«Είμαι ο καλύτερος σκηνοθέτης του κόσμου» είπε το 2009 μετά από την προβολή της ταινίας του «Αντίχριστος». Ο Lars von Trier έχει χιούμορ και ανάγκη να παρεξηγείται.

Ιδιόρρυθμος, φλεγματικός, προκλητικός, είρων και μοναδικός. Είναι ό,τι πιο εμπνευσμένο έχει να επιδείξει ο δανέζικος κινηματογράφος (τεράστιο κεφάλαιο στην παγκόσμια ιστορία της 7ης τέχνης) μετά τον Carl Theodor Dryer (βλέπε Ordet, Τα πάθη της Jeanne d'Arc, Vampyr και άλλα αριστουργήματα).

Τον Trier ή τον λατρεύεις ή τον μισείς. Δεν  υπάρχουν ημίμετρα. Ούτε ο ίδιος τα θέλει εξάλλου. Απόφοιτος της Σχολής Κινηματογράφου της Δανίας στην Κοπεγχάγη (τη γενέτειρά του) από νωρίς έδειξε δείγματα κινηματογραφικής ευφυΐας.

Βέβαια, ο υπόλοιπος κόσμος τον έμαθε από το «Δαμάζοντας τα κύματα», τον πρόσεξε ακόμη περισσότερο στο «Χορεύοντας στο σκοτάδι», τον μίσησε στον «Αντίχριστο», τον λάτρεψε στη «Μελαγχολία» αλλά τον σεβάστηκε στο τελευταίο, το «Nymphomaniac».

Δουλεύει με τριλογίες. Έτσι εκφράζεται. Λέγεται ότι «επιβάλλει» στους συνεργάτες του (στο συνεργείο) να είναι γυμνοί κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων. Εξάλλου, όπως λέει και ίδιος «λατρεύω να βρίσκομαι μεταξύ πορνογραφικών ανθρώπων».

Ο Trier έχει ένα περίεργο (για τους περισσότερους ανθρώπους) χιούμορ που παρεξηγείται και αυτό το εκμεταλλεύεται προς όφελός του. Δεν τον ενοχλούν οι επικρίσεις και τα κακά σχόλια. Αντίθετα, τα προκαλεί και αυτό μάλλον επειδή ξέρει πολύ καλά πώς να δημιουργεί «θέαμα».

Αυτοσαρκαστικός πάνω από όλα και σουρεαλιστής στις προσεγγίσεις του, οφείλουμε να του αναγνωρίσουμε ότι είναι μοναδικός στο είδος του. Οι καλλιτεχνικές του δημιουργίες το αποδεικνύουν και οι βραβεύσεις το επικυρώνουν.

Προσωπικά, θεωρώ ότι είναι ένας από εκείνους τους δημιουργούς, που έκανε τον «βαρύ» και σοβαρό κινηματογράφο πιο εμπορικό, πιο προσιτό και πιο κοινό. Αυτό δηλαδή που οφείλει να κάνει ο κάθε σκηνοθέτης.

Με την προσωπική του ζωή δεν έχει απασχολήσει αν και θα μπορούσε. Και αυτό συμβαίνει μάλλον επειδή οι φοβίες του είναι τόσες πολλές, που δεν πολυταξιδεύει και έτσι τα νέα δεν φτάνουν στα παπαρατσικά γραφεία του Χόλιγουντ. 

Στις ΗΠΑ για παράδειγμα δεν έχει πάει ποτέ, παρά το γεγονός ότι ο Steven Spielberg του είχε προτείνει να σκηνοθετήσει ένα σενάριό του. Ο Trier το απέρριψε. Δεν το κάνεις εύκολα αυτό.

Κλασικός Δανός με καλλιτεχνικές ανησυχίες και ένα βορειοευρωπαϊκό μοντέλο σκέψης γεμάτο αυτοσαρκαστική διάθεση, «αγγλικό χιούμορ», ίσως και μία τοπικιστική χροιά.

Όταν η μητέρα του πέθαινε, του αποκάλυψε ότι ο βιολογικός του πατέρας δεν ήταν ο Trier που είχε γνωρίσει αλλά ένας άλλος, πιο καλλιτεχνική φύση, που ταίριαζε στα δικά της πρότυπα για έναν απόγονο με δημιουργικό DNA.

Ο Trier έψαξε, βρήκε τον βιολογικό του πατέρα και έπειτα από κάποιες  συναντήσεις, του είπε ότι αν θέλει να ξαναμιλήσουν αυτό θα γίνει μόνο μέσω του δικηγόρου του.

Στα μέσα της δεκαετίας του '90, ο ίδιος παράτησε την πρώτη του γυναίκα, την επίσης σκηνοθέτη Cæcilia Holbek Trier, όταν αυτή κυοφορούσε το δεύτερο παιδί τους, για να συζήσει με την πολύ νεότερη babysitter τους, Bente Frøge. Ένα χρόνο μετά παντρεύτηκαν, είναι μαζί μέχρι σήμερα και έχουν δύο παιδιά.

Το von δεν το είχε το επίθετό του αλλά είναι δική του προσθήκη, αφού έτσι τον φώναζαν στη Σχολή.

Εμπνευστής και πρωτεργάτης του Δόγματος 95, o αμφιλεγόμενος Lars von Trier υποστηρίζει τη ρεαλιστική κινηματογράφηση. Κάμερα στο χέρι, πλάνα σε εξωτερικές τοποθεσίες και άλλοι κανόνες δημιουργίας ενός σινεμά που καταργεί τα αμερικανικά «τερτίπια».

Δεν ξέρω αν σας έπεισα να δείτε τον Trier με άλλο μάτι όσοι τον μισείτε - ή να τον λατρέψετε ακόμη περισσότερο όσοι τον εκτιμάτε- αλλά τουλάχιστον ελπίζω καλλιτεχνικά να του αναγνωρίζετε τον απαιτούμενο σεβασμό για την κινηματογραφική του ευφυΐα και προσφορά.

Εγώ πάντως επιμένω, ότι ο Lars von Trier είναι ένας δημιουργός που κάνει το παγκόσμιο σινεμά, αν μη τι άλλο, πιο τολμηρό, πιο ειλικρινές.

Σόφη Ζιώγου 
[email protected]