Η πολυαναμενόμενη ταινία «Ο Υπέροχος Γκάτσμπυ» κυκλοφορεί από σήμερα στις σκοτεινές αίθουσες και προτίθεται να μας μαγέψει με το βαρύ άρωμα χλιδής, ανεμελιάς και αστραφτερής επιφάνειας που αναδύεται από την παραφορτωμένη αισθητική του σκηνοθέτη της. Τελικά, θα καταφέρει να ικανοποιήσει τις μεγάλες προσδοκίες του κοινού;

«Ο Υπέροχος Γκάτσμπυ»

Η μυθιστορηματική αφήγηση του F. Scott Fitzgerald μετουσιώνεται ξανά σε εικόνες κινηματογραφικές˙ αυτήν τη φορά από τον Μπαζ Λούρμαν («Ρωμαίος και Ιουλιέτα», «Moulin Rouge») ο οποίος δίνει μια νέα βερσιόν του «Υπέροχου Γκάσμπυ», μια βερσιόν ρηχή και επίπεδη καθ’ εικόνα του κενού και ρηχού χαρακτήρα των ξιπασμένων πλουσίων που περιγράφει. Ο κινηματογράφος από μόνος του είναι ένα μέσο έκφρασης (δήλωσης και υποδήλωσης).

Τώρα, στα χέρια του Λούρμαν γίνεται ένα μέσο υπέρ-έκφρασης, θα λέγαμε, όπου η υπερβολή και η αφθονία δικαιολογούνται μόνο ως προσπάθεια αναπαράστασης της διάχυτης υπερβολής που περιγράφεται μέσα στο ομώνυμο έργο από το συγγραφέα.

Το μυθιστόρημα του Fitzgerald «Ο Υπέροχος Γκάτσμπυ» έχει εμπνεύσει άλλες τρεις φορές στο παρελθόν τους κινηματογραφιστές. Έχει προηγηθεί το βωβό φιλμ του Herbert Brenon το 1926, η εκδοχή του Elliott Nugent το 1949 και το 1974 το ομώνυμο φιλμ του Jack Clayton, πιστό στο πνεύμα του μυθιστορήματος και χωρίς περιττά στολίδια, με τον Robert Redford στον κεντρικό ρόλο. Στη σύγχρονη εκδοχή, ο αστέρας του Χόλλυγουντ Leonardo Di Caprio υποδύεται τον υπέροχο Γκάτσμπυ.

Η κινηματογραφική διασκευή του βιβλίου «Ο Υπέροχος Γκάτσμπυ» από τον Μπαζ Λούρμαν μαρτυρά μια προσπάθεια «κατ-αναγκαστικής» κατάκτησης του κοινού (και εξασφάλισης εισιτηρίων), καθώς ο θεατής πυροβολείται από εικόνες ποικίλων χρωμάτων και διαστάσεων, σε γοργούς ρυθμούς, ειδικά κατά το πρώτο μισό της ταινίας, καταπίνοντας με μεγάλες μπουκιές ένα θέαμα που φροντίζει πολύ το στυλ και το «φαίνεσθαι» αλλά χάνει στην ουσία.

Η ιστορία εκτυλίσσεται στη Ν. Υόρκη τη δεκαετία του ’20. Τότε η Αμερική ζούσε μια περίοδο έντονης ανάπτυξης, μια εποχή γεμάτη υποσχέσεις. Μέσα από μια ρομαντική ιστορία αγάπης, ο συγγραφέας μιλά για το αμερικανικό όνειρο δίνοντάς του μια ειρωνική, γκρίζα και λιγότερο ένδοξη εκδοχή.

Ο Τζέι Γκάτσμπυ (Leonardo Di Caprio) είναι ένας ισχυρός άνδρας με αμύθητα πλούτη και μυστηριώδες παρελθόν. Πρωτεύουσα επιθυμία του είναι να έρθει σε επαφή με τη Ντέιζι (Carey Mulligan), έναν παλιό του έρωτα και, όπως αποδεικνύεται, τη μοναδική του αγάπη. Οργανώνει διάφορα μεγαλοπρεπή πάρτι στον πύργο του, ανοιχτά σε όλη την πόλη ελπίζοντας ότι εκείνη θα εμφανιστεί σε ένα από αυτά. Η Ντέιζι είναι παντρεμένη με τον Τομ Μπουκάναν (Joel Edgerton).

Τελικά ο ερωτευμένος Γκάτσμπυ θα ζητήσει τη μεσολάβηση του γείτονα και φίλου του Νικ Κάραγουεϊ (Tobey Maguire) ο οποίος τυγχάνει να είναι και ξάδερφος της ποθητής Ντέιζι..

Όπως και στο βιβλίο, τα γεγονότα αφηγούνται από έναν ενδοδιηγητικό αφηγητή, το Νικ Κάραγουεϊ ο οποίος παίρνει μέρος στην ιστορία. Ο Νικ Κάραγουεϊ καταφθάνει από τo Μίντουεστ στη Ν. Υόρκη κυνηγώντας και αυτός το αμερικανικό όνειρο.

Ο Fitzgerald με το έργο του «Ο Υπέροχος Γκάτσμπυ» (όπως και με το «Τρυφερή είναι η Νύχτα»), μας βυθίζει σε έναν κόσμο πολυτελούς κομψότητας, νωχελικής ανεμελιάς, τρυφηλότητας και ασταμάτητου γλεντιού, με το αλκοόλ να ρέει άφθονο και τους ανθρώπους να λικνίζονται σε ρυθμούς τζαζ. Δεν είναι τυχαίο το ότι το μυθιστόρημα έχει συχνά χαρακτηριστεί ως αντανάκλαση της εποχής της τζαζ στην αμερικανική λογοτεχνία. Στην ταινία, ωστόσο, τα γεγονότα αναπαρίστανται κυρίως κάτω από τους εορταστικούς ρυθμούς της φοξ-τροτ ή του τσάρλεστον.

Ο Μπαζ Λούρμαν προσπαθεί γενναία να αποτυπώσει το παραπάνω πνεύμα του συγγραφέα βυθίζοντας μας σε μια ατμόσφαιρα που ξεχειλίζει από φτερά, κομφετί, κούπες με σαμπάνια, πολυτελείς τουαλέτες, σερπαντίνες, σιντριβάνια και βεγγαλικά. Σε αυτό το περιβάλλον, οι άνθρωποι ενδιαφέρονται μόνο για τη διασκέδαση, με τις γυναίκες να είναι νωθρές, λεπτεπίλεπτες και καπριτσιόζες και τους άνδρες υπερήφανους και φλεγματικούς. Σε κάποια σημεία, ο σκηνοθέτης μας παρασύρει στην παραζάλη του κόσμου που περιγράφει.

Ωστόσο, δεν παραλείπει να επιδίδεται σε τεχνικές εύκολου εντυπωσιασμού, όπως η σκηνή κατά την οποία πρωτοεμφανίζεται ο πρωταγωνιστής. Μόλις παίρνει «σάρκα και οστά» ο υπέροχος Γκάτσμπυ στην οθόνη, μέσα από το πρόσωπο του Di Caprio, ξεσπά ένα πλήθος από βεγγαλικά και πυροτεχνήματα: πλάνο που μαρτυρά μια αφελή, παιδιάστικη και χοντροκομμένη αισθητική. Πολλές φορές, βέβαια, η εικόνα οικειοποιείται το ρυθμό της αφήγησης. Χαρακτηριστική είναι, για παράδειγμα, η αφθονία των ρούχων που ρίχνει σαν βροχή ο Γκάτσμπυ στη Ντέιζι, υποδηλώνοντας έτσι τον ενθουσιασμό και τον πλούτο των συναισθημάτων του για αυτή.

Οι ερμηνείες των ηθοποιών είναι αρκετά πειστικές. Ο Leonardo Di Caprio δίνει άλλη μια «παράσταση» κερδίζοντας τα πλήθη, ενσαρκώνοντας έναν Γκάτσμπυ μυστηριώδη, συναισθηματικό, ευαίσθητο και συγκινητικό. Η Carey Mulligan καταφέρνει να αποδώσει με ακρίβεια το δύσκολο πρόσωπο της Ντέιζι. Ένα πρόσωπο που εμπνεύστηκε ο συγγραφέας από ένα νεανικό του έρωτα, τη Ginevra King, και από τη σύζυγό του Zelda. Οι υπόλοιποι ηθοποιοί, επίσης, είναι αξιοπρόσεχτοι. Πολύ πιθανόν, τα κοστούμια, το ντεκόρ και οι κομμώσεις να κερδίσουν Όσκαρ και διακρίσεις. Όμως το πνεύμα του συγγραφέα κάπου παραμελείται.

Παίζουν: Leonardo Di Caprio, Carey Mulligan, Tobey Maguire, Joel Edgerton.

ΔΗΜΗΤΡΑ ΓΙΑΝΝΑΚΟΥ