Από τους κορυφαίους σκηνοθέτες στην ιστορία του σινεμά, ο Alfred Hitchcock μεγάλωσε γενιές σινεφίλ αλλά και σκηνοθετών, αλλάζοντας μια για πάντα τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε και γυρίζουμε ταινίες.

Ο Guillermo del Toro έχει δηλώσει ότι κατά τη γνώμη του ο Hitchcock είναι το σινεμά, ενώ ο Martin Scorsese, τονίζει ότι ο σκηνοθέτης του «Ψυχώ» δε χρειάζεται να γίνει κραυγαλέος για να κερδίσει προσοχή ή μια θέση στο πάνθεον του κλασικού κινηματογράφου, αντίθετα παρατηρεί ότι οι πιο «λεπτές» σκηνές του είναι οι δυνατότερες και ανθεκτικότερες στο χρόνο.

Ο Alfred Hitchcock εισήγαγε μανιέρες και κλισέ στο σινεμά τρόμου που εξακολουθούν ακόμα σήμερα, μισό αιώνα αργότερα, να προκαλούν ανατριχίλες. Είναι ο πρώτος που βγάζει την κάμερα από το ρόλο του τρίτου εξωτερικού παρατηρητή και την εισάγει ως οπτική γωνία πρωταγωνιστή, όπως στο «Ψυχώ» όπου η κάμερα είναι τα μάτια του δολοφόνου, μια πρακτική που συνδέεται άμεσα και με την ηδονοβλεψία που τον χαρακτηρίζει. Επίσης στο ίδιο φιλμ καθιέρωσε το μεγάλο μαχαίρι ως φονικό όπλο, κάνοντας έτσι τους φονιάδες της σύγχρονης κινηματογραφικής κουλτούρας σκοτώνουν όπως ο Norman Bates 53 χρόνια πριν.

Stoker

Πέρα όμως από τις καινοτομίες του, ο σκηνοθέτης υπήρξε σημείο αναφοράς για πολλές ταινίες, με πιο πρόσφατο και ισχυρό παράδειγμα την ταινία «Stoker». Με σαφείς επιρροές από το «Χέρι που Σκοτώνει» του 1943, ο σεναριογράφος ξεκαθαρίζει ότι η εν λόγω ταινία του Hitchcock αποτέλεσε το έναυσμα για τη συγγραφή του σεναρίου. Παράλληλα, ο Κορεάτης σκηνοθέτης, Park Chan-Wook, δηλώνει φανατικός και επισημαίνει ότι ο «Δεσμώτης του Ιλίγγου» τον ενέπνευσε να ασχοληθεί με τη σκηνοθεσία.

Σκηνή από την ταινία «Stoker»

To «Stoker» λοιπόν είναι γεμάτο χιτσοκικά κλεισίματα του ματιού. Από τον προφανή παραλληλισμό του «Θείου Τσάρλι», που τον συναντάμε και στο «Χέρι που Σκοτώνει», που θέλει να «διαβρώσει» την ανιψιά του μέχρι όλο και πιο γκρίζες αναφορές, σαν το μοτίβο του γοητευτικού ψυχοπαθή, όπως ο Bates στο «Ψυχώ».

Επιπλέον έχουμε τις συνομιλίες των πρωταγωνιστών στη σκάλα αλλά και μία κομβική σκηνή του Stoker που διαδραματίζεται κοντά σε ράγες τρένου, που στη χιτσοκική φιλμογραφία αποτελούν σεξουαλικό ευφημισμό.

De Palma, Spielberg, Scorsese και η λίστα συνεχίζεται

Φωτογραφία: IMDb/William Creamer/mptvimages.com. O Αlfred Hitchcock με τη Janet Leigh στο «Ψυχώ»

Πολλοί ισχυρίζονται ότι ο De Palma έχει στηρίξει όλη του την καριέρα στο Hitchcock. Ο ίδιος ποτέ δεν έκρυψε το πόσο έχει επηρεαστεί από το σκηνοθέτη, που αποτέλεσε και έναν από τους βασικούς λόγους να ασχοληθεί κι ό ίδιος με το σινεμά. Κάθε του ταινία αποτελεί ένα μικρό homage στο σκηνοθέτη τρόμου. Το «Διχασμένο Κορμί» χρησιμοποιεί την πλοκή του «Σιωπηλού Μάρτυρα» υιοθετώντας και στοιχεία από το «Δεσμώτη του Ιλίγγου», το οποίο αποτέλεσε τη βάση για την ταινία «Εφιάλτες από το Παρελθόν». Αποκορύφωμα της καριέρας- φόρου τιμής στον Hitchcock συνιστά η ταινία του De Palma «Προετοιμασία για Έγκλημα». Ο αναπάντεχος θάνατος της πρωταγωνίστριας, η αφίσα του φιλμ με μια γυναίκα στη μπανιέρα, η ερμηνεία από τον ψυχίατρο κι άλλα είναι προφανές ότι αποτελούν «ωδή» του σκηνοθέτη στο «Ψυχώ».

Το «Ψυχώ» επηρέασε και τον Martin Scorcese, που αντέγραψε τους τίτλους αρχής του στη ταινία «Τα Καλά Παιδιά», και γέμισε το «Νησί των Καταραμένων» με χιτσοκικά στοιχεία. Ο Spielberg χρησιμοποίησε την τεχνική του ζουμ που είδαμε στο «Δεσμώτη του Ιλίγγου» στην ταινία του «Τα Σαγόνια του Καρχαρία».

Ο Pedro Almodóvar στην «Κακή Εκπαίδευση» αποτίει το δικό του φόρο τιμής στον Hitchcock. Ακόμα κι ο αντισυμβατικός David Lynch στο «Μπλε Βελούδο» αναπαριστά τη προαστιακή τελειότητα που αποτύπωσε ο Hitchcock σε πολλές ταινίες του.

Παρατηρώντας το σύγχρονο σινεμά, εντοπίζουμε ακόμα πάρα πολλές οι ταινίες με αναφορές άμεσες ή έμμεσες στον μεγάλο σκηνοθέτη. Ο David Fincher στην ταινία «Το Παιχνίδι» έχει σαφείς αναφορές στο «Υπόθεση Νοτόριους», ενώ ο M. Night Shymalan στην «Έκτη Αίσθηση» δανείζεται τη χρήση του κόκκινου χρώματος από την ταινία «Δεσμώτης του Ιλλίγγου» ως συμβόλου θανάτου και κινδύνου, ας θυμηθούμε μεταξύ άλλων τη σκηνή γνωριμίας των Cole (Haley Joel Osment) και Malcolm (Bruce Willis) κατά την οποία προσπερνούν μια κόκκινη σκάλα και μπαίνουν σε μια εκκλησία με κόκκινη πόρτα. Στο «Συμβάν» του ίδιου σκηνοθέτη, η σκηνή όπου όλοι είναι κλειδωμένοι στο εστιατόριο κι αναρωτιούνται τι θα απογίνουν είναι «βγαλμένη» από τα «Πουλιά» του 1963.

Τα άτυπα remakes

Φωτογραφία: IMDb: Ο Vince Vaughn στο ριμέικ του «Ψυχώ» από τον Gus Van Sant.

Το 1998, ο Gus Van Sant επιχείρησε να ξαναγυρίσει το «Ψυχώ». Aν κι είχε γνωστούς πρωταγωνιστές όπως η Julianne Moore και ο Vince Vaughn, η ταινία πήρε κακές κριτικές και χαρακτηρίστηκε άτυχο βήμα για τον εναλλακτικό κινηματογραφιστή. Πιο πρόσφατο εγχείρημα για εξυγχρονισμένη εκδοχή του Hitchcock ήταν η ταινία «Υποψίες» του 2007. Το New Yorker έγραψε ότι πρόκειται για «ένα άλλοτε ενήλικο θέαμα αφιερωμένο σε παιδιά» μιας και η ταινία είναι ο «Σιωπηλός Μάρτυρας» με πρωταγωνιστές εφήβους. Σαφώς κατώτερο από το αριστούργημα του 1954,αποδεικνύει ότι το κλασικό δεν έχει ανάγκη από επανεκδόσεις.

NANTIA KAKΛΗ