Ανατρέχουμε στις δέκα ταινίες του σπουδαίου δημιουργού από το Χονγκ Κονγκ, στον οποίο χρωστάμε κάτι από την πίστη μας στην έβδομη τέχνη.

Ένας από τους λόγους που αγαπήσαμε τόσο το ασιατικό σινεμά (ή και το ίδιο το σινεμά εν γένει) είναι οι ταινίες του Γουόνγκ Καρ Γουάι. Ο δημιουργός από το Χονγκ Κονγκ έχει καταφέρει μέσα από δέκα ταινίες να δημιουργήσει μια ξεχωριστή σχολή σινεμά, βασισμένη στα συναισθήματα και στη λαχτάρα για ανεκπλήρωτους έρωτες και για ανθρώπους που προσπαθούν να βρουν την ταυτότητά τους μέσα σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία.

Το στυλ του είναι μοναδικό και ξεχωριστό και είτε το λατρεύεις με πάθος είτε απλά… αποδέχεσαι πως δεν έχεις ψυχή. Δεν μπορούμε βέβαια να φανταστούμε το σινεμά του Καρ Γουάι χωρίς την ονειρική φωτογραφία του Κρίστοφερ Ντόιλ, από τους λίγους ανθρώπους που κατανόησαν το όραμα του στην ολότητά του. Αν μας διαβάζετε, τότε θα έχετε καταλάβει ότι η αγάπη μας για τη φιλμογραφία του Καρ Γουάι είναι απεριόριστη. Και είναι τόσο μεγάλη που διαρκώς θα εφευρίσκουμε νέες ευκαιρίες για να μιλήσουμε για το έργο του.

Με αφορμή λοιπόν την προβολή του «The Handmaiden» του Τσαν Γουκ Παρκ στις Νύχτες Πρεμιέρας τρέχουμε ένα αφιέρωμα στο σινεμά της Άπω Ανατολής και, ας είμαστε ειλικρινείς, η βάση του είναι το σινεμά του Γουόνγκ Καρ Γουάι. Ας δούμε ξανά λοιπόν τον κινηματογραφικό του «δεκάλογο». Να σημειώσουμε πως το κείμενο διαβάζεται καλύτερα με χαμηλό φωτισμό και υπό τους ήχους του «Yumeji’s Theme» (κλικ).

«As Tears Go By» (1988)

Το σκηνοθετικό ντεμπούτο του Γουόνγκ Καρ Γουάι είναι ένα ελεύθερο ριμέικ του «Mean Streets» του Μάρτιν Σκορσέζε, με τον ίδιο το σκηνοθέτη να παραδέχεται πως «δανείστηκε» τον χαρακτήρα του Μάρτιν Σκορσέζε, με την πλοκή να είναι πάντως επηρεασμένη από έναν γκάνγκστερ με τον οποίο έκανε παρέα όταν ήταν νέος. Βέβαια τα στοιχεία του Καρ Γουάι ξεχωρίζουν, ειδικά στη σκηνή του φιλιού στον τηλεφωνικό θάλαμο υπό τους ήχους μιας ασιατικής διασκευής του «Take My Breath Away». Εκεί παίρνουμε μια γεύση και για το τι μας περίμενε στη συνέχεια, και από τον ίδιο το σκηνοθέτη αλλά και από τη σπουδαία Μάγκι Τσενγκ.

«Days of Being Wild» (1990)

Το πρώτο μέρος της τριλογίας που συνεχίστηκε με τα «In the Mood for Love» και «2046» ξεκινά τη συνεργασία του Γουόνγκ Καρ Γουάι με τον Κρίστοφερ Ντόιλ και τα αποτελέσματα είναι εμφανή. Παρακολουθούμε έναν καρδιοκατακτητή πλεϊμπόι καθώς παίζει με τα συναισθήματα διαφόρων γυναικών, αφήνοντάς τους πίσω τραύματα να διαχειριστούν μόνες τους. Διάφορες ιστορίες μπλέκονται μεταξύ τους γύρω από μια χαλαρή και επαναλαμβανόμενη αφήγηση η οποία όμως στο τέλος βγάζει νόημα. Επικεντρωθείτε στην παρουσία του Τόνι Λενγκ γιατί θα σας χρειαστεί στη συνέχεια.

«Chungking Express» (1994)

Εδώ συμβαίνει κάτι περίεργο γιατί το «Chungking Express» είναι ταυτόχρονα η ταινία του Γουόνγκ Καρ Γουάι που συμπυκνώνει όλες τις αρετές του, αλλά και που την ίδια στιγμή είναι αυτή που ξεχωρίζει και εξελίσσεται εύκολα σε προσωπική αγαπημένη. Το φιλμ αποτελείται από δύο ιστορίες. Στην πρώτη ακολουθούμε τον αστυνόμο 223 καθώς προσπαθεί να ξεπεράσει ένα χωρισμό. Η κοπέλα του τον χώρισε την 1η Απριλίου και καθώς τα γενέθλιά του είναι την Πρωτομαγιά, αποφασίζει να περιμένει ένα μήνα πριν προχωρήσει τη ζωή του. Ως τότε αγοράζει κονσέρβες ανανά με συμβολική ημερομηνία λήξης την 1η Μαΐου. Όταν φτάσει αυτή η ημερομηνία και δεν έχει απάντηση από την πρώην κοπέλα του, θα συνεχίσει ελεύθερος τη ζωή του, εστιάζοντας σε μια μυστηριώδη γυναίκα με ξανθιά περούκα που είχε γνωρίσει το προηγούμενο βράδυ. Και καθώς πηγαίνει σε ένα φαστφουντάδικο γνωρίζει μια νέα υπάλληλο, την Φέι.

Κάπου εκεί αλλάζει η αφήγηση και περνάμε στη δεύτερη ιστορία, εκεί που ο αστυνόμος 663 προσπαθεί και αυτός να ξεπεράσει τον χωρισμό του με μια αεροσυνοδό και βρισκόμενος και αυτός στο ίδιο φαστφουντάδικο  γνωρίζει την Φέι, η οποία τον ερωτεύεται κρυφά, χωρίς τα αισθήματά της να έχουν ανταπόκριση. Η τομή ανάμεσα στις δύο ιστορίες είναι μεγαλειώδης και ας μη βγάζει κάποιο νόημα στην πλοκή και αυτό γιατί δίνει τον τόνο για τη δημιουργία της ατμόσφαιρας. Η δεύτερη ιστορία είναι μεγαλύτερη από την πρώτη και έχει έντονο το στοιχείο της επανάληψης και της ελλειπτικής ροής, στοιχεία όμως που κάνουν τόσο έντονη αυτή την αίσθηση λαχτάρας. Τα πλάνα με την κάμερα στον ώμο, οι slow motion και stop motion ακολουθίες και το «California Dreamin», καθώς και η αιθέρια παρουσία της Φέι Γουόνγκ κάνουν αυτή την ταινία ένα instant classic των κινηματογραφικών 90s και προσωπική μας αγαπημένη από το σινεμά του Καρ Γουάι.

«Ashes of Time» (1994)

Όπως κάθε σκηνοθέτης της Άπω Ανατολής που σέβεται τον εαυτό του, έτσι και ο Γουόνγκ Καρ Γουάι δοκίμασε την τύχη του στο σινεμά των πολεμικών τεχνών. Μόνο που επειδή δε μιλάμε για μια συνηθισμένη περίπτωση, «εκμοντέρνισε» το είδος φέρνοντάς το στα μέτρα του. Το «Ashes of Time» διαθέτει όλες αυτές τις επικές χορογραφημένες μάχες με σπαθιά, με τη διαφορά ότι είναι στυλιζαρισμένες έτσι ώστε να ταιριάζουν στην αισθητική του σκηνοθέτη. Η έννοια του χρόνου διαδραματίζει μεγάλο ρόλο και μόνο ίσως στο «2046» θα είχε ξανά τόση μεγάλη σημασία στην ερμηνεία ενός φιλμ του Καρ Γουάι. Το «Ashes of Time» είναι μια αλληγορία που η πραγματική της εκδοχή θα μπορούσε να τοποθετείται στο σύγχρονο Χονγκ Κονγκ.

«Fallen Angels» (1995)

Αν έχετε δει το «Chungking Express» το τοπίο στο «Fallen Angels» θα σας φανεί πολύ γνώριμο και αυτό γιατί αρχικά προοριζόταν ως το τρίτο κεφάλαιο της ταινίας του 1994. Παρόλα αυτά απέκτησε ξεχωριστή οντότητα, μετατρέποντας τον Γουόνγκ Καρ Γουάι και επισήμως σε auteur. Οι τοποθεσίες στο Chungking Mansions και στο φαστφουντάδικο Midnight Express παραμένουν οι ίδιες, αλλάζουν όμως οι χαρακτήρες και πλέον η μοναξιά του Χονγκ Κονγκ είναι ακόμη πιο έντονη και κυριεύει τα πάντα ακόμη και όταν δύο άνθρωποι είναι μαζί. Δεν έχει το στοιχείο της έκπληξης του «Chungking Express» ούτε και τους χαρακτήρες τους, είναι ωστόσο πιο κυνικό στον πυρήνα του και τέλος πάντων παραμένει μια εμπειρία που δε συναντάς πουθενά αλλού.

«Happy Together» (1997)

Η πρώτη ταινία του Γουόνγκ Καρ Γουάι που στο επίκεντρό της έχει έναν ομοφυλοφιλικό έρωτα είναι ένα ακόμη φιλμ που είτε το βιώνεις ολοκληρωτικά ή απλά το αφήνεις στην ησυχία του. Εδώ υπάρχουν ξανά όλα τα γνώριμα χαρακτηριστικά στο επίπεδο του στυλιζαρίσματος και της φωτογραφίας, με την εικόνα του Καρ Γουάι να δημιουργεί ενδιαφέρουσες παράλληλές διαδρομές με το MTV της εποχής. Οι Λέσλι Τσενγκ και Τόνι Λενγκ είναι δύο εκ των κορυφαίων συνεργατών του σκηνοθέτη από το Χονγκ Κονγκ και εδώ δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό ως ένα ζευγάρι που προσπαθεί να ανανεώσει τη σχέση του με ένα ταξίδι στην Αργεντινή, κάτι το οποίο τελικά δε γίνεται. Η ταινία χωρίζεται σε πέντε μέρη και σύμφωνα με τον ίδιο το δημιουργό ο τίτλος δεν είναι ειρωνικός, αλλά έχει να κάνει με τη συμφιλίωση του ατόμου με το παρελθόν του γιατί μόνο έτσι μπορεί να προχωρήσει μπροστά. Εμείς βέβαια θα προτιμήσουμε τον κινεζικό τίτλο που μεταφράζεται ως «η έκθεση σε κάτι οικείο», έκφραση που μπορεί να συνοψίσει όλη τη φιλμογραφία του Καρ Γουάι.

«Ερωτική επιθυμία» (2000)

Το απόλυτο αριστούργημα του Γουονγκ Καρ Βάι είναι μια από τις πιο ερωτικές ταινίες όλων των εποχών χωρίς να διαθέτει ούτε μια ερωτική σκηνή. Τουλάχιστον με την κυριολεκτική σημασία του όρου, γιατί ολόκληρη η ταινία μπορεί να ιδωθεί ως τέτοια. Η ερωτική απιστία των συζύγων τους φέρνει έναν άνδρα και μια γυναίκα κοντά, στο Χονγκ Κονγκ του 1962. Μεθυστική ατμόσφαιρα, ατελέσφοροι έρωτες, ανομολόγητα μυστικά και τα συναισθήματα που παρεισφρέουν εκεί που δεν το περιμένεις δημιούργησαν μια ταινία που δεν μπορείς να τη δεις χωρίς να τη βιώσεις. Τόνι Λενγκ και Μάγκι Τσενγκ σε ένα ασυγκράτητα αισθησιακό ταγκό χρωμάτων και βλεμμάτων. Δεν πρόκειται να ξεπεράσουμε ποτέ αυτό το συγκλονιστικό φινάλε.

«2046» (2004)

Πρόκειται για το τρίτο και τελευταίο μέρος της τριλογίας του Γουόνγκ Καρ Γουάι που ξεκίνησε με τα «Days of Being Wild» και «In the Mood for Love». Εδώ επικεντρωνόμαστε στον Τσόου της δεύτερης ταινίας καθώς επιστρέφει στο Χονγκ Κονγκ και νοικιάζει ένα δωμάτιο στο ξενοδοχείο Oriental με τον αριθμό 2047, ακριβώς δηλαδή απέναντι από το 2046, στο οποίο συναντιόταν με την Σου Λι Ζεν. Εδώ είναι εμφανείς οι επιρροές του Καρ Γουάι από τον Γκοντάρ και τον Φελίνι, πειραματιζόμενος με την έννοια του χρόνου και πώς αυτή αφήνει το στίγμα της πάνω σε πράγματα και ανθρώπους. Η πιο πολυεπίπεδη και κρυπτική ταινία του, η οποία γίνεται όλο και καλύτερη με κάθε προβολή, καθώς σου αποκαλύπτονται περισσότερα πράγματα για το σύμπαν της. Και ποιος ξέρει, ίσως όταν φτάσουμε στο έτος 2046 αυτή εδώ να θεωρείται ασυζητητί η κορυφαία του.

«Οι νύχτες μου μακριά σου» (2007)

Σίγουρα όχι η καλύτερη ταινία του Γουόνγκ Καρ Γουάι. Το αγγλόφωνο ντεμπούτο του δε λειτουργεί όσο θα έπρεπε και υπάρχουν αρκετοί λόγοι για αυτό. Σε σημαντικό μέρος της φιλμογραφίας του οι χαρακτήρες του ονειρεύονται την Αμερική, η οποία μοιάζει ως ένα ιδανικό. Όταν όμως παίρνεις αυτό που τόσο ήθελες, το έχεις εξιδανικεύσει τόσο ώστε πλέον δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Η Αμερική του «My Blueberry Nights» είναι μια εξιδανικευμένη country εκδοχή της από τα μάτια ενός εξωτερικού παρατηρητή και το ρομάντζο είναι αρκετά… απλοϊκό για τα δεδομένα του Καρ Γουάι. Επίσης, η απουσία του Κρίστοφερ Ντόιλ από τη φωτογραφία είναι εμφανής. Έρχεται όμως αυτή η σκηνή με το ανάποδο φιλί του Τζουντ Λο και της Ρέιτσελ Βάις και εντάξει, ξεχνάς ό,τι κακία ήθελες να πεις.

«The Grandmaster» (2013)

Το πιο μεγαλεπήβολο και πιο ακριβό πρότζεκτ του Γουόνγκ Καρ Γουάι είναι και η πιο «μπερδεμένη» ταινία του. Ανακοινώθηκε το 2008 και κυκλοφόρησε το 2013 μετά από αρκετή επεξεργασία και διάφορες αλλαγές, κάτι που αλλοίωσε εμφανώς το ρυθμό. Ξεκίνησε ως βιογραφία του θρυλικού δάσκαλου των πολεμικών τεχνών Ιπ Μαν και κατέληξε να αποτίνει φόρο τιμής σε ολόκληρο το είδος του σινεμά των πολεμικών τεχνών. Τα συναισθήματα και οι αποφάσεις για τις οποίες μετανιώνεις πηγάζουν κατά βάση από τη δύναμη των εικόνων, η οποία είναι πάρα πολύ έντονη και αυτό οφείλεται και στη φωτογραφία του Φιλίπ Λε Σουρντ. Είμαστε κι εμείς μπερδεμένοι από το χαοτικό τελικό αποτέλεσμα, αλλά αυτό που ξέρουμε είναι ότι ακόμη δεν μπορούμε να ξεκολλήσουμε κάποιες σκηνές από το κεφάλι μας.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΣΧΟΣ / [email protected]