Η ηθοποιός με το... αθώο, νεανικό πρόσωπο, έφτασε πλέον τα 40 κι ενώ τη γνωρίσαμε ως μικρό κορίτσι, σήμερα αποτελεί μια καταξιωμένη αμερικανίδα ηθοποιό με πλούσιο χολιγουντιανό βιογραφικό.

Το πραγματικό της όνομα διαφέρει λίγο από αυτό που τη γνωρίζουμε τόσα χρόνια και είναι το Γουινόνα Λόρα Χόροβιτς, αλλά όπως συνηθίζουν πολλοί καλλιτέχνες, έκρινε ότι το Ράιντερ ήταν πιο απλό και εύκολο να το θυμάται κάποιος στο χώρο του θεάματος, ενώ όταν πήρε αυτή την απόφαση, έπαιζε ένας δίσκος του Μιτς Ράιντερ στο background που της έδωσε την ιδέα.

Πριν πάρει βέβαια τέτοιου είδους αποφάσεις, η μικρή Γουινόνα κυκλοφορούσε με το χαϊδευτικό «Νόνι», το οποίο διατηρεί ακόμη και σήμερα. Γεννήθηκε στις 29 Οκτωβρίου το 1971 στη Μινεσότα και το όνομα «Γουϊνόνα» εμπνεύστηκαν οι γονείς της από μια μικρή κοντινή επαρχιακή πόλη που ονομαζόταν έτσι. Στην οικογένειά της βρίσκουμε πολλούς διάσημους, όπως τον συγγραφέα και ψυχολόγο Τίμοθι Λίρι ο οποίος είναι νονός της, τους «μπητ» ποιητές Άλλεν Γκίνσμπεργκ και Λόρενς Φερλινγκέτι και τον συγγραφέα βιβλίων επιστημονικής φαντασίας, Φίλιπ Κ. Ντικ.

Στα επτά της μετακόμισε με την οικογένειά της σε ένα ράντσο με άλλες επτά οικογένειες στη βόρεια Καλιφόρνια, ακολουθώντας έναν κοινόβιο τρόπο ζωής, όπου ο ηλεκτρισμός και η τηλεόραση αποτελούσαν στοιχεία του... «έξω κόσμου». Αυτό έδωσε ώθηση στη μικρή Γουινόνα να ασχοληθεί πολύ με το διάβασμα και στα 12 της και να νιώσει μια αναστάτωση μέσα της για την υποκριτική, όταν η μητέρα της τής έδειξε μερικές σκηνές από ταινίες σε μια οθόνη στο στάβλο.

Το 1983 η μικρή Γουινόνα ξεκίνησε τα πρώτα της μαθήματα υποκριτικής στο American Conservatory Theater και το 1985 πήγε στην πρώτη της οντισιόν για την ταινία «Desert bloom». Το ρόλο μπορεί να μην τον πήρε, αλλά ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος, Ντέιβιντ Σέλτζερ, πρόσεξε το ταλέντο της και το 1986 της «χάρισε» τον πρώτο της ρόλο στην ταινία «Lucas».

Οι ταινίες που απέδειξαν το ταλέντο της

Ευτυχώς για την μικρή «Νόνι» η επιτυχία δεν άργησε να έρθει, αφού μετά το ντεμπούτο της, έπαιξε σε μία ταινία με τον Ρομπ Λόου, το «Square dance» (1987) και το 1988 ήρθε ο... «Σκαθαροζούμης» του Τιμ Μπάρτον στη ζωή της, όπου υποδύθηκε μια έφηβη «γκοθ» κοπέλα, στο πλευρό του Μάικλ Κίτον, της Τζίνα Ντέιβις και του Άλεκ Μπόλντγουϊν. Ο Τιμ Μπάρτον είχε εντυπωσιαστεί από το ταλέντο της στο «Lucas» γι’ αυτό και της πρότεινε το ρόλο. Η ταινία κέρδισε Όσκαρ και η Γουινόνα καλές κριτικές, παίρνοντας θάρρος για να συνεχίσει δυναμικά.

Στην επόμενή της ταινία «1969» (1988), τη βρίσκουμε στο πλευρό του Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ και του Κίφερ Σάδερλαντ σε μια ταινία με φόντο τον πόλεμο στο Βιετνάμ, ενώ το 1989 πρωταγωνιστεί με τον Ντένις Κουέιντ στο «Great balls of fire» στο ρόλο της 13χρονης ξαδέλφης του Τζέρι Λι Λιούις την οποία και παντρεύτηκε προκαλώντας σκάνδαλο στα τέλη της δεκαετίας του ’50. Η ταινία θεωρήθηκε αποτυχία στο box office, αλλά οι κριτικές φάνηκαν να αναγνωρίζουν το ταλέντο της Ράιντερ.

Το 1990, ο Τιμ Μπάρτον δείχνει και πάλι την προτίμησή του στο πρόσωπό της για το ρόλο της Κιμ στον «Ψαλιδοχέρη» δίπλα στον Τζόνι Ντεπ, με τον οποίο αποτελεί ζευγάρι στην πραγματικότητα. Η σχέση τους, όμως, θα διαλυθεί μετά από 3 χρόνια, αφήνοντας ενθύμιο ένα τατουάζ στον Τζόνι Ντεπ «Winona forever», το οποίο άλλαξε σε «Wino forever» μετά το χωρισμό τους. Η ταινία έκανε επιτυχία και η Γουινόνα «έχτιζε» σιγά-σιγά την καριέρα της.

Την ίδια χρονιά υποδύεται την κόρη της Σερ στις «Γοργόνες» κερδίζοντας υποψηφιότητα β’ γυναικείου ρόλου για Χρυσή Σφαίρα και συμμετέχει και στο βίντεο κλιπ του «Shoop shoop song» στη διασκευή της Σερ, μαζί με την μικρή τότε Κριστίνα Ρίτσι. Πριν, όμως, από αυτό το ρόλο είχε ξεκινήσει γυρίσματα για το τρίτο μέρος του «Νονού» του Φράνσις Φορντ Κόπολα, αλλά αποσύρθηκε λόγω υπερκόπωσης.

Το 1991 ο Τζιμ Τζάρμους των «Τσακισμένων λουλουδιών» και του «Νεκρού» γύρισε το «Night on Earth» στο οποίο η Γουινόνα είχε πρωταγωνιστικό ρόλο και το 1992 ο «Δράκουλας» με τη μορφή του Γκάρι Όλντμαν μπαίνει στη ζωή της. Με την καθοδήγηση του Φράνσις Φόρντ Κόπολα και σε ένα καστ μεγάλα ονόματα όπως Γκάρι Όλντμαν, Άντονι Χόπκινς, Τομ Γουέιτς, Κιάνου Ριβς, η Γουινόνα ως Μίνα μαγνητίζει τον... Δράκουλα, αλλά και το κοινό.

Μαζί με τη Μισέλ Φάιφερ και τον Ντάνιελ Ντέι Λιούις, περνάει τα... «Χρόνια της Αθωότητας» (1993), με τις σκηνοθετικές οδηγίες του Μάρτιν Σκορσέζε, τον οποίο η ίδια η Γουινόνα θεωρεί τον καλύτερο σκηνοθέτη του κόσμου. Ο ρόλος της σε αυτή την ταινία της χάρισε τη Χρυσή Σφαίρα β’ γυναικείου ρόλου και μια υποψηφιότητα για Όσκαρ στην ίδια κατηγορία. Την ίδια χρονιά βρέθηκε στο «Σπίτι των Πνευμάτων» με τη Μέριλ Στριπ, την Γκλεν Κλόουζ, τον Αντόνιο Μπαντέρας και τον Τζέρεμι Άιρονς, ενώ το 1994 την απολαμβάνουμε ως «παιδί» της «Generation Χ» σε μια ταινία όπου πρωταγωνιστεί με τον Ίθαν Χοκ και τον Μπεν Στίλερ, το «Reality bites», με τον δεύτερο να έχει και το ρόλο του σκηνοθέτη. Η ταινία αγγίζει τους νέους κάθε εποχής, αλλά δεν έφερε τα επιθυμητά κέρδη, ούτε κέρδισε την ανάλογη αναγνώριση. Την ίδια χρονιά γίνεται μία από τις «Μικρές κυρίες» κερδίζοντας άλλη μια υποψηφιότητα για Όσκαρ γυναικείου ρόλου, το οποίο, όμως, δεν κερδίζει παρά την εξαιρετική ερμηνεία της.

Το 1995 αρνείται τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην ταινία «Sabrina», καθώς ένιωθε ότι δεν θα μπορούσε να διαδεχτεί την Όντρεϊ Χέμπορν σε αυτό το ρόλο κι έτσι τη θέση της πήρε η Τζούλια Όρμοντ.

Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’90 την είδαμε σε αρκετές ταινίες, όπως το «Boys» το (1996), το «The Crucible» (1996), το «Alien: Resurrection» (1997) μαζί με τη Σιγκούρνι Γουίβερ, κερδίζοντας βραβείο Blockbuster Entertainment καλύτερης ηθοποιού, το «Celebrity» (1998) του Γούντι Άλεν σε ένα φιλμ που σατιρίζει τις ζωές διάφορων διασήμων και το «Girl, Interrupted» (1999), την αυτοβιογραφία της Σουζάνα Κέιζεν, όπου τη βρίσκουμε μαζί με την Αντζελίνα Τζολί σε μια ψυχιατρική κλινική, με τη δεύτερη να κερδίζει το Όσκαρ β’ γυναικείου ρόλου.

Η πορεία της τη νέα χιλιετία

Σε ρομαντικές διαθέσεις τη βρίσκουμε το 2000 με το «Autumn in Νew York» που πρωταγωνιστεί με τον Ρίτσαρντ Γκιρ, περνώντας μετά στην αντίπερα όχθη με το θρίλερ «Lost Souls», κάνοντας και μια στάση στα «Φιλαράκια» το 2001 ως συμφοιτήτρια της Ρέιτσελ και... ερωτευμένη μαζί της. Εκείνη τη χρονιά, όμως, συνέβη κάτι άσχημο για την ψυχολογία και την καριέρα της, αφού κατηγορήθηκε για κλοπή αντικειμένων από το πολυκατάστημα Σακς, αλλά και για χρήση μη συνταγογραφούμενων ψυχοτρόπων φαρμάκων. Όπως είναι φυσικό, πέρασε ένα δύσκολο διάστημα, έχοντας να εκπληρώσει 480 ώρες κοινωνικής εργασίας όπως προέβλεπε η ποινή, πρόστιμα, αλλά και ιατρική και ψυχιατρική παρακολούθηση.

Το 2002 την συναντάμε στο «Mr. Deeds» με τον Άνταμ Σάντλερ, σε μια ρομαντική κομεντί, η οποία είχε γυριστεί πριν τη σύλληψή της και αποτέλεσε εμπορική επιτυχία και το 2003 στο επιστημονικής φαντασίας δράμα, «Simone», μαζί με τον Αλ Πατσίνο.

Ακολούθησε μια περίοδος αποχής, η οποία της κόστισε και μια δεύτερη συνεργασία με τον Γούντι Άλεν στο «Melinda and Melinda», ενώ το από το 2006 έως το 2009 την βρίσκουμε σε ταινίες όπως «A scanner darkly» (2006), «Sex and death 101» (2007), «The informers» (2008) κ.ά.

Το 2009 ενσαρκώνει το ρόλο της Αμάντα Γκρέισον στο «Σταρ Τρεκ», ενώ πρωταγωνιστεί και στο «Stay cool» και το 2010, η μεγάλη επιτυχία του Ντάρεν Αρονόφσκι «Black Swan» την φέρνει στη μεγάλη οθόνη, μαζί με τη Νάταλι Πόρτμαν και τον Βενσάν Κασέλ.

Ακολούθησε «Το δίλημμα» (2011) με τον Βινς Βον και την Τζένιφερ Κόνελι, ενώ τώρα βρίσκεται στα γυρίσματα της ταινίας «The stare» με τον Τζέιμς Φράνκο και όλοι ελπίζουν σε μια ισχυρή επάνοδο, όπως της αξίζει.

Ενδεικτική φιλμογραφία:«The dilemma» (2011), «Black swan» (2010), «Stay cool» (2009), «Star Trek» (2009), «The Private Lives of Pippa Lee» (2009), «The informers» (2008), «The last word» (2008), «Sex and death 101» (2007), «The ten» (2007), «A Scanner Darkly» (2006), «Mr. Deeds» (2002), «Simone» (2002), «Autumn in New York» (2000), «Lost Souls» (2000), «Girl, Interrupted» (1999), «Celebrity» (1998), «Alien Resurrection» (1997), «Boys» (1996), «The Crucible» (1996), «How to Make an American Quilt» (1995), «Little Women» (1994), «Reality Bites» (1994), «The House of the Spirits» (1993), «The Age of Innocence» (1993), «Dracula» (1992), «Night on Earth» (1991), «Edward Scissorhands» (1990), «Mermaids» (1990), «Welcome Home Roxy Carmichael» (1990), «Great Balls of Fire» (1989), «Heathers» (1988), «1969» (1988), «Beetlejuice» (1988), «Square Dance» (1987), «Lucas» (1986).