Το ψυχολογικό φαινόμενο εξάρτησης ανάμεσα σε ομήρους και απαγωγείς έχει αποτελεί ένα από τα αγαπημένα «κλισέ» του Χόλυγουντ.

Το σύνδρομο της Στοκχόλμης είναι ένα ψυχολογικό φαινόμενο το οποίο συναντάται κυρίως σε περιπτώσεις ομηρίας, όπου οι απαχθέντες ουσιαστικά «συμμαχούν» με τους απαγωγείς τους. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην περίπτωση μιας ληστείας τράπεζας στη Στοκχόλμη της Σουηδίας το 1973, όπου οι όμηροι όχι μόνο υπερασπίστηκαν τους απαγωγείς τους, μετά την απελευθέρωσή τους, αλλά αρνήθηκαν να καταθέσουν εναντίον τους.

 Τα κύρια γνωρίσματα του πολύπλοκου φαινομένου είναι οι όμηροι να βλέπουν θετικά τους απαγωγείς τους και να αρνούνται τη συνεργασία με τις αρχές. Παράλληλα όμως οι όμηροι αρχίζουν να πιστεύουν στην ανθρωπιά των απαγωγέων και παύουν να τους αντιλαμβάνονται ως απειλή. Αν και υπάρχουν αμφιβολίες αναφορικά με τη φύση του συνδρόμου, έχει παρατηρηθεί σε περιπτώσεις πέραν της ομηρίας, όπως σε θύματα σεξουαλικής και ψυχολογικής κακοποίησης, καθώς και πολιτικής και θρησκευτικής καταπίεσης.

Το φαινομενικά αντιφατικό σύνδρομο έχει εξεταστεί από πολλές διαφορετικές πτυχές στον χώρο του θεάματος, καθώς συχνά αποτελεί ένα ενδιαφέρον μέσο για να αναπτυχθεί μια ρομαντική (μεταξύ άλλων) σχέση ανάμεσα σε όμηρο και απαγωγέα. Με αφορμή το Bel Canto που προβάλλεται αυτές τις ημέρες στους κινηματογράφους, αλλά και το Casa De Papel που η σχέση απαγωγέων και ομήρων διατρέχει όλους τους κύκλους της σειράς, βρήκαμε και σας παρουσιάζουμε ορισμένες από τις πιο χαρακτηριστικές ταινίες όπου το σύνδρομο Στοκχόλμης αποτελεί κεντρική θεματική.

«Bel Canto»
Μια διάσημη Αμερικανίδα σοπράνο (Julianne Moore) ταξιδεύει στη Νότια Αμερική για να δώσει ένα πριβέ κονσέρτο για τα γενέθλια ενός πλούσιου Ιάπωνα βιομήχανου. Στη συνάθροιση παρευρίσκονται πολιτικοί και διπλωμάτες, όταν ξαφνικά τη βίλα καταλαμβάνουν αντάρτες που απαιτούν την απελευθέρωση των φυλακισμένων συντρόφων τους. Έγκλειστοι στο ίδιο σπίτι επί ένα μήνα, όμηροι και απαγωγείς θα αναγκαστούν να βρουν κοινούς κώδικες επικοινωνίας ακόμα κι αν μιλούν διαφορετική γλώσσα. Η μουσική θα τους οδηγήσει με μοναδικό τρόπο στο να ξεπεράσουν τις έχθρες και τις διαφορές τους, ανακαλύπτοντας ότι αυτά που τους ενώνουν είναι πιο σημαντικά από αυτά που τους χωρίζουν.

«Τρεις μέρες του Κόνδορα» του Sydney Pollack (1975)
Ένας αναλυτής της CIA επιστρέφει στο γραφείο του μετά από ένα γεύμα και βρίσκει όλους του συναδέλφους του νεκρούς. Τρομαγμένος, αναφέρει το μακελειό στους προϊστάμενους του. Εκεί δεν βρίσκει την ανταπόκριση που περίμενε και αντιλαμβάνεται πως η ζωή του βρίσκεται σε κίνδυνο, οπότε μέσα στην απόγνωσή του, απαγάγει μια γυναίκα και την αναγκάζει να τον βοηθήσει. Παρά το γεγονός ότι την κρατά φυλακισμένη, η όμηρός του βλέπει ότι ο απαγωγέας δεν έχει σκοπό να την βλάψει και κάπου εκεί ξεκινά ένα περίεργο ρομάντζο ανάμεσα στους δύο.

«Γυναίκα στη θάλασσα» του Garry Marshall (1987)
Σε αντίθεση με πολλές από τις ταινίες της λίστας, ο Kurt Russell δεν χρησιμοποιεί την βία ή κάποιο όπλο για να απαγάγει την Goldie Hawn, αλλά μια σειρά από ψέματα. Η πλούσια Hawn παθαίνει αμνησία όταν πέφτει από το σκάφος της και ο Russell – στον οποίο χρωστάει λεφτά για εργασίες –την πείθει πως είναι ο σύζυγός του. Στη συνέχεια την ενσωματώνει στη ζωή του, ντύνοντάς της με τα ρούχα της πραγματικής νεκρής συζύγου του και αναθέτοντάς της τις δουλειές του σπιτιού και την ανατροφή των τεσσάρων παιδιών του. Σταδιακά, η Hawn ανταποκρίνεται στη νέα της ζωή και όταν τελικά ανακτά την μνήμη της και αφού αρχικά επιστρέφει στον πραγματικό (και απόμακρο) σύζυγό της, αποφασίζει πως το μέλλον της είναι με τον Russell και την ζωή που «χτίσανε μαζί».

«Μια αλλιώτικη ζωή» του Danny Boyle (1997)
Μετά το εκπληκτικό «Trainspotting», ο Danny Boyle αποφάσισε να αλλάξει παραστάσεις και να πειραματιστεί με τα κλισέ των ταινιών δράσης του Χόλυγουντ. Αντί να παρουσιάσει την πλούσια, κακομαθημένη κόρη ενός μεγιστάνα ως θύμα που απήγαγε ένας κακότυχος επιστάτης, ο Boyle αντιστρέφει τους «ρόλους» και βάζει τον χαρακτήρα της Cameron Diaz στη θέση εξουσίας, παρά το γεγονός ότι Ewan McGregor κρατάει το όπλο. Η Diaz είναι ένα πρόθυμο θύμα που βλέπει την απαγωγή ως ιδανική αφορμή για να ξεφύγει από την ανιαρή πραγματικότητα και μάλιστα ενορχηστρώνει μια ληστεία τράπεζας. Οι ανατροπές στη συνέχεια οδηγούν σε ένα εξωπραγματικό happy end για τους δύο ήρωες, ολοκληρώνοντας με τον πιο χορταστικό τρόπο τα κλισέ του είδους.

«Buffalo ‘66» του Vincent Gallo (1998)
Ο Vincent Gallo αποφυλακίζεται μετά από πέντε χρόνια για ένα έγκλημα που δεν διέπραξε και έχει στόχο να σκοτώσει τον άνθρωπο που θεωρεί υπεύθυνο. Πριν σχεδιάσει την εκδίκησή του όμως, αποφασίζει να δει τους γονείς του και στον δρόμο απαγάγει μια νεαρή χορεύτρια, την Christina Ricci, την οποία εξαναγκάζει να υποδυθεί τη σύζυγό του. Παρά την κακή μεταχείρισή της από τον απαγωγέα της, η νεαρή χορεύτρια τον ερωτεύεται και αρχίζει να πιστεύει την ψεύτικη ζωή που έχει επινοήσει. Μάλιστα θεωρεί πως πίσω από το σκληρό προσωπείο του κρύβεται μια ευαίσθητη ψυχή και πιστεύει πως μπορεί να τον «σώσει» και να επιστρέψει ο «πραγματικός» του εαυτός.

«V For Vendetta» του James McTeigue (2005)
Βρισκόμαστε σε μια δυστοπική και συντηρητική Βρετανία, με τον αναρχικό επαναστάτη V να έχει βάλει σε εφαρμογή το σχέδιο εκδίκησής του. Στην αρχή της ταινίας όμως απαγάγει μια νεαρή κοπέλα, την Evey, αφού τη σώζει από έναν βιασμό. Ο ήρωας αποφασίζει να την κρατήσει όμηρο, ώστε να μην αποκαλύψει την τοποθεσία του στις αρχές και στη συνέχεια αρχίζει να τη μυεί στ  φιλοσοφία του. Σταδιακά, και ενώ ο V εντατικοποιεί τον πόλεμο που έχει κηρύξει, η Evey όχι μόνο τον ερωτεύεται, αλλά ολοκληρώνει το μεγαλειώδες και ανατρεπτικό έργο του, έχοντας πλέον αποκτήσει τα κατάλληλα εφόδια για να συνεχίσει την αποστολή του.

«3096 μέρες» της Sherry Hormann (2013)
Η ταινία είναι βασισμένη στην πραγματική ιστορία της Natascha Kampusch, ένα δεκάχρονο κορίτσι που έμεινε φυλακισμένο σε ένα κελί για οχτώ χρόνια. Η μόνη ανθρώπινη επαφή που είχε όλο αυτό το διάστημα ήταν με τον απαγωγέα της, Wolfgang, και παρά το γεγονός ότι την κακοποιούσε και την κακομεταχειριζόταν, η Kampusch ανέπτυξε ισχυρούς δεσμούς μαζί του. Όταν μια μέρα καταφέρνει να αποδράσει, ο Woflgang αυτοκτονεί όταν αντιλαμβάνεται πως έχασε τον «θησαυρό» του. Η Kampusch όμως ποτέ δεν κατάφερε να ξεφύγει πραγματικά και οι μνήμες του πόνου των μαρτυρίων που πέρασε επιστρέφουν. 

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΛΕΓΡΙΝΗΣ