O Ridley Scott, ο «πατέρας» του «Αlien» και μάστορας εντυπωσιακών εικόνων, επιστρέφει με το θρίλερ «Ο συνήγορος» στις 21 Νοεμβρίου. Η καριέρα του ήταν γεμάτη σκαμπανεβάσματα-μεγάλες επιτυχίες και αποτυχίες. Ας τις γνωρίσουμε…

O Ridley Scott γεννήθηκε στις 30 Νοεμβρίου του 1937 στο παραθαλάσσιο Σίλντς, στη βορειοανατολική πλευρά της Αγγλίας, σε μια οικογένεια στρατιωτικών. Τα πρώτα χρόνια της ζωής του, ο πατέρας του Francis Percy Scott αλλά και ο μεγαλύτερος αδελφός του Φρανκ, ήταν σχεδόν απόντες λόγω των επαγγελματικών τους υποχρεώσεων.

Ο μικρότερος αδελφός του Τόνι, έγινε αργότερα κι ο ίδιος σκηνοθέτης και στενός συνεργάτης του στην εταιρεία παραγωγής που ίδρυσε. Η ξαφνική αυτοκτονία του Τόνι πέρυσι, ήταν μεγάλο χτύπημα και για τον Ridley.

Mετά από αλλεπάλληλες μετακινήσεις η οικογένεια Scott εγκαταστάθηκε τελικά μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο στο Tίνσαϊντ. O Ridley Scott σπούδασε σχέδιο στη Σχολή Καλών Τεχνών του Hartlepool, ενώ αργότερα συνέχισε τις σπουδές του στη Βασιλική Σχολή Καλών Τεχνών, όπου βοήθησε μεταξύ άλλων να συγκροτηθεί και το τμήμα κινηματογράφου. Στο πρώτο του ασπρόμαυρο πειραματικό φιλμ «Boy and bicycle», πρωταγωνιστές ήταν ο μικρός αδελφός του Τόνι και ο πατέρας του.

Το ταλέντο του Ridley Scott να δημιουργεί φαντασμαγορικές κινηματογραφικές εικόνες, ακονίστηκε στα πρώτα χρόνια της καριέρας του, όταν εργαζόταν ως σκηνογράφος σε δημοφιλείς τηλεοπτικές σειρές του BBC. Το 1965 «προβιβάστηκε» και άρχισε να σκηνοθετεί διάφορα επεισόδια τηλεοπτικών σειρών στον οργανισμό (όπως για παράδειγμα την αστυνομική σειρά «Z-cars»).

Στη συνέχεια ο ανήσυχος Scott δημιούργησε τη δική του εταιρεία Ridley Scotts Associates, με την οποία γύρισε μερικές από τις πιο ευφάνταστες διαφημίσεις τη δεκαετία του ’70.

Η μετάβασή του στη μεγάλη οθόνη έγινε με το πολεμικό δράμα «The Duellists» (1977) για τους Ναπολεόντειους πολέμου που του χάρισε το βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Σκηνοθέτη στο φεστιβάλ των Καννών.

«Alien»-η ταινία ορόσημο

Δύο χρόνια αργότερα ήρθε η επιτυχία που τον καθιέρωσε ως έναν από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες ταινιών επιστημονικής φαντασίας: το «Alien», με πρωταγωνίστρια την Sigourney Weaver που έγραψε ιστορία στην ποπ κουλτούρα, με σίκουελ, βιντεοπαιχνίδια και αμέτρητες κιτς απομιμήσεις. Περιπετειώδης αποδείχτηκε η παραγωγή της αριστουργηματικής ταινίας του, «Blade runner» (1982). Μετά από αλλεπάλληλες συγκρούσεις με τους υπεύθυνους του στούντιο για το πολύπλοκο σενάριο και το καταθλιπτικό φινάλε, ο Scott υποχώρησε προσθέτοντας μια αφήγηση με πιο θετικό τέλος, προκαλώντας την οργή των κριτικών αλλά και μια από τις πρώτες αποτυχίες του στο box office. Όταν τελικά η επίμαχη ταινία κυκλοφόρησε με το αρχικό μοντάζ του Ridley Scott, αναγνωρίστηκε ως μια από τις καλύτερες ταινίες επιστημονικής φαντασίας.

Στα μέσα της δεκαετίας του ’80 ο σκηνοθέτης άφησε την ιδιαίτερη σφραγίδα του σε περιπέτειες φαντασίας όπως το «Legend» με τον Tom Cruise, ή το αστυνομικό θρίλερ «Black rain» με τον Michael Douglas στο ρόλο ενός νεοϋρκέζου αστυνομικού που εμπλέκεται στα άδυτα της γιαπωνέζικης Γιάκουζα.

Φεμινιστικό road movie

Το 1991 κερδίζει κοινό και κριτικούς με το κλασικό πλέον road movie του «Θέλμα και Λουίζ», με πρωταγωνίστριες τις Geena Davis και Susan Sarandon σε ένα κρεσέντο παρανομίας. Ο Μπραντ Πιτ συμμετέχει επίσης σε μια από τις πρώτες κινηματογραφικές του εμφανίσεις. Το φιλμ απέσπασε έξι υποψηφιότητες για Όσκαρ, μεταξύ των οποίων και Καλύτερου Σκηνοθέτη για τον Scott.

Όμως μετά από αυτή τη μεγάλη επιτυχία, ο σκηνοθέτης κάνει μια λάθος κίνηση: γυρίζει το «1942-Conquest of paradise», με τον Gerard Depardieu στο ρόλο του Χριστόφορου Κολόμβου να ανακαλύπτει τον «Νέο Κόσμο» και τη Sigourney Weaver σε μια ακόμη συνεργασία της με τον σκηνοθέτη. Η παταγώδης αποτυχία τον ωθεί να αποσυρθεί από την καρέκλα του σκηνοθέτη για λίγα χρόνια, αναλαμβάνοντας απλώς την παραγωγή διάφορων ταινιών.

Η επιστροφή του το 1996 με την ταινία δράσης «White squall» και αργότερα με το «G.I. Jane» (1997) δεν έφερε τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα στο box office. Βρίσκει ξανά καταφύγιο στην τηλεόραση ως παραγωγός και «αντεπιτίθεται» το 2000 με τον «Μονομάχο» Russel Crowe σε μια πανάκριβη παραγωγή συνολικού κόστους 100 εκατομμυρίων δολαρίων. Η επιτυχημένη αυτή αναβίωση του επικού ιστορικού δράματος (που λάτρεψε τόσο πολύ το Χόλιγουντ) απέσπασε πέντε βραβεία Όσκαρ.

Το 2001 σκηνοθετεί το σίκουελ στη «Σιωπή των αμνών», το θρίλερ «Hannibal» θριαμβεύοντας στο box office αλλά μην αποφεύγοντας τις αρνητικές κριτικές. Την ίδια χρονιά γυρίζει και το «Black Hawk Down» για την επέμβαση του αμερικανικού στρατού στη Σομαλία. Το τραυματισμένο από τα γεγονότα της 11η Σεπτεμβρίου αμερικανικό κοινό υποδέχεται την πολεμική αυτή ταινία με τις εντυπωσιακές σκηνές δράσης και o Ridley Scott βρίσκεται και πάλι υποψήφιος για το Όσκαρ Σκηνοθεσίας.

Νέες απογοητεύσεις

Με την ταινία «Matchstick Men» («Επαγγελματίες απατεώνες»), ο Scott κατορθώνει να καθοδηγήσει τον Nicolas Cage, στο ρόλο ενός μικροαπατεώνα που αναστατώνεται από την ξαφνική εμφάνιση της 14χρονης κόρης του, σε μια αξιοπρόσεχτη ερμηνεία, αποσπώντας θετικά σχόλια.

Το 2005 ο Ridley Scott επιχειρεί να επαναλάβει την πετυχημένη συνταγή του «Μονομάχου», με το υψηλού κόστους ιστορικό δράμα «Kingdom of heaven» με φόντο την περίοδο των Σταυροφοριών. Όμως το λαμπερό πρωταγωνιστικό καστ (Orlando Bloom, Jeremy Irons, Εdward Norton, Liam Neeson κ.α.) δεν τον γλιτώνει από μια νέα απογοήτευση. Η ταινία πάτωσε στο box office και προκάλεσε τα δηλητηριώδη σχόλια των κριτικών.

Περισσότερο προσεκτικός στο επόμενο κινηματογραφικό του εγχείρημα ο Scott γυρίζει στη συνέχεια την εύπεπτη ρομαντική κομεντί «A good year», μεταφέροντας το ομώνυμο μπεστ σέλερ του Peter Mayle. O Russell Crowe, αυτή τη φορά ως στυγνός χρηματιστής, ανακαλύπτει χάρη σε μια αιφνίδια κληρονομιά στην Προβηγκία τη χαρά της ζωής στα ωραία μάτια της Marion Cotillard. Kανείς δεν ξετρελαίνεται αλλά το budget βγαίνει έστω και αν οι προσδοκίες ήταν υψηλότερες...

Στη συνέχεια ο Ridley Scott δεν μας αφήνει να πλήξουμε με τις επιλογές του: επιστρατεύει και πάλι τον Russel Crowe ως δαιμόνιο, αδιάφθορο αστυνομικό αλλά και τον εξαιρετικό Denzel Washington στο γκανγκστερικό δράμα «American Gangster» «ζωντανεύοντας» την καριέρα του πραγματικού εμπόρου ναρκωτικών Frank Lucas (το φιλμ ήταν υποψήφιο για δύο Όσκαρ).

Ακολουθώντας τη μόδα με τις ταινίες για την τρομοκρατία, σκηνοθετεί αμέσως μετά το «Body of lies»: ο Leonardo DiCaprio ως πράκτορας της CIA, υπό τις εντολές του Russel Crowe βρίσκεται στα ίχνη ενός τρομοκράτη στη Μέση Ανατολή…Μια ακόμη καλογυρισμένη, μεν, αλλά μάλλον αναμενόμενη περιπέτεια του είδους.

Πιο ενδιαφέρουσα ήταν η προσέγγιση του «Ρομπέν των Δασών», με τον Russel Crowe στον ομώνυμο ρόλο. Ο Ridley Scott αποκαλύπτει τον άνδρα πριν γίνει μύθος, ακολουθώντας μια άκρως ρεαλιστική σκιαγράφηση των βασικών ηρώων, όμως στις τελικές σκηνές χάνει τη δυναμική του-παρά τις κοινωνικοπολιτικές αιχμές του σεναρίου.

Ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσε η απόφασή του γυρίσει τον «Προμηθέα», μια «πρίκουελ» περιπέτεια επιστημονικής φαντασίας που έχει «κοινό DNA, με το Alien», όπως τόνισε ο ίδιος στην προώθηση της ταινίας του. Με υπαρξιακές διαστάσεις για την καταγωγή του ανθρώπινου είδους, η προσέγγιση του Ridley Scott δίχασε τους θαυμαστές του και έβαλε φωτιά στα social media, όμως είχε καλή παρουσία στο box office και μάλλον θα πρέπει να αναμένουμε ότι η υπόσχεση του σκηνοθέτη για το σίκουελ θα πραγματοποιηθεί τελικά.

«Δεν ασκώ κριτική στο Χόλιγουντ γιατί εργάζομαι εκεί, σχεδόν ζω εκεί. Αλλά δεν υποστηρίζω πως έτσι είναι τα πράγματα, πως το εμπόριο υπερισχύει της τέχνης. Το εμπορικό κομμάτι έχει γίνει το πιο σημαντικό στοιχείο στην κινηματογραφική βιομηχανία. Το Χόλιγουντ είναι μια βιομηχανία, δεν είναι μια μορφή τέχνης, οπότε πρέπει να αντιμετωπίσουν την τελική γραμμή. Αλλά κατά κάποιο τρόπο είναι θλιβερό όταν παίρνεις ένα ριμέικ, έτσι δεν είναι;», έχει δηλώσει ο Ridley Scott, για τις «χολιγουντιανές» επιλογές του.

Στις 21 Νοεμβρίου αναμένεται η άφιξη του «Συνήγορου» στις ελληνικές κινηματογραφικές αίθουσες, του πολυαναμενόμενου θρίλερ του Ridley Scott. O διάσημος συγγραφέας Cormac Mc Carthy («Καμία πατρίδα για τους μελλοθάνατους») υπογράφει το πρώτο του κινηματογραφικό σενάριο. Ναρκωτικά, διαφθορά και ένας δικηγόρος με ελαστική ηθική (Michael Fassbender), σε ένα λαμπερό πρωταγωνιστικό καστ με τους Penelope Cruz, Cameron Diaz, Javier Bardem, Brad Pitt, Bruno Ganz κ.α.

Προς το παρόν ο πάντα δραστήριος σκηνοθέτης γυρίζει το «Exodus», ένα βιβλικό έπος για την έξοδο των Ισραηλιτών από την Αίγυπτο, με την καθοδήγηση του Mωυσή (Christian Bale), ενώ μας έχει αφήσει ελπίδες για ένα νέο project του «Blade runner».

«Ένας φίλος μου λέει ότι η τέχνη είναι σαν τον καρχαρία πρέπει συνεχώς να κολυμπάς για να μην πνιγείς. Συχνά με ρωτούν τι σχεδιάζεις; Δεν υπάρχει κάποιο σχέδιο. Στρέφομαι σε αυτό που με συναρπάζει μετά» έχει τονίσει σε συνεντεύξεις του.

Θα κατορθώσει άραγε ο μετρ των εντυπωσιακών εικόνων να σταθεί στο ύψος του θρύλου του; Πολλοί θεωρούν ότι το άστρο του έχει ξεθωριάσει ενώ άλλοι περιμένουν υπομονετικά να επιστρέψει στο είδος που τον ανέδειξε, την επιστημονική φαντασία.

Φιλμογραφία: «The counselor» (Ο συνήγορος) 2013, «Prometheus» (Προμηθέας) 2012, «Robin Hood» (Ρομπέν των δασών) 2010, «Body of lies» 2008, «Αmerican gangster» 2007, «A good year» 2006, «Αll the invisible children» 2005, «Kingdom of heaven» 2005, «Matchstick men» (Επαγγελματίες απατεώνες) 2003, «Black Hawk down» 2001, «Hannibal» 2001, «Gladiator» 2000 (Ο μονομάχος), «G.I. Jane» 1997, «White Squall» 1996, «1942: conquest of paradise» 1992, «Thelma and Louise» (Θέλμα και Λουίζ) 1991, «Black rain» 1989, «Someone to watch over me» 1987, «Legend» 1985, «Blade Runner» 1982, «Alien» 1979, «The Duellists» 1977.

Μάνια Στάικου