Από τις 12 Δεκεμβρίου 2018 έως τις 30 Απριλίου 2019.

Το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και οι Περιφερειακές Διευθύνσεις του ΥΠ.ΠΟ.Α. (Εφορείες Αρχαιοτήτων Χανίων, Ρεθύμνου και Ηρακλείου) συνδιοργανώνουν την έκθεση με τίτλο «Κρήτη. Αναδυόμενες Πόλεις: Άπτερα ― Ελεύθερνα  ― Κνωσός. Τρεις αρχαίες πόλεις ζωναντεύουν» που θα διαρκέσει από 12 Δεκεμβρίου 2018 έως 30 Απριλίου 2019.  Πρόκειται για μια πολυέκθεση με πλούσιο οπτικό και ηχητικό υλικό, οθόνες, χάρτες αλλά και χρήση των μέσων της νέας τεχνολογίας.

Από την «εκατόμπολιν» Κρήτη του Ομήρου, η έκθεση εστιάζει σε τρεις σημαντικές πόλεις με βάση τα κοινά τους χαρακτηριστικά: τη δημιουργία τους, την ακμή, την παρακμή, την καταστροφή, την εγκατάλειψη και τον «θάνατό» τους, τη λήθη. Πρόκειται για πόλεις με ιστορία αιώνων, που εγκαταλείφθηκαν και ξεχάστηκαν αλλά και για τρία απτά παραδείγματα για τον τρόπο ανασκαφής και αποκάλυψής τους, για τις διαφορετικές ή παρόμοιες προσεγγίσεις ανάδυσής τους. Eίναι η πρώτη φορά που τόσα πολλά αρχαία αντικείμενα, προφυλαγμένα και διατηρημένα στις αποθήκες Εφορειών Αρχαιοτήτων και στις προθήκες Μουσείων της Κρήτης, φεύγουν από τον γενέθλιο χώρο, για μια περιοδική έκθεση στην Αθήνα.

Η έκθεση περιλαμβάνει 500 περίπου αρχαιότητες από παλαιές και νέες ανασκαφές, ευρήματα κάθε είδους που χρονολογούνται από τα νεολιθικά (7η-6η χιλιετία π.Χ.) έως και τα βυζαντινά χρόνια (8ος αιώνας μ.Χ.) και βγαίνουν, τα περισσότερα, για πρώτη φορά στο φως: αγάλματα, ανάγλυφα, ειδώλια, επιγραφές, αγγεία, όπλα, εργαλεία, κοσμήματα, νομίσματα και άλλα έργα, από διαφορετικά υλικά: λίθο, μάρμαρο, ασβεστόλιθο, πηλό, μέταλλο (χαλκό, σίδηρο, άργυρο, χρυσό), φαγεντιανή, γυαλί, ελεφαντόδοτο, ημιπολύτιμους λίθους. 

Όπως αναφέρει ο Διευθυντής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, Kαθηγητής Νίκος Σταμπολίδης αντί Προλόγου για την έκθεση:

ΑΡΧΑΙΕΣ ΠΟΛΕΙΣ

Είπες: «Θα πάγω σ’ άλλη γη, θα πάγω σ’ άλλη θάλασσα

Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλλίτερη απ’ αυτή

…

ερείπια μαύρα της ζωής …

που τόσα χρόνια πέρασα …».

Η πόλις θα σε ακολουθεί …

Πάντα στην πόλι αυτή θα φθάνεις.

… στην κώχη τούτη τη μικρή …

Αποκομμένοι στίχοι από το ποίημα του Κ. Π. Καβάφη «Η πόλις»

Παρμένοι επίτηδες αποσπασματικά μα καθόλου τυχαία.

Είναι μια άλλη, διαφορετική ανάγνωση για όσους σκάπτουν,

για τους αρχαιολόγους,

όσους κοιτούν, βλέπουν, διαβάζουν

κι αγγίζουν σαν τον «βασιληά της Ασίνης» του Σεφέρη πάνω

στις πέτρες.

Τυχαία και αποσπασματικά τα ερείπια και τα ευρήματα των αιώνων

από κυψέλες ανθρώπινης ζωής και δημιουργίας, όπως οι πόλεις·

πόλεις αρχαίες σαν αυτές που αναδύονται μέσα από του χρόνου τα φύλλα

και τα στρώματα της σκόνης πάνω στα γκρεμισμένα απομεινάρια τους.

“Dust and Oblivion”.

Ληστές της μνήμης, η λησμονιά και η λήθη.

Κι η μνήμη να περιμένει μιαν ανάδυση

καρπό αγάπης μέσα από τα χέρια όσων αγαπούν και σέβονται το παρελθόν

μεγάλο δάσκαλο του παρόντος και του μέλλοντος·

καρπό αγάπης όσων γυρνούν πίσω και ξανασκέφτονται

κι εργάζονται σε «κώχες μικρές»

Κι οι πόλεις που αναδύονται μεσ’ απ’ τα χέρια τους

κομμάτι του δικού τους ταξιδιού, «σε άλλη γη, σε άλλες θάλασσες»

ταξίδι μεσ’ τις θάλασσες του χρόνου

μέσα απ’ τα λοξά παραπετάσματά του, ρωγμές φωτός στο σκοτάδι·

ταξίδι που ξεφεύγει από «την κώχη τη μικρή»

και φθάνει στην «πόλι που σ’ ακολουθεί»

στην πόλι την εντός σου.

Καθηγητής Ν. Χρ. Σταμπολίδης

Οι αρχαιότητες κάθε πόλης φανερώνουν την έκταση των επικρατειών τους, τον δημόσιο ή ιδιωτικό χαρακτήρα, τις θρησκευτικές αντιλήψεις, τα ιερά ή τα νεκροταφεία τους, όλα κομμάτια της διαχρονίας τους. Μεταξύ των αρχαιοτήτων ξεχωρίζουν αυτές που σχετίζονται με τους ιδρυτικούς μύθους κάθε πόλης όσον και με συγκεκριμένες ανθρώπινες ιστορίες: από την Άπτερα ο Σωτήριος Ελευθερναίος, από την Ελεύθερνα ο νέος που δεν γεύτηκε τον έρωτα και από την Κνωσό το παιδί με τα παιχνίδια του.

Η έκθεση περιλαμβάνει επίσης χάρτες και αναγεννησιακά βιβλία μεταξύ των οποίων και τον χάρτη του Coronelli (1707) με τον περίφημο φρουτοπλοχμό του, τη γιρλάντα του και τα ονόματα των εκατό πόλεων της Κρήτης που αναφέρονται στον Όμηρο, από τις οποίες ανασύρονται οι τρεις.

Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί το πάτωμα της έκθεσης όπου είναι αποτυπωμένη η Κρήτη και οι πόλεις που παρουσιάζονται στην έκθεση.  Έτσι, ο επισκέπτης περπατά πάνω στα χώματά τους, κοιτάζοντας τα εκθέματα. Ο καινοτόμος αυτός αντικατροπτισμός των αναδυόμενων πόλεων μέσω της Google Earth, υλοποιήθηκε από το γραφείο Αris Zambikos-GR405 architects.

Την έκθεση πλαισιώνουν videos από την τοποθεσία κάθε πόλης όπου παρουσιάζονται εικόνες από παλαιότερες και νέες ανασκαφικές έρευνες, αποτυπώσεις, σχέδια, αναστυλώσεις καθώς και εργασίες προστασίας και ανάδειξης αρχαιολογικών χώρων.

Επίσης, τα ευρήματα από τη νεκρόπολη της Ελεύθερνας συνοδεύονται από ηχητική εγκατάσταση με το μουσικό έργο «Ορθή Πέτρα», Orthi Petra (Necropolis), μία πρωτότυπη σύνθεση του Γιώργου Καλούδη για τετράχορδη κρητική λύρα με συμπαθητικές χορδές και τσέλο που φέρει το όνομα της ιστορικής τοποθεσίας από όπου εμπνεύστηκε ο δημιουργός.

Η έκθεση κλείνει με μια έκπληξη: Πάνω στην προέκταση της θάλασσας που περιβάλλει την Κρήτη «υπερίπτανται» δύο κεφαλές ταύρων, μία από τα χέρια ενός Μινωίτη δημιουργού και μία του Πικάσο! Με τον τρόπο αυτό δίδεται  η σκυτάλη στην επόμενη έκθεση που θα ακολουθήσει μετά το σβήσιμο των φώτων της παρούσας, με τίτλο «Πικάσο και Αρχαιότητα: Γραμμή και πηλός», που θα εγκαινιαστεί τον Ιούνιο του 2019. Η έκθεση που σχετίζεται με αρχαιότητες της Κρήτης, της Ελλάδας και της Μεσογείου, αποτελεί μέρος της σειράς Θεϊκοί Διάλογοι που διοργανώνει το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.

Η έκθεση πραγματοποιείται με τη συνεργασία του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου, του Αρχαιολογικού Μουσείου Ρεθύμνου, του Πανεπιστημίου Κρήτης-Κέντρο Μελέτης Μουσείου αρχαίας Ελεύθερνας, της Βρετανικής Σχολής Αθηνών-Στρωματογραφικό Μουσείο Κνωσού, του FABA - Fundación Almine y Bernard Ruiz-Picasso para el Arte (για την κεφαλή του ταύρου, δημιουργία του Πικάσο) και με τη σύμπραξη Ιδρυμάτων που δανείζουν αναγεννησιακούς χάρτες και βιβλία, όπως η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών-Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, το Ίδρυμα Σύλβιας Ιωάννου και το Μουσείο Μπενάκη. Η έκθεση υλοποιείται με την υποστήριξη της Περιφέρειας Κρήτης. Η έκθεση συνοδεύεται από επιστημονικό κατάλογο στα ελληνικά και τα αγγλικά. Με αφορμή την έκθεση, το Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Μουσείου έχει σχεδιάσει προγράμματα και εκπαιδευτικές ξεναγήσεις για μαθητές ηλικίας 8 ετών και άνω, όπου τα παιδιά θα μάθουν για τις διάφορες πτυχές του δημόσιου και ιδιωτικού βίου στην αρχαία Κρήτη.

Info
Είσοδος: 7€ 
Μειωμένη είσοδος: € 3,5
Ομάδες 15 ατόμων και άνω: € 5 (ανά άτομο)
Γενική Είσοδος κάθε Δευτέρα: € 3,5
Φίλοι Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, είσοδος ελεύθερη
Ξεναγήσεις (με το εισιτήριο εισόδου): κάθε Σάββατο & Κυριακή, στις 12.30 / από 22 Δεκεμβρίου
Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα, Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο: 10.00-17.00, Πέμπτη: 10.00-20.00, Κυριακή: 11.00-17.00, Τρίτη: Κλειστό.

Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
Νεοφύτου Δούκα 4
210 7228321-3