Προσβάσιμη από το κοινό είναι πλέον η πληρέστερη ψηφιακή έκθεση αφιερωμένη στα διαφορετικά πρόσωπα της Frida Kahlo.

Την έχουμε δει σε μπρελόκ, μπλουζάκια, κούκλες, τοίχους, κοκτέηλ και μαγαζιά. Η μορφή της έχει κοσμήσει τα limited edition παπούτσια της Converse. Η ιστορία της έχει μεταφερθεί στη μεγάλη οθόνη. Οι στιλιστικές της επιλογές έχουν εμπνεύσει μεγάλους οίκους μόδας. Το έργο της έχει επηρεάσει πολλούς καλλιτέχνες. Και τελικά η μορφή της είναι απόλυτα αναγνωρίσιμη και έχει αναδειχθεί σε ένα διαχρονικό είδωλο εξήντα και κάτι χρόνια μετά από τον θάνατό της.

Ο λόγος για τη βασίλισσα της αυτοπροσωπογραφίας, Frida Kahlo, στις διαφορετικές πτυχές της ζωής και της τέχνης της οποίας είναι αφιερωμένη η διαδικτυακή έκθεση «Faces of Frida» (Τα πρόσωπα της Φρίντα) που στήνει online και δωρεάν η Google σε συνεργασία με 33 μουσεία από επτά χώρες κι ένα ευρύ δίκτυο «ειδικευμένων» και μαγεμένων από την τέχνη της Kahlo.

Η πρόσβαση στο αφιέρωμα είναι εφικτή μέσω του ιστότοπου Google Arts & Culture και στην έκθεση περιλαμβάνονται ψηφιοποιημένα τα έργα της- ακόμη και έργα από ιδιωτικές συλλογές-, φωτογραφίες μεγάλης ευκρίνειας από ορισμένους πίνακες για περαιτέρω διαδικτυακή ανάλυση, σχέδια, καθώς και σκίτσα που βρέθηκαν ζωγραφισμένα στο πίσω μέρος των έργων της. Την έκθεση συμπληρώνουν φωτογραφίες από τη ζωή της αλλά και «επίσκεψη» μέσω του Google Street view tours σε μέρη όπου έζησε, συμπεριλαμβανομένης φυσικά της Γαλάζιας Οικίας, όπου γεννήθηκε και πέθανε, στην Πόλη του Μεξικού. Επιπλέον, στον ιστότοπο είναι διαθέσιμα κάποια video, διάφορα χειρόγραφα της Kahlo αλλά και πολλές αναλύσεις πάνω στα έργα της και την επίδρασή τους στον κόσμο.

Κάνοντας έναν διαδικτυακό γύρο στην έκθεση μπορεί κάποιος να εμβαθύνει στην τέχνη της και να ανακαλύψει άγνωστες πληροφορίες για τη ζωή της, όπως ότι η Kahlo:

1. Είχε «πειράξει» το έτος γέννησής της. Η Kahlo γεννήθηκε το 1907, ωστόσο είχε αλλάξει τη χρονολογία γέννησής της στο έτος 1910 για να συμπίπτει με τη χρονιά που ξεκίνησε η Μεξικάνικη Επανάσταση. 

2. Λάτρευε τη μεξικάνικη παράδοση. Μπορεί το όνομά της να έχει συνδεθεί με τη Μεξικάνικη Επανάσταση, ωστόσο η ίδια ήταν μικρή σε ηλικία όταν αυτή έλαβε χώρα. Αυτό που την επηρέασε περισσότερο ήταν το αίσθημα πατριωτισμού (Mexicaness) που ακολούθησε την επανάσταση. Έτσι η Kahlo ενέταξε στο στιλ (φόραγε, για παράδειγμα, παραδοσιακά φορέματα της Τιχουάνα) και την τέχνη της χαρακτηριστικά στοιχεία της μεξικάνικης κουλτούρας (στον πίνακα «Death with the Death», για παράδειγμα, απεικονίζεται η παραδοσιακή μεξικάνικη αντίληψη για τον θάνατο, ενώ η μάσκα που φοράει το κορίτσι είναι ένα παιχνίδι για την Ημέρα των Νεκρών).

3. Γαλουχήθηκε από μια Ινδιάνα. Όταν η Frida Kahlo ήταν μόλις 11 μηνών, η μητέρα της γέννησε την Christina κι έτσι η οικογένεια εμπιστεύτηκε τη Frida σε μια ιθαγενή. Το βίωμά της αυτό αποδόθηκε στον πίνακα «My nurse and i».

4. Είχε black humor.  Ως γνωστόν, ο μεγάλος έρωτας και επί χρόνια σύζυγος της Kahlo, Diego Rivera, ήταν εξαιρετικά άπιστος. Η σχέση τους άλλωστε ήταν πιο κοντά σε αυτό που αποκαλείται ελεύθερη σχέση, και από τις δύο μεριές. Το 1934, ωστόσο, η Kahlo έμαθε ότι ο Rivera την είχε απατήσει με την αδερφή της, Christina, κι ένα χρόνο αργότερα ζωγράφισε τον πίνακα «A Few Small Nips» που λέγεται πως αποτελεί το σχόλιό της για το ατόπημα του συζύγου της. Στον πίνακα απεικονίζεται ένα έγκλημα που είχε διαβάσει η Kahlo σε εφημερίδα. Ένας άντρας μαχαίρωσε τη γυναίκα του 16 φορές και όταν αργότερα οδηγήθηκε σε δίκη υποστήριξε πως «το μόνο που έκανε ήταν να της δώσει μερικές μικρές μαχαιριές».

5. Ήταν συλλέκτης. Μικρή μάζευε φυτά, ενώ ως ενήλικη συνέχισε να συλλέγει διάφορα αντικείμενα, όπως πίνακες, φωτογραφίες, επιστημονικά βιβλία και βιβλία ποίησης, παραδοσιακά φορέματα και κοσμήματα.

EPA / SASHENKA GUTIERREZ

Η director of operations της Google, Luisella Mazza, παρουσιάζει την έκθεση στην Πόλη του Μεξικού.

6. Είχε μια creepy πλευρά. Η Kahlo ήθελε πολύ να γίνει μητέρα, ωστόσο το ατύχημα που είχε και οι συνεχείς επεμβάσεις κατέστησαν εξαιρετικά μικρή αυτή την πιθανότητα. Όταν κατά την παραμονή της στο Ντιτρόιτ έμεινε έγκυος, απέβαλε στο νοσοκομείο Χένρι Φορντ. Νοσηλευόμενη ακόμα, ζήτησε το έμβρυο μετά την αποβολή για να το ζωγραφίσει, οι γιατροί, ωστόσο, της το αρνήθηκαν. Έτσι, ζωγράφισε τον πίνακα «Henry Ford Hospital» βασιζόμενη μονάχα στα συναισθήματά της.

7. Εμπνεύστηκε από τα δίπολα. Αν ο πόνος είχε την κεντρική θέση στην τέχνη της Kahlo, τα δίπολα ήταν ο τρόπος με τον οποίο δημιούργησε συμβολισμούς αλλά και ένταση στους πίνακές της. Έτσι, από τη μία δημιουργούσε αντίθεση στα ίδια τα χρώματα του πίνακα κι από την άλλη επέλεγε να απεικονίσει αντιθετικές έννοιες στα έργα της (υγεία-αρρώστια, ζωή- θάνατος, πλούσιος-φτωχός, ΗΠΑ- Μεξικό, κομμουνισμός- καπιταλισμός, γονιμότητα- στειρότητα, Frida Ευρωπαία- Frida Μεξικάνα).

8. Αγαπούσε πολύ τα ζώα. Σε πολλές αυτοπροσωπογραφίες η Kahlo ζωγράφισε τον εαυτό της παρέα με τα αγαπημένα της ζώα, τα οποία έβλεπε σαν το παιδί που δεν μπόρεσε να γεννήσει. Αράχνες, μαϊμουδάκια, παπαγάλοι και σκύλοι της κράταγαν συντροφιά στην πραγματική της ζωή και στις καλλιτεχνικές της αναπαραστάσεις. 

9. Σταμάτησε να κάνει αυτοπροσωπογραφίες. Τη δεκαετία του '50 ζωγράφιζε πίνακες νεκρής φύσης. Από το 1951 μέχρι και το 1954 (οπότε και πεθαίνει) η μορφή της εξαφανίστηκε εντελώς από τα έργα της.

10. Είχε παρόμοιο εικαστικό κύκνειο άσμα με τον Rivera. Το τελευταίο της έργο- ζωγραφισμένο 8 μέρες πριν από τον θάνατό της- με τον τίτλο «Viva la vida» εικονίζει καρπούζια ζωγραφισμένα με ζωηρά χρώματα- γι' αυτό και λέγεται πως ο πίνακας αποτελεί ύμνο στη ζωή. Κατά περίεργη σύμπτωση το τελευταίο έργο του Diego Rivera είναι επίσης πίνακας νεκρής φύσης που απεικονίζει καρπούζια.

Η πιο σημαντική τελικά όμως πληροφορία που δίνεται στην έκθεση είναι ο τρόπος με τον οποίο πρέπει να προσεγγίζεται η Kahlo γιατί έχει μεν αναδειχθεί σε είδωλο τα τελευταία χρόνια, ωστόσο διαπιστώνεται μια έλλειψη κατανόησης της τέχνης της. Δίνεται βαρύτητα στην ίδια, το στιλ και τη ζωή της, αλλά όχι στους πίνακές της. Η τέχνη της Kahlo δεν είναι ένα εικονογραφημένο ημερολόγιο, αλλά η ποιητική ανάπλαση εικόνων της ζωής της με στόχο να πει κάτι πιο ευρύ. Αυτός είναι και ο λόγος που οποιαδήποτε προσέγγιση της τέχνης της πρέπει να βγαίνει εκτός των αυστηρών ορίων της βιογραφίας. Τα προσωπικά της βιώματα, τα πάθη και οι πεποιθήσεις φιλτράρονται και εκφράζονται μέσω του εαυτού της κι έτσι καταλήγουν σε μας ως το πρόσωπο, το σώμα ή τα ρούχα της. Το σώμα της δηλαδή γίνεται ο δούρειος ίππος για να μεταδώσει τις ιδέες της.

ΙΩΑΝΝΑ ΒΑΡΔΑΛΑΧΑΚΗ / [email protected]