Με αφορμή το Κόπα Αμέρικα της Χιλής, βρίσκουμε μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να εξερευνήσουμε το σινεμά της Λατινικής Αμερικής.

Σήμερα ξεκινά το 44ο Κόπα Αμέρικα που θα διεξαχθεί έως τις 4 Ιουλίου στα γήπεδα της Χιλής. Ο ποδοσφαιρικός πλανήτης θα έχει στραμμένο το βλέμμα του στις προσπάθειες της Αργεντινής του Λιονέλ Μέσι, της Βραζιλίας του Νεϊμάρ, της Ουρουγουάης του Λούις Σουάρες, της Κολομβίας του Χάμες Ροντρίγκεζ και της οικοδέσποινας του Αρτούρο Βιδάλ να κατακτήσουν το βαρύτιμο τρόπαιο, εμείς ωστόσο είπαμε να το πάρουμε λίγο… αλλιώς.

Το σινεμά της Λατινικής Αμερικής πάντα έκρυβε διαμάντια, πολλά από τα οποία παραμένουν κρυφά στο ευρύ κοινό. Δοθείσης της ευκαιρίας λοιπόν, ας αντιστοιχήσουμε χώρες με ταινίες για να δούμε ποιους θα υποστηρίξουμε. Συμμετέχουν 12 ομάδες που έχουν χωριστεί σε τρεις ομίλους, από τους οποίους θα περάσουν απευθείας οι δύο πρώτοι και οι δύο καλύτεροι τρίτοι. Ας επιλέξουμε λοιπόν δύο ταινίες από κάθε όμιλο ώστε να δηλώσουμε τις προτιμήσεις μας.

1ος όμιλος: Χιλή, Μεξικό, Εκουαδόρ, Βολιβία

Η επιλογή μας για πρωτιά: Χιλή - «No»

Η ταινία του Πάμπλο Λαρέν καταπιάνεται με το δημοψήφισμα του 1988 στη Χιλή για το αν θα συνεχιστεί ή όχι η δικτατορία του Πινοσέτ. Μεταφερόμαστε στο στρατόπεδο του «Όχι» και στο πώς χτίστηκε η νικηφόρα καμπάνια που έδωσε ένα τέλος στο δικτατορικό καθεστώς. Η σκηνοθεσία στοχεύει στην αναβίωση του κλίματος της εποχής, αφού θαρρείς πως βλέπεις βιντεοταινία των 80s. Κάτω από το ρεαλιστικό ντοκιμαντερίστικο πέπλο, το «No» καταφέρνει να γίνει μια ταινία που υμνεί την επαναστατικότητα απέναντι σε ολοκληρωτικά καθεστώτα και την ίδια στιγμή στηλιτεύει τα κακώς κείμενα των σύγχρονων δημοκρατιών. Ο Γκαέλ Γκαρθία Μπερνάλ πετυχαίνει μια από τις καλύτερες ερμηνείες της καριέρας του ως επικεφαλής της διαφημιστικής καμπάνιας του «Όχι» και το σύνθημα «Chile, la alegria ya viene» μάλλον δε θα ξεκολλήσει ποτέ από το κεφάλι μας. Δίκαιη η υποψηφιότητα για ξενόγλωσσο Όσκαρ.

Η επιλογή μας για δεύτερη θέση: Μεξικό: «Leap Year» (Año bisiesto)

Εδώ θα μπορούσαμε να επιλέξουμε κάποια ταινία του Αλφόνσο Κουαρόν ή του Αλεχάντρο Γκονζάλες Ινιάριτου, αλλά επειδή αυτές οι επιλογές είναι προφανείς και μας δίνεται η δυνατότητα, θα διαλέξουμε το «Leap Year» του Αυστραλομεξικανού σκηνοθέτη Μάικλ Ρόου που προβλήθηκε και στις Κάννες. Πρόκειται για ένα ακραίο φιλμ από κάθε άποψη, το οποίο διαδραματίζεται μέσα σε ένα δωμάτιο, ένα Φεβρουάριο ενός δίσεκτου έτους. Επικεντρώνεται σε μια μοναχική 25χρονη κοπέλα που καλύπτει τα συναισθηματικά κενά της μέσα από τον εθισμό της στο σεξ. Σταδιακά μέσα από τη σχέση της με έναν άνδρα οδηγείται σε σαδομαζοχιστικά παιχνίδια εκτός ορίων, με το σκοτάδι να επικρατεί καθώς βαδίζουμε προς το φινάλε. Ένα αληθινό μη ωραιοποιημένο πορτρέτο μοναξιάς με μια συγκλονιστική ερμηνεία από την Μόνικα ντελ Κάρμεν.

2ος όμιλος: Αργεντινή, Ουρουγουάη, Παραγουάη, Τζαμάικα

Η επιλογή μας για πρωτιά: Αργεντινή - «Ιστορίες για αγρίους» (Relatos salvajes)

Η επιλογή από την Αργεντινή είναι μονόδρομος. Οι «Ιστορίες για αγρίους» είναι μια ταινία που την ξέρουμε καλά, αφού άνοιξε τις περσινές Νύχτες Πρεμιέρας και έπειτα προβλήθηκε με επιτυχία στις ελληνικές αίθουσες κερδίζοντας την αγάπη κοινού και κριτικών. Και είναι πράγματι από αυτές τις περιπτώσεις που όλοι μένουν ικανοποιημένοι, χωρίς να σημαίνει ότι οι προθέσεις του δημιουργού ήταν τέτοιες εξαρχής. Έξι μικρές ιστορίες ενώνονται σε μια ταινία μεγάλου μήκους που είναι αρρωστημένη όσο και αστεία, κάνοντας επίδειξη σωστής χρήσης μαύρου χιούμορ. Όλα τα προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου μπαίνουν στον ανεμιστήρα και έρχονται πάνω σου και το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να το διασκεδάσεις.

Η επιλογή μας για δεύτερη θέση: Παραγουάη - «7 Boxes» (7 Cajas)

Η Παραγουάη δε φημίζεται για τον κινηματογράφο της, το 2012 πάντως έβγαλε μια ταινία που πολλές γειτονικές χώρες με πιο ξακουστές σχολές θα τη ζήλευαν. Ο λόγος για το «7 Boxes», ένα καταιγιστικό θρίλερ που καταφέρνει να χωρέσει προσωπικότητα πίσω από την αγωνιώδη δράση. Ο Βίκτορ είναι ένας 17χρονος ντελίβερι μπόι που ζει στην πρωτεύουσα της Παραγουάης, Ασουνσιόν και ονειρεύεται να γίνει διάσημος. Μια νύχτα Παρασκευής σαν όλες τις άλλες κάποιος τον δωροδοκεί 100 δολάρια για να μεταφέρει 7 κουτιά μέσα από μια αγορά, κάτι που μοιάζει όμως αρχικά με δουλειά ρουτίνας και τα πιο εύκολα κερδισμένα χρήματα της ζωής του, εξελίσσεται σε ένα ανελέητο κυνηγητό με διακύβευμα την επιβίωση. Το φιλμ καταφέρνει να ιδωθεί τόσο ως περιπέτεια όσο και ως ντοκουμέντο της άγριας ζωής των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων της Λατινικής Αμερικής. Δίπλα στην ωμή βία υπάρχει η ονειροπόληση για μια καλύτερη ζωή και η σκηνοθεσία καταφέρνει να διατηρήσει μια ισορροπία δίχως να χάνει ποτέ τον έλεγχο.

3ος όμιλος: Βραζιλία, Κολομβία, Περού, Βενεζουέλα

Η επιλογή μας για πρωτιά: Βραζιλία - «Neighboring Sounds» (O Soma o Redor)

Αφήνοντας στην άκρη την πασίγνωστη πια «Πόλη του Θεού», ας δούμε μια πιο σύγχρονη περίπτωση του βραζιλιάνικου σινεμά. Το «Neighboring Sounds» τοποθετεί στο μικροσκόπιο τους κατοίκους μιας μεσοαστικής γειτονιάς στη Βραζιλία που αναστατώνονται όταν δίπλα από τα σπίτια τους μετακομίζει μια εταιρεία σεκιούριτι. Από τη μία νιώθουν πιο ασφαλείς, από την άλλη ταράζεται η ησυχία τους και δημιουργούνται έτσι διάφοροι συνεριμοί με το παρελθόν της χώρας που θέλει να μεταφέρει η ταινία. Η βία και η κουλτούρα του φόβου έρχονται στο προσκήνιο σε ένα φιλμ που καταφέρνει να πει τόσα πολλά μιλώντας για το τίποτα.

Η επιλογή μας για δεύτερη θέση: Περού - «Το γάλα της θλίψης» (La teta asustada)

Με «Το γάλα της θλίψης» η Κλαούντια Λόσα καταξιώθηκε ως μια από τις πιο ενδιαφέρουσες σύγχρονες περιπτώσεις δημιουργών της Λατινικής Αμερικής. Η ταινία της συνδύασε το ρεαλισμό με την αλληγορία με έναν τρόπο που μόνο οι πραγματικά σπουδαίοι της έβδομης τέχνης έχουν καταφέρει και για αυτό άλλωστε απέσπασε τη Χρυσή Άρκτο στο Φεστιβάλ του Βερολίνου. Όπως η μεγαλύτερη κινηματογραφική παραγωγή της ηπείρου, καταπιάνεται με το παρελθόν της. Εδώ λοιπόν έχουμε να κάνουμε με τις βιαιοπραγίες και τους βιασμούς που υπέστησαν μέχρι το 1990 οι γυναίκες του Περού από το δικτατορικό καθεστώς. Πρωταγωνίστρια είναι η νεαρή υπηρέτρια Φάουστα (ερμηνεία ζωής από την Μαγκαλί Σολιέρ), η οποία έρχεται αντιμέτωπη με τα τραύματα της πρόσφατα νεκρής μητέρας της. Τοποθετεί έτσι μια πατάτα στο αιδοίο της για να αποφύγει την ίδια τύχη. Παρά ωστόσο το σκληρό περιεχόμενο, έχουμε να κάνουμε με μια πανέμορφη ταινία και σε επίπεδο σύλληψης και σε φωτογραφία και καταφέρνει να δημιουργήσει μια χρήσιμη και επίκαιρη φεμινιστική γλώσσα για τα δεινά που έχουν υποστεί οι γυναίκες της χώρας αλλά και ολόκληρου του κόσμου.

Γιάννης Μόσχος
[email protected]