Η Δήμητρα Γιαννακού γράφει κριτική για το πρώτο μέρος του ερωτικού έπους του Λαρς Φον Τρίερ «Nymphomaniac».

Το πρώτο μέρος της πολυαναμενόμενης ταινίας του Λαρς Φον Τρίερ «Nymphomaniac» είναι γεγονός. Όπως πολλοί θεατές θα κάνουν, έτσι και εγώ έτρεξα με μεγάλη ανυπομονησία να δω τη νέα ταινία του δανού δημιουργού.  Tου σκηνοθέτη με το πρωτότυπο στυλ που ξέρει να σπάει κάθε φορά με ένα διαφορετικό τρόπο τις νόρμες και τα στερεότυπα κινηματογράφησης.

Και δεν με απογοήτευσε. Ο Τρίερ παραμένει πάντα ένας provocateur, ένας καλλιτέχνης που προκαλεί με τις εικόνες του, τη θεματολογία και τον νεωτεριστικό –μοναδικό θα έλεγα- τρόπο σκηνοθεσίας, βάζοντας ταυτόχρονα το θεατή σε σκέψεις.

Η Γυναίκα (με Γ κεφαλαίο) βρίσκεται στο επίκεντρο των αφηγήσεών του, παίρνοντας διάφορα πρόσωπα. Αυτή τη φορά, ο Τρίερ εξερευνά τον κόσμο μιας αυτοχαρακτηριζόμενης «νυμφομανούς», της Joe (Σάρλοτ Γκενσμπούργκ), μιας γυναίκας που από τη νεανική της ηλικία ρίχνεται σε διαδοχικές ερωτικές περιπέτειες, αλλάζοντας κάθε φορά παρτενέρ με σκοπό τη σεξουαλική ικανοποίηση, αποφεύγοντας με μια ανεξήγητη επιμονή να εμπλακεί συναισθηματικά με οποιονδήποτε.

Πρόκειται για μια παράδοξη ηρωίδα που ολοκληρώνεται και αυτοκαταστρέφεται μέσα από το σεξ, από την πρώτη στιγμή που συνειδητοποίησε τη δύναμη του φύλου της.

Μια δύναμη και μια εξουσία που δείχνει να εξελίσσεται σε ένα Γολγοθά, παράγοντας μια ακόμη α λα Τρίερ προσέγγιση των απωθημένων της ψυχής του ανθρώπου, των επιθυμιών ή νευρώσεων που την κατοικούν, μια προσέγγιση ενδεδυμένη με το βαρύ φορτίο της ενοχής και του αμαρτήματος μέσα στα πλαίσια των θεολογικών ανησυχιών που χαρακτηρίζουν αυτόν το σκηνοθέτη (o «Αντίχριστος» και το «Δαμάζοντας τα Κύματα» μας έρχονται αυτόματα στο νου).

Η Joe διηγείται τη ζωή της στον καλοκάγαθο και γεμάτο κατανόηση Σέλιγκμαν (Στέλαν Σκάρσγκαρντ), έναν καλό ακροατή, ένα είδος πάστορα ή ψυχαναλυτή.

Με διαδοχικά flash-backs, ο θεατής μεταφέρεται στο παρελθόν της ηρωίδας, στην παιδική της ηλικία και αργότερα στη νεανική ενώ ο Σέλιγκμαν σχολιάζει τα λεγόμενά της με μεταφορές από τον κόσμο του βυθού, βάζοντας σε  παραλληλισμό για παράδειγμα τα ψάρια με τους υποψήφιους εραστές που ήθελε να «τσιμπήσει» η Joe.

Ο Τρίερ δεν διστάζει να οπτικοποιήσει αυτές και άλλες μεταφορές, παραθέτοντας εικόνες αρχείων και παρατάσσοντάς τες δίπλα από τα αφηγούμενα της ηρωίδας του. Κάποιες φορές μάλιστα χωρίζει την οθόνη σε δύο και τρία μέρη, συσχετίζοντας νοήματα, δίνοντας ζωή στις λέξεις, στις αναμνήσεις και τις αισθήσεις…

Με ένα εύστοχο μοντάζ καταφέρνει να παντρέψει τη λογοτεχνική γραφή με την κινηματογραφική, με τις λέξεις να παράγουν ιδέες και εικόνες που διεγείρουν τη φαντασία και προκαλούν την έκσταση.

Εμπνευσμένος από «Το Μαγικό Βουνό» και το «Αναζητώντας Τον Χαμένο Χρόνο», ο σκηνοθέτης επικεντρώνεται στο ζήτημα της αυτογνωσίας. Επομένως, παρά τη διαφήμιση που προηγήθηκε, οι fans των ταινιών πορνό μάλλον θα απογοητευθούν, καθώς η οπτική γωνία προσέγγισης είναι τελείως διαφορετική.  

Η αφήγηση χωρίζεται σε κεφάλαια, όπως και άλλα έργα του δημιουργού, ακολουθώντας μια λογοτεχνική φόρμουλα. Η νεαρή Joe ερμηνεύεται πολύ πειστικά από τη λεπτεπίλεπτη Στέισι Μάρτιν.

Το «Nymphomaniac» είναι μια ταινία που παντρεύει με επιδέξιο τρόπο το τραγικό, την κοινωνική σάτιρα και το ψυχόδραμα μέσα σε ένα λουτρό σοκαριστικών εικόνων και αξίζει να τη δείτε.

Παίζουν: Σαρλότ Γκενσμπούργκ, Στέισι Μάρτιν, Στέλαν Σκάρσγκαρντ, Σία Λαμπεφ, Γουίλεμ Νταφόε, Ούμα Θέρμαν, Ούντο Κίερ.

Πληροφορίες: η ταινία «Nymphomaniac» (Part 1) προβάλλεται από τη Seven Films.

Δήμητρα Γιαννακού