H Δήμητρα Γιαννακού γράφει κριτική για το δράμα «Το Παρελθόν» του βραβευμένου με Όσκαρ ιρανού σκηνοθέτη, Ασγκάρ Φαραντί.

«Το Παρελθόν»

Ο Ασγκάρ Φαραντί σκηνοθετεί άλλη μια ταινία που έχει ως κέντρο αναφοράς ένα χωρισμό και μια οικογένεια. Το νέο του φιλμ «Το Παρελθόν» μοιάζει να αποτελεί τμήμα μιας σειράς αυτοτελών επεισοδίων ενδοοικογενειακών δραμάτων, αν λάβουμε υπόψη μας το αμέσως προηγούμενό του «Ένας Χωρισμός» με το οποίο έδρεψε δάφνες επιτυχίας το 2011 στο Φεστιβάλ του Βερολίνου, κερδίζοντας τη Χρυσή Άρκτο. «Το Παρελθόν» κέρδισε τις εντυπώσεις στις Κάννες και απέσπασε το Βραβείο της Οικουμενικής Επιτροπής.

Παρά τη συνεχή επανάληψη θεμάτων που παίρνουν το σχήμα εμμονών, ο Φαραντί καταφέρνει να κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον του κοινού, με τον ρεαλιστικό τρόπο γραφής του και την ολοκάθαρη αναπαράσταση καταστάσεων που αιχμαλωτίζουν το βλέμμα και βάζουν το θεατή στη θέση του παρατηρητή «από την κλειδαρότρυπα». Γιατί, ουσιαστικά, αυτό κάνει ο ιρανός σκηνοθέτης. Μας παίρνει από το χέρι και μας οδηγεί μέσα στο σπίτι και τον προσωπικό χώρο των προσώπων του, συλλαμβάνοντας με την κάμερα την παραμικρή λεπτομέρεια˙ τους διαλόγους, τις συγκρούσεις, την εκδήλωση συναισθημάτων, ακόμη και τις σιωπές. Οι σιωπές, ειδικά, είναι μεστές από νοήματα στο σινεμά του Φαραντί.

Ο άνθρωπος είναι αυτό που ενδιαφέρει το σκηνοθέτη, επικεντρώνοντας πάνω του όλη την προβληματική και το κινηματογραφικό του επιχείρημα. Οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των μελών μιας οικογένειας φαίνεται ότι αποτελούν πηγή έμπνευσης για αυτόν, καθώς συστηματικά φιλμογραφεί παρεξηγήσεις, λογομαχίες και ξαφνικές ανατροπές, αποκαλυπτικές πάνω στην ψυχολογική αμφισημία και την αντιφατικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Έτσι, προσφέρει μια ποικιλία περιπτώσεων ανθρώπινης συμπεριφοράς παρέχοντας ένα πλούσιο υλικό κοινωνιολογικού προβληματισμού.

Στην ταινία του «Ένας Χωρισμός», ένα ζευγάρι από το Ιράν –αρκετά μοντέρνο σε σχέση με την εκεί κυριαρχούσα νοοτροπία- αποφασίζει να χωρίσει, το παιδί αντιδρά και μια τυχαία αθέλητη κίνηση σημαδεύει καθοριστικά μια οικογένεια.

Στο «Τι Απέγινε με την Έλλη» μια ομάδα ιρανών φοιτητών έρχεται ενώπιον των ευθυνών της με την εξαφάνιση μιας γυναίκας. Στο νέο του φιλμ «Το Παρελθόν», το δράμα χτίζεται πάλι γύρω από την απουσία (μιας γυναίκας) και από μία έντονη παρουσία που αναστατώνει τους πάντες: ο Αχμάντ (Ali Masaffa) έρχεται από το Ιράν και εγκαθίσταται για λίγο καιρό στο σπίτι της συζύγου του Μαρί (Berenice Bejo), με την οποία βρίσκεται σε διάσταση.

Σε ένα προάστιο του Παρισιού και κοντά στις γραμμές του τραίνου που προσθέτουν μια επιπλέον μελαγχολία στο περιβάλλον του μύθου, θα αρχίσει να ξετυλίγεται το νήμα του παρελθόντος και η αποκάλυψή του θα κάνει άνω-κάτω το παρόν.

Το φιλμικό κείμενο διαπνέεται από συνεχείς εντάσεις και ζωηρές συγκινήσεις που διατηρούν τεταμένη μία ατμόσφαιρα μυστηρίου και συνεχούς έρευνας ανάσυρσης της αλήθειας στο φως. Ένα αφηγηματικό εύρημα που συναντάμε και στις προηγούμενες παραγωγές του σκηνοθέτη και ιδιαίτερα στην ταινία «Ένας Χωρισμός». Το ζήτημα της ευθύνης εμφανίζεται και στέκει επιβλητικά καταδιώκοντας τα πρόσωπα και καθορίζοντας τις μελλοντικές τους αποφάσεις και ενέργειες.

Ο Ali Masaffa με την ήρεμη φωνή και την επιδεικτικά ιρανική προφορά του ερμηνεύει τον Αχμάντ ο οποίος στέκει ως ρυθμιστής διαφορών, ως έμπιστος εξομολογήσεων, ως αναλυτής των γεγονότων, προσπαθώντας να διατηρήσει την ψυχραιμία του και να βάλει μια τάξη.

Δίπλα του η Berenice Bejo (Βραβείο Γυναικείας Ερμηνείας από το Φεστιβάλ Καννών) ερμηνεύει με μεγάλη φυσικότητα την ιρανή γυναίκα που αναζητεί απεγνωσμένα ένα καλύτερο σύντροφο αλλά βρίσκεται ταυτόχρονα δέσμια ενός παρελθόντος που τη στοιχειώνει. Ένα παρελθόν που αποσυντίθεται εξελικτικά για να συντεθεί ξανά και να βρει την αποκορύφωσή του στο τελευταίο πλάνο-σεκάνς.

Παίζουν: Ali Masaffa, Berenice Bejo, Tahar Rahim, Pauline Burlet, Elyes Aguis, Jeanne Jestin, Sabrina Ouazani.Η ταινία προβάλλεται από τη Seven Films.

ΔΗΜΗΤΡΑ ΓΙΑΝΝΑΚΟΥ