Η αναπαράσταση της άνοιας στο σινεμά.

«Γίνομαι ένας επιβάτης… Αυτό το πράγμα με πηγαίνει σε ένα μέρος που δεν θέλω να πάω. Και κανείς δεν θα μπορέσει να με φέρει πίσω», λέει ο Tusker (Stanley Tucci) στην ταινία Supernova.

Ο ήρωας προσπαθεί να περιγράψει στον σύντροφό του την άβυσσο στην οποία βουλιάζει χωρίς την θέλησή του αλλά και χωρίς να μπορεί να κάνει κάτι για να αλλάξει. Έχει ακόμα όμως συνείδηση της κατάστασης στην οποία τον οδηγεί η άνοια. «Όχι δεν μπορώ να το κάνω», δηλώνει αρνούμενος να παραδώσει τον έλεγχο.

Την Πέμπτη βγήκε στις κινηματογραφικές αίθουσες άλλη μία ταινία που καταπιάνεται με το θέμα της άνοιας και των εμπειριών που βιώνουν τα άτομα που πάσχουν από νευροεκφυλιστικές ασθένειες. Η ταινία «The Father» έφτασε στα βραβεία Όσκαρ με τον Anthony Hopkins που υποδύεται τον βασικό ήρωα να κερδίζει σε μια τρελή ανατροπή το Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου και τον  σκηνοθέτη και σεναριογράφο της ταινίας, Florian Zeller, να αποσπά μαζί με τον Christopher Hampton το Όσκαρ Διασκευασμένου Σεναρίου.

 Οι δύο ταινίες αν και έχουν κοινό θέμα πάνω στο οποίο «πατάνε» την αφήγησή τους- το να ξεχνάς ποιος είσαι, τις αναμνήσεις σου, τους αγαπημένους σου- τελικά, και ευτυχώς, προσφέρουν μια εντελώς διαφορετική κινηματογραφική εμπειρία. Και η μία ταινία συνιστά συμπληρωματική της άλλης. Γιατί διαφέρουν οι εμπειρίες που περιγράφουν και οι εμπειρίες που βιώνουν τα άτομα που πάσχουν από άνοια.

Στην ταινία Supernova ο Tusker πάσχει από μετωποκροταφική άνοια. Είναι ένας μορφωμένος μεσήλικας που ζει με τον σύντροφό του Sam (Colin Firth). Βρίσκεται στα πρώτα στάδια της ασθένειάς του αλλά χειροτερεύει σταδιακά αλλά συνεχώς. Το βλέπουμε μέσα από μικρές λεπτομέρειες αλλά κυρίως μέσα από τις γλωσσικές του δεξιότητες που επηρεάζονται.- δεν μπορεί να βρει τη λέξη τρίγωνο, δεν μπορεί να διαβάσει, δυσκολεύεται να γράψει.

Ο βασικός πυρήνας της ταινίας εστιάζει στον τρόπο που επηρεάζει η ασθένεια τον περίγυρο, πώς εξαντλείται αυτός που τον φροντίζει, πώς τον κυριεύει ο φόβος και πώς για να μην δείξει τον πανικό του υποκρίνεται ότι κλαίει από τα κρεμμύδια που καθαρίζει μαγειρεύοντας.

Και ξαφνικά πλημμυρίζουν τα πλάνα με μοναξιά, ή καλύτερα με τον φόβο της μοναξιάς που έρχεται στο μέλλον. 

Το Supernova είναι αφιερωμένο σε δύο μάχες, τον αγώνα αυτού που πάσχει και τις συνέπειες της ασθένειας στον ερωτικό σύντροφο. «Ξέρεις ποιο είναι το χειρότερο», ρωτάει ο Tusker την αδερφή του Sam, Lilly (Pippa Haywood). «Υποτίθεται ότι δεν πενθείς κάποιον όταν είναι ακόμα ζωντανός», δίνει μόνος του την απάντηση.

Στην ταινία The Father από την άλλη ο ήρωας του Anthony Hopkins είναι μεγαλύτερος σε ηλικία και πάσχει από τη νόσο Αλτσχάιμερ, την πιο συχνή μορφή άνοιας. Σε αντίθεση με το Supernova, η ταινία του Florian Zeller εστιάζει στο άτομο που πάσχει από τη νόσο και τον τρόπο που βιώνει την απώλεια της μνήμης. Η ταινία δομείται από την αίσθηση αποπροσανατολισμού σέρνοντας τον θεατή στο χάος του μυαλού του ήρωα μη ξέροντας ποτέ τι είναι αλήθεια και τι όχι.

  «Δε βγάζει νόημα», λέει ο ήρωας δίνοντας τη βασική γραμμή της αφήγησης. Ο Anthony στο The Father, αντίθετα από τον Tusker στο Supernova, δεν έχει συνείδηση της κατάστασής του γιατί έχει χάσει πια τον έλεγχο. Είναι παραδομένος στη σύγχυση, είναι χαμένος μέσα στην ίδια του τη ζωή.

Η ταινία «The Father» αποτελεί περισσότερο μια «μεταδοτική» εμπειρία, μια επισκόπηση στο μυαλό του ήρωα και γι’ αυτό φλερτάρει με το στοιχείο του τρόμου. Ο ήρωας έχει να αντιμετωπίσει μια αγχωτική και τρομακτική πραγματικότητα. Πλέον αγνοεί ότι χάνει την αίσθηση του εαυτού του στο χώρο και το χρόνο.

Και για να αποτυπωθεί αυτή η αίσθηση, η ταινία κλείνει όλη τη δράση μέσα στο διαμέρισμα του ήρωα.  Σε αντίθεση με το Supernova όπου η ιστορία ακολουθεί τους δύο ήρωες σε ένα road trip που μέσα από την κίνηση και τα υπέροχα τοπία σχεδόν ειρωνεύεται την ευτυχία που φθίνει, το «The Father» χρειάζεται μόνο το σκηνικό της κατοικίας.

Με μικρές και μεγάλες αλλαγές στο χώρο, η ήρωας καταλήγει να είναι ξένος στο δικό του χώρο. Και όταν παρατηρήσει ότι έχει χάσει τον έλεγχο, σπαράζει. «Αισθάνομαι σαν να χάνω όλα μου τα φύλλα», λέει και σε μια φράση αποτυπώνει όλο το προσωπικό του δράμα.

ΙΩΑΝΝΑ ΒΑΡΔΑΛΑΧΑΚΗ- [email protected]