«Το Μικρό Ψάρι» κέρδισε τις εντυπώσεις, κάτι που είναι αναμενόμενο, αν σκεφτούμε αυτήν την προκλητική, αθυρόστομη και σκληρά ρεαλιστική δημιουργία που σα μια «γροθιά στο στομάχι», μέσα από την υπερβολή της, στοχεύει να πει τα πράγματα με το όνομά τους.

Το βασικό επιχείρημα της ταινίας είναι η κατάπτωση των ηθικών αξιών, η απώλεια της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και η γενικότερη διαφθορά και σήψη που διαπερνά τον σύγχρονο κόσμο –όχι απαραίτητα μόνο ελληνικό- ως εμφανή συμπτώματα μιας βαθιάς κοινωνικής κρίσης.

Η κρίση, αρχικά οικονομική, προεκτάθηκε και στην κοινωνική ζωή διαβρώνοντας τις σχέσεις των ανθρώπων και καθιστώντας τις ανυπόφορες. Και αυτό ακριβώς καταδεικνύει ο σκηνοθέτης μέσα από την ιστορία που μας αφηγείται στο «Μικρό Ψάρι», που είναι ένα «μεσογειακό γκανγκστερικό νουάρ», όπως ο ίδιος είπε.

Οι χαρακτήρες του είναι άνθρωποι του υποκόσμου, νονοί της νύχτας, πληρωμένοι δολοφόνοι, μητέρες που εκπορνεύονται και δεν διστάζουν να «προωθήσουν» στην ίδια δουλειά ακόμη και τα παιδιά τους, απατεώνες, νταβατζήδες, ψεύτες και υποκριτές που «πουλάνε» όχι μόνο τους φίλους αλλά και την ίδια τους την ψυχή για τα χρήματα.

Στο κέντρο της αφήγησης βρίσκεται ένας πρώην φυλακισμένος και πληρωμένος δολοφόνος, ο Στράτος (Βαγγέλης Μουρίκης). «Stratos» είναι και το όνομα της ταινίας για το εξωτερικό. Ο Στράτος είναι, θα λέγαμε, ένα μεγάλο αυτί, ένας λιγομίλητος ανθρωπάκος (μικρό ψάρι), που δείχνει να στέκεται εκστατικός εμπρός στη φρίκη του κόσμου που τον περιβάλλει, ενώ σαν δεξαμενή δέχεται τον ορυμαγδό των υβρεολόγιων όσων τον περιστοιχίζουν.

Εκτός από τον Στράτο, όλα τα πρόσωπα μιλούν ακατάπαυστα, με κοφτές σύντομες φράσεις, πλούσιες σε βρισιές, με συνεχείς και εκνευριστικές επαναλήψεις. Μέσα από τον λόγο, ο Οικονομίδης στήνει έναν καθρέπτη του κόσμου που θέλει να περιγράψει, όπως και στις προηγούμενες ταινίες του.

Η εικόνα, επίσης, παίζει ένα σημαντικό ρόλο στην κινηματογραφική ανα-παράσταση. Η αφήγηση εκτυλίσσεται μέσα σε τοπία καταθλιπτικά, σε μάντρες με παλιά ξεχασμένα αυτοκίνητα, σε υπόγειους χώρους σκοτεινούς, σε καφενεία από αυτά που βρίσκουμε πάνω σε αυτοκινητοδρόμους ή σε «πρόχειρα» πάρκα χωρίς (ή με ελάχιστα) δένδρα, περιστοιχισμένα από νεόκτιστες πολυκατοικίες κάποιου απομακρυσμένου προαστίου, όπου αποπνέεται ένας μίζερος μικροαστισμός.

Τα πρόσωπα, με βασικό τον Στράτο, κινούνται σε μέρη που παραπέμπουν σε σύνορα μιας πόλης, στην εσχατιά, στα πλαίσια ενός περιθωρίου, όπως περιθωριοποιημένα είναι και τα ίδια.

Η ασχήμια του ντεκόρ προεκτείνεται στα χαρακτηριστικά των προσώπων των ηρώων˙ πρόσωπα ταλαιπωρημένα, άλλοτε γεμάτα χαρακιές άλλοτε ατημέλητα και γερασμένα με προεξέχουσες ρυτίδες, συνθέτοντας όλα μαζί ένα θέαμα που αναδύει παρατεταμένη κούραση, παραίτηση, ασχήμια και σήψη. Τέλος, η βρώμα βρίσκει την απόλυτη έκφρασή της αντανακλώμενη σε ένα πλάνο με βρώμικα θολά νερά.

Τα πολύ κοντινά πλάνα προσώπου, εύστοχα επιλεγμένα την κατάλληλη στιγμή, συνδυάζονται αρμονικά με τα γενικά πλάνα εξωτερικών χώρων της πόλης, τα τελευταία λειτουργώντας ως σημεία μετάβασης από τη μια σκηνή στην άλλη ή ως εικόνες-χρόνος (όπως στο σινεμά του Γιασουζίρο Όζου).

Αυτά και άλλα πολλά μπορούν να ειπωθούν για «Το Μικρό Ψάρι» που δεν πρέπει να χάσετε.

Σκηνοθεσία: Γιάννης Οικονομίδης, παίζουν: Βαγγέλης Μουρίκης, Σόνια Θεοδωρίδου, Πέτρος Ζερβός, Βίκυ Παπαδοπούλου, Γιάννης Τσορτέκης, Πόπη Τσαπανίδου, Γιώργος Γιαννόπουλος, Γιάννης Αναστασάκης, Μαρία Καλλιμάνη, Γιάννης Βουλγαρακης. Η ταινία προβάλλεται από τη Feelgood.

ΔΗΜΗΤΡΑ ΓΙΑΝΝΑΚΟΥ