Μια ιστορία πέντε κοριτσιών σε ένα χωριό στα βάθη της Τουρκίας αποδεικνύει πως το σινεμά μπορεί να μεταφέρει ένα δυνατό μήνυμα και παράλληλα να είναι όμορφο.

Το τουρκικό σινεμά βρέθηκε πέρυσι στο επίκεντρο του παγκόσμιου σινεμά, με τον Νουρί Μπιλγκέ Τσεϊλάν να κατακτά το Χρυσό Φοίνικα για τη «Χειμερία νάρκη». Ο Τσεϊλάν είναι ο κορυφαίος εκπρόσωπος του σινεμά της γειτονικής χώρας τα τελευταία χρόνια, όσο όμως κι αν εκτιμούμε το στυλ του, απευθύνεται σε ένα πολύ συγκεκριμένο σινεφίλ κοινό και για αυτό όλη η κινηματογραφική σχολή της Τουρκίας έχει συνδυαστεί με τα χαρακτηριστικά του. Το ζητούμενο λοιπόν είναι η προσθήκη κάποιων νεωτεριστικών στοιχείων, κάτι που ως ένα βαθμό ήρθε φέτος με την αναθρεμμένη στη Γαλλία, Ντενίζ Γκαμζέ Εργκιβέν.

Οι «Ατίθασες» είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της Εργκιβέν και αφού έκανε το γύρο της σε διάφορα σημαντικά φεστιβάλ, αποτελεί την επίσημη πρόταση της Γαλλίας για Ξενόγλωσσο Όσκαρ 2016 (μπορεί να γυρίστηκε στην Τουρκία με Τούρκους ηθοποιούς, αλλά είπαμε ότι η Εργκιβέν μεγάλωσε στη Γαλλία).

Πρόκειται για μια ιστορία ενηλικίωσης, όχι όμως με τον τρόπο που έχουμε συνηθίσει. Μεταφερόμαστε σε ένα απομονωμένο χωριό της Τουρκίας με το καλοκαίρι να έχει μόλις αρχίσει. Πέντε ορφανές αδελφές γυρνούν από το σχολείο και στο δρόμο σταματούν για να παίξουν στη θάλασσα με τους συμμαθητές τους. Τα αθώα εφηβικά παιχνίδια τους κρίνονται όμως προκλητικά από τη συντηρητική κοινότητα και για αυτό η τιμωρία τους είναι εγκλεισμός στο σπίτι και γάμοι μέσω προξενιού που θα κανονιστούν από την οικογένειά τους. Και καθώς η μία μετά την άλλη οι κοπέλες αποχωρίζονται και μπαίνουν σε μια διαδικασία την οποία δεν επέλεξαν, αντιδρούν με το δικό τους τρόπο και προσπαθούν να ξεφύγουν από την καταπιεστική για αυτές κατάσταση.

Το φιλμ της Εργκιβέν φαίνεται πως έχει ως οδηγό τις «Αυτόχειρες παρθένες» της Σοφία Κόπολα. Και όχι μόνο για τους προφανείς λόγους της πλοκής, αλλά και για τη γενικότερη μελαγχολία στην ατμόσφαιρα και τον τρόπο που χειρίζεται τη φωτογραφία για να αναδείξει την εύθραυστη θηλυκότητα των πρωταγωνιστριών της. Μόνο που εδώ αυτό δεν είναι απλώς ένα τρικ, αλλά λειτουργεί σαν σχόλιο.

Η σκηνοθέτρια μας δείχνει τι σημαίνει να γεννηθείς κορίτσι μέσα σε μια κοινωνία απαγόρευσης όπου το μέλλον σου είναι προσχεδιασμένο και το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να ζήσεις μέσα σε αυτά τα πολύ στενά πλαίσια που έχουν σχεδιάσει άλλοι για σένα. Σίγουρα υπάρχει το στοιχείο του ρεαλισμού, αλλά καθώς επικεντρωνόμαστε στα όνειρα των κοριτσιών για διαφυγή, η ποιητική πλευρά υπερισχύει και οι «Ατίθασες» καταλήγουν μια από αυτές τις ταινίες που σου δίνουν ώθηση για ζωή δίχως γλυκανάλατα τεχνάσματα, αλλά με απλή καταγραφή κανονικής ζωής.

Οι πέντε αδελφές ερμηνεύονται με θέρμη από τις νεαρές κοπέλες, σχηματίζοντας ένα συμπαγές καστ. Από τα πέντε κορίτσια ξεχωρίζει η μικρή Λάλε (Γκούνεζ Σενσόι) για την επαναστατική της φύση, απαρνούμενη να μπει σε ένα σφιχτό καλούπι μέσα στο οποίο το μόνο που της επιτρέπεται είναι να παντρευτεί από πολύ νεαρή ηλικία κάποιον που δεν αγαπά, να κάνει παιδιά, να τα αναθρέψει και μετά να πεθάνει.

Είναι καθοριστικής σημασίας για την ταινία η απόφαση να ακολουθήσει τη σχέση των κοριτσιών από μέσα και όχι την ιστορία ως εξωτερικός παρατηρητής. Έτσι, ο θεατής αιχμαλωτίζεται από τις εξελίξεις και καθώς το θέμα μόνο ελαφρύ δεν είναι, περνά έντονα όλη τη διαδικασία συναισθημάτων μέχρι να οδηγηθεί στη λύτρωση. Το μήνυμα είναι τόσο δυνατό ώστε να μη χρειαζόταν καν αυτή η ταινία να είναι τόσο καλή, όμως είναι και λίγο πριν το τέλος του έτους μπαίνει μέσα στην κατηγορία των «άχαστων» του 2015.

Η ταινία Ατίθασες» κυκλοφορεί στις αίθουσες από την Strada Films.

Γιάννης Μόσχος

[email protected]