Η άποψή μας για μια από τις προβολές των φετινών Νυχτών Πρεμιέρας που πραγματεύεται την αβεβαιότητα του μέλλοντος, όταν όλες οι σταθερές της ζωής αρχίζουν να καταρρέουν.

Οι «Νύχτες Πρεμιέρας» γιόρτασαν την ημέρα Γαλλοφωνίας με μια sold-out προβολή της νέας ταινίας της Μία Χάνσεν-Λοβ, «Το Μέλλον» (L’ Avenir). Η σκηνοθέτιδα του πολυσυζητημένου «Εδέμ» (2014) επανήλθε δύο χρόνια μετά με μια πιο ώριμη εκδοχή του για να ασχοληθεί γι ακόμη μια φορά με ζητήματα υπαρξιακού περιεχομένου. Βάζοντας τη σπουδαία Ιζαμπέλ Ιπέρ στον πρωταγωνιστικό ρόλο, η Χάνσεν-Λοβ εξερευνά την αμφισβήτηση και την εσωτερική αναζήτηση, παραδίδοντας ένα συμπαγές στοχαστικό δράμα.

Κεντρικό πρόσωπο της ταινίας είναι η Ναταλί, μια καθηγήτρια φιλοσοφίας κοντά στα 60 που πατά γερά στα πόδια της, έχοντας βάλει σε γερά θεμέλια τόσο τη ζωή της όσο και τις αξίες της. Η ρουτίνα της είναι μοιρασμένη ανάμεσα στο σχολείο, τα βιβλία, την οικογένειά της. Εκτός από τον σύζυγο και τα δυο παιδιά της, βασικό ρόλο στην καθημερινότητά της διαδραματίζει και η μητέρα της, η οποία παίζει με τα όρια της αυτοκαταστροφής και της κατάθλιψης, ταλαιπωρώντας την με συνεχή τηλέφωνα και κρίσεις πανικού. Ακόμα κι αυτό όμως, έχει πια γίνει κομμάτι της άκαμπτης ρουτίνας της.

Η ισορροπημένη ζωή της Ναταλί πρόκειται να αλλάξει άρδην μέσα σε ένα ανατρεπτικό καλοκαίρι: ο επί 25 χρόνια σύζυγός της την εγκαταλείπει για να ζήσει με μια άλλη η γυναίκα, η καριέρα της αμφισβητείται και η μητέρα της βυθίζεται όλο και πιο βαθιά στο διαταραγμένο εσωτερικό της κόσμο. Το μόνο που παραμένει σταθερό είναι η σχέση της με το Φαμπιάν, το νεαρό protégé της. 

Οι δυο τους ανταλλάσσουν βιβλία και ιδέες, αναπτύσσοντας μια ειλικρινή πνευματική σχέση που φαίνεται να λείπει από τη ζωή της. Σε αντίθεση με τον συντηρητικό άντρα της, ο Φαμπιάν είναι ιδεαλιστής, θερμόαιμος, ριζοσπαστικός κι έτοιμος να παραδοθεί σε νέες εμπειρίες. Εκείνη ώριμη, ψύχραιμη, ολοκληρωμένη και αμετακίνητη από τις παγιωμένες αντιλήψεις και τον αστικό τρόπο ζωής της. «Είμαι πολύ μεγάλη για να είμαι αναρχική. Το δοκίμασα πριν πολλά χρόνια», λέει στην προσπάθειά της να πιστέψει πως δεν τα παράτησε και δεν επαναπαύτηκε σε μια μπουρζουά καθημερινότητα που αντιτίθεται στις αξίες που θέσπισε νέα και τώρα διδάσκει. Ο ρόλος του Φαμπιάν είναι θεμελιώδης, όχι τόσο για την εξέλιξη της πλοκής όσο για την απογύμνωση του χαρακτήρα της Ναταλί. Όπως αμφισβητεί τα πάντα, έτσι αμφισβητεί κι εκείνη, λειτουργώντας σαν αντίθετος πόλος. Είναι μια διαρκής υπενθύμιση των αδύναμων σημείων της.

Η πέμπτη ταινία της μία-Χάνσεν Λοβ είναι μια ιστορία για την αβεβαιότητα του μέλλοντος, όταν όλες οι σταθερές της ζωής αρχίζουν να καταρρέουν. Μοναξιά, απώλεια και θλίψη αναμετρώνται με την ελευθερία και την ευκαιρία για νέους ορίζοντες. Το πώς ο καθένας αποφασίζει να χειριστεί τις ανατροπές που του φέρνει η ζωή είναι καθαρά θέμα επιλογής. Κι αυτή η επιλογή ζυγίζεται μεταξύ προσωπικών αξιών και πράξεων, όπως διατυμπανίζει η Ναταλί: «Πάντα πίστευα πως είναι καθήκον μας να ζούμε τη ζωή μας σύμφωνα με τις αξίες μας».

Η κεντρική ηρωίδα είναι αλύγιστη, ατσάλινη, μακριά από συναισθηματισμούς και μελοδραματισμούς. Δε σοκάρεται όταν ο άντρας της την εγκαταλείπει, δε το βάζει κάτω όταν μαθαίνει πως το βιβλίο της είναι πολύ «αυστηρό» για την αγορά (ίσως όπως εκείνη προς τη ζωή), δεν διαμαρτύρεται όταν η μητέρα της τής τηλεφωνεί στις πέντε το πρωί, δε λυγίζει ούτε καν όταν εκείνη πεθαίνει. Λειτουργεί σχεδόν ρομποτικά, βάσει των του αξιακού συστήματος που έχει ορίσει η ίδια για τη ζωή της. Ή τουλάχιστον έτσι πιστεύει.

Παρακολουθώντας την ταινία, δεν μπορείς να μη σκεφτείς πως η Ιπέρ είναι «κομμένη και ραμμένη» για το ρόλο της Ναταλί. Η ερμηνεία της είναι ειλικρινής και στιβαρή, όπως η πρωταγωνίστρια, που τα έχει όλα υπό έλεγχο, ακόμα και τα απρόοπτα, όπως μια απόπειρα σεξουαλικής παρενόχλησης. Κυριαρχώντας σε κάθε πιθανό πλάνο, η Ιπέρ γίνεται ένα με τη Ναταλί, κι αυτή είναι η μεγαλύτερη αβάντα όλης της ταινίας.

Το «Μέλλον», που τιμήθηκε στο φεστιβάλ Βερολίνου με το βραβείο σκηνοθεσίας, είναι ένα ενδιαφέρον υπαρξιακό φιλμ που θα σε κάνει να σκεφτείς. Ωστόσο, αν και κινείται σταθερά σε πιο πνευματικούς δρόμους, δεν μπορούμε να μην παραδεχτούμε πως κατά τόπους φαίνεται να χάνει την πορεία του. Χωρίς κλιμακώσεις στην πλοκή κι εντάσεις στις ερμηνείες, η ταινία τείνει να γίνει επίπεδη και κάπως αόριστη. Παρόλα αυτά, η εξαίσια ερμηνεία της Ιπέρ, το συμπαγές σενάριο και η αξιέπαινη φωτογραφία συνθέτουν όλα μαζί ένα φιλμ που αξίζει να δεις, ακόμα κι αν σε βάλει σε δεύτερες σκέψεις για τη ζωή σου.

ΣΟΦΙΑ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ / [email protected]