που θα ενσάρκωνε τον «θείο Σπύρο» ήθελε να έχει ζωηρό ταμπεραμέντο και να διαθέτει χιούμορ.

Στερεότυπα και προκαταλήψεις για τους Έλληνες

Πώς χειρίζεται όμως η ταινία τα στερεότυπα ή τις προκαταλήψεις που συνοδεύουν την εικόνα μας στο εξωτερικό; Το ερώτημα έχει απασχολήσει και τον Γιώργο Χωραφά: «Τα κλισέ για τους Έλληνες είναι συγκεντρωμένα σε μια εικόνα που μοιάζει πολύ στον Ζορμπά. Αλλά σε έναν επιφανειακό Ζορμπά που μιλάει δυνατά, χορεύει, τραγουδάει, κυνηγά τις γυναίκες και την ηδονική όψη της ζωής. Ή μπορούμε να πούμε, όπως αναφέρει και σε δήλωσή του ο Στουρνάρας, ήμασταν τζιτζίκια για πολλά χρόνια και τώρα πρέπει να είμαστε μυρμήγκια. Μας αντιμετωπίζουν σαν Ζορμπάδες ή τζιτζίκια. Νομίζω ότι η ταινία αντικατοπτρίζει αυτές τις αντιφάσεις ανάμεσα στα δύο αδέλφια. Ο ένας ήρωας, ο Χάρης είναι όντως μυρμήγκι, όμως τελικά είναι το τζιτζίκι που σώζει τη ζωή του μυρμηγκιού. Και τη σώζει επειδή σε κάθε μυρμήγκι υπάρχει κι η ανάγκη του τζιτζικιού. Σε κάθε Ζορμπά υπάρχει ένας Καζαντζάκης, ο οποίος γράφει και πολεμάει. Όμως και ο συγγραφέας χρειάζεται την πνοή ενός Ζορμπά. Η ζωή χρειάζεται ανάταση, καρδιά. Η παραγωγικότητα σταματάει σε ένα σημείο. Αν κάνεις τον άνθρωπο υπερ-παραγωγικό, φτάνει σε ένα βαθμό απόδοσης και μετά αρχίζει η αντίστροφη πορεία, επειδή δεν έχει πλέον τη χαρά της ζωής, το κίνητρο να παράγει. Κι αφού χρησιμοποιούμε παρομοιώσεις με ζώα, το θέμα είναι μην αφήσουμε να γίνουμε κοπάδι. Το να μας κάνουν μυρμήγκια, όπως λέει ο Στουρνάρας, είναι κάτι το οποίο μπορούμε να το πετύχουμε αλλά δεν πρέπει να γίνει κανόνας. Γιατί βεβαίως για να μπορούν ορισμένοι να απολαμβάνουν την πολυτέλεια, χρειάζεται να αλλάξουν έναν μεγάλο αριθμό ανθρώπων σε κοπάδι προβάτων που να μπορούν να το κουρέψουν και να το οργανώσουν με τέτοιο τρόπο ώστε να ξεπεράσουν την αβεβαιότητα για τα δικά τους εισοδήματα. Οι πλούσιοι πολεμούν την αβεβαιότητα, θέλουν να ξέρουν ότι θα παραμείνουν στη θέση τους και χρειάζεται να οργανώσουν τον κόσμο με τέτοιο τρόπο ώστε να εκμεταλλευτούν και να υποδουλώσουν τους άλλους. Παίζεται πάντα το ίδιο παιχνίδι. Πρέπει να έχουμε μέσα μας την καλή ισορροπία μυρμηγκιού και τζιτζικιού. Επομένως η παραγωγικότητα δεν είναι το παν, δεν είναι το μέτρο με το οποίο πρέπει να κρίνουμε τη ζωή μας και να οργανώνουμε την καθημερινότητά μας. Αυτή είναι η ελληνική ματιά στην κρίση που βιώνουμε σήμερα. Και για αυτό ένας υπότιτλος της ταινίας στην Αγγλία είναι το nobody does crisis like the Greeks».

Την αρνητική πλευρά της οικονομικής κρίσης τη βιώνουμε όλοι μας. Ωστόσο υπάρχουν και ορισμένες εξελίξεις που επιτρέπουν να ατενίζουμε πιο αισιόδοξα το μέλλον, σύμφωνα με τον Γιώργο Χωραφά: «Αντιλήφθηκα πως όλοι οι Έλληνες είναι πολύ ενημερωμένοι και μιλούν συνέχεια για πολιτικο-οικονομικά ζητήματα και αυτό με χαροποιεί. Πιστεύω ότι ο Έλληνας αυτή τη στιγμή είναι ο καλύτερος πολίτης του κόσμου. Είναι έτοιμος για μια δημοκρατία πραγματική και όχι για μια δημοκρατία –κατ’ όνομα μόνο. Τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα έχουν χάσει σχεδόν το λόγο ύπαρξής τους. Πρέπει να αναδιαμορφωθεί ριζικά το σύστημα και οι Έλληνες είναι έτοιμοι να το κάνουν». Αυτό φυσικά δεν σημαίνει πως δεν πρέπει να κάνουμε την αυτοκριτική μας: «Είμαστε παθιασμένοι και πολλές φορές δεν ακούμε τους άλλους. Νομίζω ότι αυτό το κάνουμε γιατί έχουμε το άγχος να εκφραστούμε και πάνω εκεί μπορεί να συμβούν πολλές παρεξηγήσεις. Εκεί έγκειται το αρνητικό σημείο: στις παρεξηγήσεις που μπορεί να γίνουν αν δεν έχουμε αρκετά ανοιχτό μυαλό για να ακούσουμε. Πρέπει να καταλάβουμε ότι αυτό που λένε οι άλλοι δεν είναι αντίθετο με όσα θέλουμε να πούμε, μπορούμε να ενσωματώσουμε τα πάντα. Πρέπει να μάθουμε να ενσωματώνουμε και όσα φαίνονται άκρως αντίθετα», υποστηρίζει ο ίδιος. Η κωμωδία «Παπαδόπουλος και ΣΙΑ» αποτελεί μια χιουμοριστικά ματιά πάνω στον γκρίζο καμβά της οικονομικής δυσπραγίας. «Ελπίζω η ταινία να λειτουργήσει, έτσι όπως τη φαντάστηκα, σαν ένα δώρο, μια ένεση ελπίδας και αυτοπεποίθησης», καταλήγει ο Γιώργος Χωραφάς.

Πληροφορίες: Η ταινία «Παπαδόπουλος και ΣΙΑ» προβάλλεται στους κινηματογράφους από τη Hollywood Entertainment.

MANIA ΣΤΑΪΚΟΥ