Η πρόσφατη βράβευση της ταινίας «Η ζωή της Αντέλ» στο φεστιβάλ των Καννών αλλά και η διοργάνωση του Athens Pride στις 8 Ιουνίου (πλατεία Κλαυθμώνος) λειτούργησαν ως ερέθισμα για να θυμηθούμε μερικές από τις πολυβραβευμένες ταινίες που αναφέρονται στην ομοφυλοφιλία, στην αλλαγή φύλου ή στην αμφισεξουαλικότητα.

«Η ζωή της Αντέλ», το ρομαντικό δράμα του Abdellatif Kechiche που θριάμβευσε στο πρόσφατο φεστιβάλ των Καννών, έφερε στο προσκήνιο την «δική μας» Adèle Exarchopoulos, η οποία θεωρήθηκε η «ανακάλυψη της φετινής διοργάνωσης».

Η Adèle συμπεριλήφθηκε στη λίστα με τους αξιομνημόνευτους κινηματογραφικούς χαρακτήρες που ανακαλύπτουν την ομοφυλόφιλη ερωτική τους ταυτότητα. Το χρονικό της ερωτικής σχέσης ανάμεσα στη νεαρή Αντέλ (Adèle Exarchopolous) και την Εmma (Léa Seydoux) μέσα από τον φακό του Kechiche προβλήθηκε και βραβεύτηκε σε μια κρίσιμη στιγμή για το κίνημα υπέρ των δικαιωμάτων της ομοφυλόφιλης κοινότητας: όταν σκηνοθέτης παρελάμβανε συγκινημένος τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες, στο Παρίσι φούντωναν οι διαμαρτυρίες για τη νομιμοποίηση του γάμου των ομοφυλοφίλων.

Η σημαντικότερη αρνητική κριτική στον σκηνοθέτη προήλθε από την Julie Maroh, τη δημιουργό του κόμικ στο οποίο βασίστηκε το σενάριο. Η ίδια δεν θέλησε να παρέμβει στην κινηματογραφική μεταφορά της ιστορίας, αφήνοντας ελεύθερο τον Kechiche. Όμως δήλωσε απογοητευμένη επειδή δεν συμπεριλήφθηκαν λεσβίες ηθοποιοί στα γυρίσματα, ενώ χαρακτήρισε τις περίφημες ερωτικές σκηνές που διαρκούν σχεδόν δέκα λεπτά «γελοίες» και «καθόλου πειστικές». Βέβαια τα μέλη της κριτικής επιτροπής του φεστιβάλ είχαν διαφορετική γνώμη…

Ωστόσο, παρά τις συζητήσεις που πυροδοτεί, η πρόσφατη βράβευση του Abdellatif Kechiche κανονικά δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη. Τα τελευταία χρόνια αρκετές ταινίες σκιαγραφούν με ρεαλισμό, τρυφερότητα και χωρίς προκαταλήψεις την ομοφυλοφιλία, την αλλαγή φύλου ή και τις αμφίφυλες ερωτικές προτιμήσεις, κατακτώντας σημαντικά βραβεία και κατορθώνοντας να κερδίσουν και την αγάπη του ευρύτερου κοινού.

Οσκαρική λάμψη

Στο κινηματογραφικό σύμπαν του Πέδρο Αλμοδόβαρ, οι ομοφυλόφιλοι χαρακτήρες βρίσκονται σε πρώτο πλάνο και ο ιδιοφυής ισπανός σκηνοθέτης κατόρθωσε με την ιδιαίτερη ματιά του να μας κάνει να τους αγαπήσουμε. Από τις ταινίες-ορόσημο της καριέρας του ήταν το «Όλα για την μητέρα μου» (1999) που τιμήθηκε με το Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας και ξεχώρισε στο φεστιβάλ των Καννών (Βραβείο Σκηνοθεσίας και Οικουμενικό Βραβείο). Το σουρεαλιστικό οδοιπορικό της Μανουέλα (Cecilia Roth) η οποία αναζητεί μετά τον ξαφνικό θάνατο του έφηβου γιου της, τον πατέρα του, μια τρανσέξουαλ που ακούει στο όνομα Λόλα (Τoni Canto), θίγει με κωμικοτραγικές νότες υπαρξιακά ερωτήματα, τη «ρευστή» ερωτική ταυτότητα, την πρόκληση αλλαγής φύλου αλλά και την απειλητική παρουσία του ΑΙDS.

Η εντυπωσιακή μεταμόρφωση και η εξαντλητική «σπουδή» ενός ηθοποιού πάνω στο ρόλο του, έχουν αναγνωριστεί σε ταινίες με ανάλογη θεματολογία οι οποίες βασίζονται σε πραγματικές ιστορίες. Ας μην ξεχνάμε ότι η Hilary Swank κέρδισε την φήμη της, χάρη στην εκπληκτική ερμηνεία της στο δράμα «Τα αγόρια δεν κλαίνε» («Βοys don’t cry» 1999) της Kimberly Peirce. Η αληθινή τραγική ιστορία του τρανσέξουαλ Brandon Teena που δολοφονήθηκε από δύο γνωστούς του, όταν ανακάλυψαν τα γυναικεία χαρακτηριστικά του σώματός του, προκάλεσε αίσθηση όταν μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη και χάρισε στην πρωταγωνίστρια Ηilary Swank το Όσκαρ πρώτου γυναικείου ρόλου. Η ηθοποιός επί ένα μήνα ντυνόταν και κινούνταν ως άνδρας προκειμένου να ενσαρκώσει με τον καλύτερο τρόπο το ρόλο της και είναι χαρακτηριστικό ότι οι γείτονες της νόμιζαν ότι το «άγνωστο αγόρι» που μπαινόβγαινε στο σπίτι της, ήταν ο…αδελφός της.

Φωτογραφία: ΙΜDb/Suzanne Tenner, Focus Features: Η Chloe Sevigny και η Hilary Swank στην ταινία «Τα αγόρια δεν κλαίνε»

Αντίστοιχα, η Charlize Theron σάρωσε τα πιο έγκυρα κινηματογραφικά βραβεία και απέσπασε με τη σειρά της διθυραμβικές κριτικές για την συγκλονιστική ερμηνεία της στο «Monster» (2003) της Patty Jenkins (Βραβείο Όσκαρ γυναικείας ερμηνείας, Χρυσή Σφαίρα και Βραβείο της Αμερικανικής Ένωσης Ηθοποιών). Με προσθετική δοντιών, επιπλέον κιλά και εντατικές πρόβες η ηθοποιός ζωντάνεψε την κατά συρροήν δολοφόνο Aileen Wuornos και την ερωτική σχέση της με την Tyria Moore (τον χαρακτήρα της Selby Wall στην ταινία τον ενσαρκώνει η Christina Ricci). Θύτης αλλά και θύμα του ίδιου του περιβάλλοντός της η Αileen βιώνει το απόλυτο ερωτικό πάθος και την αναπόφευκτη προδοσία όταν ο κλοιός των αρχών σφίγγει γύρω της.

Μεγάλη επιτυχία είχε σημειώσει και ο Stephen Daldry με τις «Ώρες» (2002), την κινηματογραφική μεταφορά του βραβευμένου με Πούλιτζερ μυθιστορήματος του Michael Cunningham, σε σενάριο του πολυβραβευμένου σεναριογράφου και θεατρικού συγγραφέα David Hare.

Με συνδετικό κρίκο τη ζωή και το εμβληματικό έργο της Βιρτζίνια Γουλφ, «Η κυρία Νταλαγουέι» η ταινία ξεδιπλώνει τις ιστορίες τριών ηρωίδων σε διαφορετικές εποχές: Στο 2001 η Κλαρίσα (Μeryl Streep) ετοιμάζει ένα πάρτι για τον φίλο της Ρίτσαρντ, ο οποίος πάσχει από AIDS. Μπορεί και οι δυο τους να ακολούθησαν τις ομοφυλόφιλες προτιμήσεις τους όμως στα φοιτητικά τους χρόνια είχαν ένα σύντομο ερωτικό δεσμό.

Παράλληλα ο φακός ταξιδεύει πίσω στη δεκαετία του ’50 για να σκιαγραφήσει μια έγκυο αμερικανίδα νοικοκυρά που ασφυκτιά στο γάμο της αλλά και στη δεκαετία του ’20, όταν η Βιρτζίνια Γουλφ (Νicol Kidman) παλεύει με τους δικούς της δαίμονες, φλερτάροντας με την ιδέα της αυτοκτονίας.

Η ταινία απέσπασε εννιά υποψηφιότητες για Όσκαρ (μεταξύ των οποίων δεύτερου ανδρικού ρόλου για τον Εd Haris και δεύτερου γυναικείου ρόλου για την Julianne Moore). Η εκπληκτική μεταμόρφωση της Nicole Kidman ως Βιρτζίνια Γουλφ και η ευαισθησία με την οποία απέδωσε το ψυχολογικό πορτρέτο της σπουδαίας συγγραφέως, της χάρισαν το πολυπόθητο Όσκαρ.

Φωτογραφία ΙΜDb: σκηνή από την ταινία «Μυστικό του Brokeback Mountain»

Ο Ang Lee με το «Μυστικό του Brokeback Mountain» (2005) κατέθεσε το δικό του ρομαντικό, «καουμπόικο» έπος ξεδιπλώνοντας την περίπλοκη ερωτική σχέση, τα μυστικά και τα διλήμματα δύο ανδρών (Heath Ledger, Jake Gyllenhaal) με φόντο την αμερικανική Δύση, από τη δεκαετία του ’60 μέχρι το 1983.

Η ταινία τιμήθηκε μεταξύ άλλων με τον Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ Βενετίας, με τα Bafta Καλύτερης Ταινίας και Σκηνοθεσίας και τα Όσκαρ Σκηνοθεσίας και καλύτερου προσαρμοσμένου σεναρίου. Ο Ang Lee δεν περιορίστηκε να στις σχέσεις των δύο ηρώων μεταξύ τους αλλά σκιαγράφησε και τις ιδιαίτερες ισορροπίες με τις συζύγους τους (Michelle Williams και Αnne Hathaway) συνθέτοντας ένα από τα πιο συναρπαστικά κινηματογραφικά κουαρτέτα.

Ο Sean Penn ενσάρκωσε μια σημαντική φιγούρα του κινήματος υπέρ των δικαιωμάτων των ομοφυλοφίλων, τον ακτιβιστή Χάρβεϊ Μιλκ, στο βιογραφικό δράμα «Milk» (2008) του Gus Van Sant. Ο γνωστός σταρ τιμήθηκε με το βραβείο Όσκαρ πρώτου ανδρικού ρόλου, καθώς ενσάρκωσε με υποδειγματικό τρόπο τον πρώτο δηλωμένο ομοφυλόφιλο άνδρα που εκλέχτηκε σε δημόσιο αξίωμα. Η ταινία τιμήθηκε επίσης με το Όσκαρ Πρωτότυπου Σεναρίου.

Ο Colin Firth ήταν υποψήφιος για το Όσκαρ Πρώτου Ανδρικού Ρόλου για την ερμηνεία του στο δράμα «A single man» (2009) του Τοm Ford. Tο σκηνοθετικό ντεμπούτο του διάσημου αμερικανού σχεδιαστή μόδας μετέφερε με λεπτές συναισθηματικές αποχρώσεις το μελαγχολικό ομώνυμο μυθιστόρημα του Christopher Isherwood. Ο Colin Firth υποδυόμενος τον καταθλιπτικό, μοναχικό, ομοφυλόφιλο καθηγητή George Falcone στην Αμερική της δεκαετίας του ’60, μπορεί να μην κράτησε στα χέρια του το χρυσό αγαλματάκι (το πήρε αργότερα για τον «Λόγο του βασιλιά») αλλά απέδειξε ότι το υποκριτικό του ταλέντο έχει ευρεία γκάμα. Οι κριτικοί ξεχώρισαν και την παρουσία της Julianne Moore, η οποία κέρδισε μια υποψηφιότητα για Χρυσή Σφαίρα.

Φωτογραφία ΙΜDb: Ο Sean Penn στο «Milk» του Gus Van Sant

Οικογενειακοί δεσμοί και αμφισεξουαλικότητα

Η Julianne Moore εμφανίστηκε αργότερα σε χαρακτηριστικό ρόλο στην πρωτότυπη και πολυβραβευμένη ταινία της Lisa Cholodenko «Τα παιδιά είναι εντάξει», έχοντας ως παρτενέρ την Αnnette Benning. Οι δύο ομοφυλόφιλες ηρωίδες της ταινίας αναστατώνονται όταν τα δύο παιδιά τους (η Mia Wasikowska και ο Josh Hutcherson) αποφασίζουν να ανακαλύψουν τον βιολογικό τους πατέρα, δηλαδή τον δότη σπέρματος που χρησιμοποίησαν για να χτίσουν το προστατευμένο οικογενειακό περιβάλλον.

Φωτογραφία ΙMDb: Julianne Moore και Αnnette Bening στην ταινία «Τα παιδιά είναι εντάξει»

Οι δύσκολες οικογενειακές ισορροπίες, η δυναμική σχέση γονέων- παιδιών αλλά και τα στερεότυπα που υπεισέρχονται σε μια συμβίωση σκιαγραφούνται με απολαυστικό τρόπο σε αυτή την ταινία που τιμήθηκε τη Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ταινίας, έλαβε τέσσερις υποψηφιότητες για Όσκαρ, ενώ η Annette Benning απέσπασε τη Χρυσή Σφαίρα για την εξαιρετική ερμηνεία της.

Και δεν θα πρέπει να λησμονήσουμε μια από τις ωραιότερες ερωτικές σκηνές του ψυχολογικού θρίλερ «Μαύρος κύκνος» (2010) του Darren Aronofsky, όταν η Νatalie Portman, υποκύπτει στη γοητεία του «Μαύρου κύκνου», δηλαδή της Mila Kunis, με τα όρια ανάμεσα στη φαντασία και την πραγματικότητα να είναι δυσδιάκριτα. Η Mila Kunis ασκεί έντονη γοητεία τόσο στη Νatalie Portman (η οποία τιμήθηκε με το Όσκαρ για την συγκλονιστική ερμηνεία της) όσο και στον κυνικό καλλιτεχνικό διευθυντή του μπαλέτου, τον Vincent Cassel.

O Michael Douglas, απέσπασε τα εύσημα στο πρόσφατο φεστιβάλ των Καννών ως πρωταγωνιστής στο βιογραφικό δράμα του Steven Sonderberh «Βehind the candelabra». Ο διάσημος ηθοποιός ενσάρκωσε τον ομοφυλόφιλο πιανίστα και διασκεδαστή Λιμπεράτσε, ενώ ο Matt Damon εμφανίστηκε στο ρόλο του εραστή του Σκοτ Θόρσον. Η ταινία συμπεριλήφθηκε στα φαβορί για τον Χρυσό Φοίνικα και αναμφίβολα θα πρέπει να αναμένουμε το επόμενο διάστημα ότι οι πρωταγωνιστές της θα εμφανιστούν στις υποψηφιότητες κάποιου σημαντικού βραβείου.

Άλλωστε το Χόλιγουντ τα τελευταία χρόνια φαίνεται πιο ανοιχτό στην ερωτική διαφορετικότητα. Και δεν θα πρέπει να παραγνωρίσουμε τον ακτιβισμό και το θάρρος γνωστών σταρ. Πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η θαρραλέα και άκρως συγκινητική εξομολόγηση της Τζόντι Φόστερ, η οποία αποκάλυψε δημόσια την ομοφυλοφιλία της, στην τελετή της Απονομής των Χρυσών Σφαιρών.

ΜΑΝΙΑ ΣΤΑΙΚΟΥ