Το Πάσχα, κινηματογραφικά, σχεδόν συνειρμικά συνδυάζεται με ταινίες όπως ο «Ιησούς από τη Ναζαρέτ», με τον πιο αναγνωρίσιμο Ιησού, ή το βραβευμένο με 11 Oscars, «Μπεν Χουρ». Όμως τα θεία Πάθη, δεν απεικονίστηκαν μόνο σε κλασικά blockbusters αλλά σε ταινίες που πυροδότησαν αντιδράσεις.

Το 1973 ήταν χωρίς αμφιβολία η χρονιά των μουσικών ταινιών με όχι ένα, αλλά δύο μιούζικαλ χριστιανικής θεματολογίας, να μεταφέρονται από τη σκηνή του Broadway, στη μεγάλη οθόνη. Το «Godspell» συγκέντρωσε κάποια αρνητικά σχόλια αλλά γενικότερα έγινε ευχάριστα αποδεκτό από κοινό και κριτικούς. Η ταινία προβλήθηκε και στο Φεστιβάλ Καννών της ίδιας χρονιάς.

Το έτερο μιούζικαλ, «Jesus Christ Superstar» αν και προκάλεσε τις αντιδράσεις κάποιων θρησκευτικών ομάδων που το χαρακτήρισαν βλάσφημο, εξελίχθηκε σε ένα αρκετά επικερδές και δημοφιλές φιλμ. Μάλιστα, το 2012 ψηφίστηκε ως η «καλύτερη ταινία σχετικά με τον Ιησού» σε γκάλοπ της Huffington Post, ενώ πρόσφατα ανακοινώθηκε ότι η ταινία θα ξαναγοραστεί σε σκηνοθεσία Marc Webb, γνωστού βιντεοκλιπά και σκηνοθέτη του «500 Μέρες με τη Σάμερ» και θα κυκλοφορήσει το 2014.

Ο «αφορισμένος» Καζαντζάκης

Υπερβολικές αντιδράσεις είχε προκαλέσει «Ο Τελευταίος Πειρασμός» του Scorsese, μεταφορά του βιβλίου του Καζαντζάκη, με πρωταγωνιστή το William Dafoe. Η ταινία ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων με ορισμένους κριτικούς να το βρίσκουν «ανήθικο και ανάξιο σεβασμού». Ανάμεσα στους λόγους που η ταινία κατακεραυνώθηκε ήταν οι γυμνές σκηνές, ειδικά κατά τη σταύρωση, καθώς και το ότι ο Χριστός παρουσιάζεται να έχει ερωτική σχέση με τη Μαρία Μαγδαληνή. Στις ΗΠΑ οι αντιδράσεις μετριάστηκαν σε κακές κριτικές ενώ σε άλλες χώρες όπως η Αργεντινή, η Χιλή και το Μεξικό η ταινία λογοκρίθηκε. Ακόμα και σήμερα στη Σιγκαπούρη και τις Φιλιππίνες, παραμένει απαγορευμένη.

Φωτογραφία: ΙΜDb: «Ο Τελευταίος Πειρασμός» του Martin Scorsese

Εξίσου τολμηρή είναι κι η μεταφορά του «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» από τον Jules Dassin, με πρωταγωνίστρια τη Μελίνα Μερκούρη. Η ταινία είναι του 1957 και ο γαλλικός τίτλος της σημαίνει «Αυτός που πρέπει να πεθάνει».

Mel Gibson

«Τα Πάθη του Χριστού» δεν χρειάζονται ιδιαίτερες συστάσεις. Έχοντας ενταχθεί σε κάθε λίστα βίαιων ταινιών, επανέφεραν στις συζητήσεις των σινεφίλ το ερώτημα «πόση βία χρειάζεται; Είναι ο ρεαλισμός το παν;». Οι κριτικοί διχάστηκαν με κάποιους να επαινούν το φιλμ και τη σκληρή αληθοφανή του ματιά και άλλους να φτάνουν στο σημείο να το χαρακτηρίσουν snuff film, φιλμ αληθινών φόνων δηλαδή. Ανεξάρτητα από τη γνώμη των «ειδικών», η πρώτη σεναριακή απόπειρα του Gibson, στην οποία οι πρωταγωνιστές μιλούν μόνο αραμαϊκά, προκάλεσε αίσθηση. Τρανταχτή απόδειξη της αίσθησης αυτής είναι οι εισπράξεις αλλά και το ρεκόρ προπώλησης εισιτηρίων που έσπασε.

Φωτογραφία: ΙΜDb/Philippe Antonello:O Jim Caviezel στην ταινία «Passion of the Christ»

Τι χρώμα είχε ο Ιησούς;

Παραδοσιακά στις χριστιανικές ταινίες, ο Ιησούς παρουσιάζεται λευκός. Τι γίνεται όμως όταν κάποιος αποφασίζει να τον παρουσιάσει διαφορετικά; Το 2006 για παράδειγμα, βγήκαν δύο ενδιαφέρουσες ταινίες, το «Color of The Cross» του Jean Claude La Marre και το «Son of a Man» του νοτιοαφρικανού Mark Dornford May.

Στο πρώτο φιλμ ο Χριστός είναι ένας μαύρος άνδρας που δέχεται τη βία ρατσιστικών επιθέσεων. Η ταινία δεν πήγε καλά στις εισπράξεις αλλά και στις κριτικές. Οι περισσότεροι έκριναν ότι απέτυχε να αποδώσει το αληθινό νόημα της χριστιανικής διδασκαλίας, δίνοντας βάρος αποκλειστικά στην εναλλακτική προσέγγιση του χρώματός του. Αντίθετα το «Son of Man» που διαδραματίζεται στην σπαρασσόμενη από εμφύλιες διαμάχες Νότια Αφρική εκτιμήθηκε ως καλή ταινία, σημειώνοντας αξιόλογη παρουσία στο μεγαλύτερο φεστιβάλ ανεξάρτητων ταινιών του Sundance.

Monty Python

Έξι ηθοποιοί υποδύονται σαράντα διαφορετικούς χαρακτήρες σε μία από τις πιο πετυχημένες κωμωδίες του βρετανικού κινηματογράφου. Το γεγονός ότι η υπόθεση του «Ένας προφήτης μα τι προφήτης», περιστρέφεται γύρω από τη ζωή και τη σταύρωση του Ιησού, είναι μια ευτυχής συγκυρία, που δίνει πάτημα στους Python για λίγο ακόμα αιρετικό χιούμορ. Η σκηνή της σταύρωσης θεωρήθηκε αρκετά προκλητική αφού οι σταυρωμένοι ξεσπούν σε… τραγούδι. Οι ίδιοι οι Python πάντως τονίζουν ότι το φιλμ έχει σαφώς σατιρική διάθεση αλλά τα βέλη του πάντα στρέφονται εναντίον των θεσμών κι όχι του Ιησού, επιμένοντας ότι στην ταινία όχι μόνο δε χλευάζεται αλλά αντιμετωπίζεται και με σεβασμό. Η ταινία κυκλοφόρησε το 1979, αλλά ακόμα και σήμερα είναι εξαιρετικά δημοφιλής. Σε συνέντευξή του, προ διετίας, ο Terry Jones, μέλος της βρετανικής κωμικής κολεκτίβας, δήλωσε ότι με την έντονη αναζωπύρωση του θρησκευτικού πνεύματος που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, δεν θα τολμούσε να γυρίσει τώρα το «Ένας προφήτης μα τι προφήτης».

«Το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο»

Φωτογραφία: IMDb:Ο Graham Chapman στην κωμωδία των Monty Python «Ένας προφήτης μα τι προφήτης»

Όταν ένας άθεος μαρξιστής και άκρως αντισυμβατικός σκηνοθέτης αποφασίζει να κάνει μια ταινία για τον Ιησού και τα Πάθη Του, έχοντας ως σεναριακό πρότυπο το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν θα περάσει απαρατήρητη. Ο Pier Paolo Pasolini, στην απόπειρά του να πει με τον δικό του τρόπο την ιστορία φαίνεται ότι πετυχαίνει όχι μόνο να δώσει ένα καλό φιλμ, αλλά να γλιτώσει και από τα πυρά των κριτικών. «Παρά την προφανή της απλότητα, η ταινία είναι πλούσια οπτικά και δίνει στοιχεία για το Χριστό και την αποστολή Του» . Άλλωστε σκοπός του Pasolini ήταν να αντιμετωπίσει και να αμφισβητήσει την πνευματικότητα που αποδίδεται πάντα στον Ιησού, κάνοντας το δικό του αρκετά πιο επιθετικό από όσο έχουμε συνηθίσει. Η ταινία, παρά τις ιδιαιτερότητές της συμπεριλαμβάνεται στη λίστα του Βατικανού με τις 45 καλύτερες ταινίες όλων των εποχών.

ΝΑΝΤΙΑ ΚΑΚΛΗ