Το θρίλερ «World war Ζ» του Brad Pitt κινδυνεύει να μην προβληθεί στην Κίνα, εξαιτίας της λογοκρισίας. Με αφορμή το τελευταίο αυτό κρούσμα, το click@Life θυμάται τις ταινίες που αντιμετώπισαν προβλήματα με τη προβολή τους στην πιο μεγάλη αλλά και ταυτόχρονα πιο αυστηρή κι επιλεκτική κινηματογραφική αγορά, την Κίνα.

Δεν υπάρχει τρόπος να γλιτώσει κανείς τη λογοκρισία στην Κίνα. Η κυβέρνηση ελέγχει όλες τις ταινίες προτού κυκλοφορήσουν στις κινηματογραφικές αίθουσες, προκειμένου να εξασφαλίσει ότι τα αντικομουνιστικά, τα αντι-κινεζικά αλλά και βίαια ή χυδαία φιλμ, δε θα επηρεάσουν τον κινεζικό λαό.

Παράλληλα υπάρχει όριο στον αριθμό των ξένων ταινιών που προβάλλονται ανά έτος. Μέχρι πρότινος ήταν 20, αλλά τα τελευταία χρόνια αυξήθηκαν σε 34, αρκεί οι επιπλέον ταινίες να είναι μορφή 3D ή IMAX. Η αλλαγή αυτή αναμένεται να εκτοξεύσει τα έσοδα για τις ταινίες που καταφέρνουν να βρουν το δρόμο τους στους κινεζικούς κινηματογράφους.

Παρά τα μέτρα και τη «φίμωση» των καλλιτεχνών, το Hollywood στοχεύει ολοένα και περισσότερο στη συγκεκριμένη χώρα. Στην αρχή του χρόνου, η Κίνα πήρε τη θέση της Ιαπωνίας ως η δεύτερη μεγαλύτερη κινηματογραφική αγορά και αναμένεται να εκθρονίσει και τις ΗΠΑ από τη λίστα μέχρι το 2020. Πρόσφατα μάλιστα ξεκίνησαν και οι κινηματογραφικές συμπαραγωγές μεταξύ Αμερικής και Κίνας με το «Iron Man 3» και το, αναμενόμενο το 2015, «Kung Fu Panda 3».

Η ταινία «World war Ζ» θα προβληθεί στην Ελλάδα στις 27 Ιουνίιου από την UIP

Αλλά ακόμα κι αν το Hollywood μετακομίζει στην Κίνα, οι αρχές δεν φαίνεται να κάνουν εκπτώσεις στα αυστηρά κριτήρια λογοκρισίας τους. Τελευταίο παράδειγμα αποτελεί η νέα ταινία του Brad Pitt, «Ζ’ Παγκόσμιος Πόλεμος», σε σκηνοθεσία Marc Forster. Μολονότι η Universal άλλαξε προληπτικά το σενάριο, τοποθετώντας την αφετηρία της πανδημίας που μετατρέπει τους ανθρώπους σε ζόμπι από την Κίνα στη Ρωσία, η ταινία δεν ικανοποίησε τους αρμόδιους, που όλα δείχνουν ότι την απέρριψαν (σύμφωνα με την Universal δεν έχουν λάβει ακόμα επίσημη απάντηση).

Η ταλαιπωρία των χολιγουντιανών στούντιο με την κινέζικη λογοκρισία έχει μεγάλη ιστορία. Ήδη από το 1959, η ταινία «Ben Hur» απαγορεύτηκε επειδή θεωρήθηκε προπαγάνδα υπέρ του χριστιανισμού. Κι αυτό ήταν μόνο η αρχή. «Το Μυστικό του Brokeback Mountain» του Ang Lee κι «Οι Αναμνήσεις μια Γκέισας» του Rob Marshall θεωρήθηκαν αρκετά προκλητικά, όπως επίσης κι «Ο Σκοτεινός Ιππότης» του Christopher Nolan, που αντιμετώπισε πρόβλημα στη διανομή του χωρίς ποτέ να διευκρινιστεί ο λόγος. Κάποιοι διατείνονται ότι οφείλεται σε μια σκηνή στην οποία ο Batman συλλαμβάνει έναν κινέζο που ξεπλένει μαύρο χρήμα ενώ άλλοι εκτιμούν ότι είναι απόρροια των γυμνών φωτογραφιών, που διέρρευσαν στο διαδίκτυο, ενός τραγουδιστή από το Hong Kong που συμμετείχε στο «Σκοτεινό Ιππότη».

Φωτογραφία ΙΜDb: Ο Heath Ledger και ο Jake Gyllenhaal στην ταινία «Το Μυστικό του Brokeback Mountain» που σκηνοθέτησε ο Ang Lee

«Θύματα» της λογοκρισίας υπήρξαν και τα «Λάρα Κροφτ: το λίκνο της ζωής» του Jan de Bont καθώς «κατέστρεφε τη φήμη της Κίνας, παρουσιάζοντας την εικόνα ότι η χώρα βρίσκεται σε χάος», και «Ο Πληροφοριοδότης» του Scorsese, εξαιτίας μιας υποπλοκής στην ταινία, σύμφωνα με την οποία η κινεζική κυβέρνηση αγόραζε πυρηνικά όπλα για να τα χρησιμοποιήσει εναντίον της Ταϊβάν.

Το 2007, 10 λεπτά από το «Οι Πειρατές της Καραϊβικής: Στο Τέλος του Κόσμου» κόπηκαν. Στο κομμάτι αυτό της ταινίας, που σκηνοθέτησε ο Gore Verbinski, έπαιζε ο γνωστός κινέζος ηθοποιός Chow Yun-fat (Τίγρης και Δράκος), υποδυόμενος τον πειρατή. Αν και δεν δόθηκε επίσημη αιτιολογία για το κόψιμο αυτό, σύμφωνα με φήμες, η αρμόδια αρχή έκρινε ότι ο χαρακτήρας έδινε μια αρνητική στερεοτυπική εντύπωση για τους Κινέζους.

Η λίστα είναι ατελείωτη. Το «Skyfall», του κατόχου Oscar, Mendes, αναγκάστηκε να αλλάξει κάποιες σκηνές για να προβληθεί, το «Iron Man 3» του Shane Black, έπρεπε να συμπεριλάβει σε ορισμένα πλάνα ένα δημοφιλή κινέζο ηθοποιό και οι «Άντρες με τα Μαύρα 3» του Barry Sonnenfeld, υποχρεώθηκαν να αφαιρέσουν τις σκηνές που εξελίσσονταν στην Chinatown. Ακόμα και το σπαγγέτι γουέστερν του Tarantino «Django ο τιμωρός» αντιμετώπισε προβλήματα στην πρεμιέρα του.

O Τζέιμς Μποντ δεν γλίτωσε από την κινεζική λογοκρισία στο«Skyfall»

Η περίπτωση του «Django ο τιμωρός» είναι ιδιαίτερη, καθώς παρότι ο Tarantino συμμορφώθηκε με τις αλλαγές που επέβαλαν, κι η ταινία πήρε κανονικά ημερομηνία προβολής, τη μέρα της πρεμιέρας, ακυρώθηκε. Έντονη φημολογία αναπτύχθηκε ότι αιτία της αναβολής ήταν η σκηνή του γυμνού Django, ωστόσο κάποιοι θεώρησαν ότι το πρόβλημα ήταν η ευρύτερη θεματολογία του φιλμ, που συνιστά ένα κάλεσμα για εξέγερση κι ελευθερία.

Εξίσου ενδιαφέρουσα είναι κι η περίπτωση του «Τιτανικού» που ήρθε αντιμέτωπος με το τέρας της λογοκρισίας δύο φορές. Αρχικά το 1998, η σκηνή που η Kate Winslet πόζαρε γυμνή για να τη ζωγραφίσει ο Leonardo DiCaprio, προκάλεσε τις αντιδράσεις των ευερέθιστων κινεζικών αρχών. Πειρατικές κόπιες κυκλοφόρησαν, αναδεικνύοντας την εν λόγω «κομμένη» σκηνή, σε φλέγον θέμα συζητήσεων.

Leonardo Di Caprio και Kate Winslet στον «Τιτανικό» του James Cameron.

Ωστόσο, πέρσι, με τη επετειακή κυκλοφορία της ταινίας σε 3D, ο Cameron έπρεπε να ξαναβγάλει την επίμαχη σκηνή. Σε συνέντευξή του στο περιοδικό Time, για το πώς νιώθει για τους συμβιβασμούς που αναγκάζεται να κάνει απάντησε, «Ως καλλιτέχνης είμαι εναντίον της λογοκρισίας, αλλά η Κίνα είναι μια μεγάλη αγορά για μένα και γι’ αυτό θα κάνω ότι χρειάζεται προκειμένου να την εξασφαλίσω. Θα παίξω με τους κανόνες, γιατί έτσι πρέπει».

Ο Cameron βίωσε τη λογοκρισία και το 2009, όταν το «Avatar», σταμάτησε να προβάλλεται στη Κίνα, 2 εβδομάδες μετά την πρεμιέρα του στη χώρα, γιατί οι αρχές θεώρησαν ότι οι αγώνες των ιθαγενών Na'vi για να προστατέψουν τη γη τους, στο φιλμ, θα πυροδοτούσαν και στον κινεζικό λαό, αντίστοιχο επαναστατικό ξέσπασμα.

Η κατάσταση όμως φαίνεται να φτάνει σε αδιέξοδο με τον ίδιο το λαό να δυσανασχετεί πολύ έντονα και να επικρίνει κάθε προσπάθεια αντίδρασης στο άδικο μέτρο «προστασίας». Ένας κινέζος καλλιτέχνης, ο Zhang Bingjian, που μάχεται υπέρ της ελευθερίας του λόγου, πρόσφατα πρότεινε στους αμερικανούς σκηνοθέτες να «ανεβάζουν» τη διαδικασία λογοκρισίας στο ίντερνετ.

ΝΑΝΤΙΑ ΚΑΚΛΗ