Λευκές, που υποδηλώνουν τη χαρά της Ανάστασης, κίτρινες για τις ημέρες πένθους της Μεγάλης Εβδομάδας, με σχέδια ή παιχνίδια, πολύχρωμες ή όχι, οι λαμπάδες αποτελούν το σήμα κατατεθέν του Πάσχα.

Μπορεί σήμερα να είναι το πολυαναμενόμενο δώρο των απανταχού βαφτιστηριών, σύμφωνα με τα σύγχρονα πασχαλινά έθιμα, αλλά η ιστορία της λαμπάδας ξεκίνησε χωρίς να αποβλέπει σε εικαστικές «παρεμβάσεις» και οικονομικά οφέλη.

Το παρελθόν της λαμπάδας

Η πασχαλινή λαμπάδα είναι ένα έθιμο, που έχει τις ρίζες του στην αρχαία Εκκλησία. Αφορούσε στο βάπτισμα των νέων μελών της, το οποίο τελούνταν τη νύχτα της Ανάστασης.

Το έθιμο κατά τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους, όριζε ότι οι νεοφώτιστοι χριστιανοί βαφτίζονταν πάντα Μεγάλο Σάββατο και Κυριακή του Πάσχα, μετά από ένα διάστημα προετοιμασίας.

Στο πνεύμα κατάνυξης και υποδοχής των νέων μελών, η λαμπάδα είχε διττή σημασία: συμβόλιζε το νέο φως του Χριστού, που θα φώτιζε πλέον την ψυχή του νεοφώτιστου, αλλά και τον ήλιο της Άνοιξης. Επιπλέον, η λαμπάδα ήταν το σύμβολο του φωτός, που έφερε ο Χριστός, νικώντας το θάνατο και κατ’ επέκταση το σκοτάδι με την Ανάστασή του.

Η φλόγα ως ένδειξη αγάπης, γνώσης και μιας νέας αρχής που δυναμώνει και εξαπλώνεται, μεταφέροντας το θεάρεστο μήνυμα της Ανάστασης, σύντομα έγινε αναπόσπαστο μέλος του πασχαλινού εορτασμού.

Ο κάθε πιστός είχε πλέον τη δική του λαμπάδα, αν και με το πέρασμα των χρόνων η σύνδεση της λαμπάδας με τη βάπτιση έπαψε να υπάρχει. Πλέον σήμερα, η βάπτιση αποτελεί περισσότερο ιδιωτική και οικογενειακή υπόθεση, παρά θρησκευτική ιεροτελεστία του Πάσχα.

Βέβαια, η λαμπάδα παραμένει μια ισχυρή παρουσία τις πασχαλινές ημέρες. Κατέχει ξεχωριστή θέση την ημέρα της Ανάστασης, όταν λίγο πριν τα μεσάνυχτα, όλα τα φώτα της εκκλησίας σβήνουν και πέφτει παντού σκοτάδι. Ο ιερέας ψάλλει το «Δεύτε λάβετε φως», βγαίνει με τη λαμπάδα του αναμμένη μέσα από την Ωραία Πύλη και δίνει το άγιο φως στους πιστούς.

Η σημερινή λαμπάδα βέβαια αποτελεί περισσότερο υπόθεση της νονάς ή του νονού, οι οποίοι εναγωνίως ψάχνουν για την πιο αντιπροσωπευτική και ωραία λαμπάδα για τα βαφτιστήρια τους, παρά ένδειξη κατάνυξης.

Το μόνο που έχει παραμείνει ίσως αλώβητο μέσα από τους αιώνες, είναι ότι η λαμπάδα παραμένει το μέσο μεταφοράς του Αγίου φωτός από την εκκλησία στο σπίτι του κάθε πιστού το βράδυ της Ανάστασης.

Ήθη και έθιμα ανά την Ελλάδα

Χαρακτηριστικό της σημασίας της λαμπάδας για τους χριστιανούς είναι, ότι σε διάφορα μέρη υπάρχουν έθιμα αποκλειστικά γι αυτήν. Ενδεικτικά αναφέρουμε μερικά από τον ελλαδικό χώρο.

Στα Γιαννιτσά, στη Δυτική Μάνη και σε άλλα μέρη της χώρας, την Παρασκευή του Πάσχα γιορτάζει η Ζωοδόχος Πηγή και οι πιστοί ανάβουν τις λαμπάδες τους τρεις φορές. Έπειτα τις αφήνουν στην εκκλησία ή τις βάζουν στα εικονίσματα του σπιτιού τους.

Στη Λιβαδειά, πάλι το έθιμο του «λάκκου», θέλει μετά την Ανάσταση και πριν καλά καλά ξημερώσει, οι πιστοί να ανάβουν φωτιά και ένας κάνοντας το σταυρό του, να βάζει φωτιά στο σωρό με τις λαμπάδες της Ανάστασης. Η φωτιά χρησιμοποιείται για να ψηθούν τα αρνιά, που τοποθετούνται στους «λάκκους».

Στα Άγραφα και συγκεκριμένα στη Βινία, όταν ο παπάς λέει το Χριστός Ανέστη, οι πιστοί καίνε το φανό. Τα παιδιά σχηματίζουνε με ξερόκλαδα πάνω στο βράχο (που βρίσκεται απέναντι από το Σουφλί) έναν σωρό και μετά το «Χριστός Ανέστη», τρέχουν με τη λαμπάδα στο χέρι και βάζουν φωτιά στο φανό.

Ένα ακόμη έθιμο των Αγράφων είναι το «φωτίκωμα». Οι νονοί «φωτικώνουν» τα βαφτιστήρια τους, δηλαδή δίνουν δώρα, τα οποία είναι μία λαμπάδα και μία κουλούρα. Αλλά και ο αρραβωνιαστικός οφείλει να στείλει στην αρραβωνιαστικιά του μία στολισμένη λαμπάδα, ώστε το βράδυ της Ανάστασης να ξεχωρίζει αυτή.

Στην Τήλο οι λαμπάδες ονομάζονται «λουππίες» και είναι φτιαγμένες από μία ειδική βαφική ρίζα, που μαζεύεται από νωρίς τη Μεγάλη Εβδομάδα. Πιο συγκεκριμένα, τα παιδιά αναπαριστούν την ανάσταση του Λαζάρου, βάζοντας ένα αγόρι κάτω από κλαδιά δέντρων, ενώ τα υπόλοιπα γύρω – γύρω τραγουδούν το τραγούδι του Λαζάρου.

Τέλος στην Ήπειρο, το παραδοσιακό «μαρτίτσι» που φορούν από την 1η Μαρτίου για να μην τους «πιάσει» ο Μάρτης και τους μαυρίσει, το καίνε με τη λαμπάδα, τη νύχτα της Ανάστασης στην εκκλησία.

DIΥ λαμπάδα

Εάν θέλετε να δημιουργήσετε τη δική σας λαμπάδα, μπορείτε πολύ εύκολα να…αυτοσχεδιάσετε. Εφοδιαστείτε με μία απλή λαμπάδα της αρεσκείας σας, διαλέξτε ό,τι χρώμα ή σχήμα θέλετε (η ποικιλία είναι τεράστια στην αγορά και οι τιμές πολύ φθηνές).

Αφού έχετε την πρώτη ύλη, προμηθευτείτε κορδέλες, «κοσμήματα», διακοσμητικά, τα οποία μπορείτε να έχετε ήδη στο σπίτι και απλά κολλήστε τα στη λαμπάδα σας. Το μόνο που χρειάζεστε είναι έμπνευση και φαντασία.

Στην περίπτωση μάλιστα, που έχετε την τιμή να είστε νονός ή νονά σε ένα πιτσιρίκι, που περιμένει πως και πως τη λαμπάδα του από εσάς, έχετε δύσκολο ρόλο με…απλά υλικά.

Αγοράστε παιχνίδια, χάντρες, λουλούδια, ό,τι βάλετε με το νου σας και φτιάξτε για το μικρό σας βαφτιστήρι, τη λαμπάδα του. Η μοναδικότητα και η αγάπη, που θα την περιβάλει σίγουρα θα υπερτερεί και της πιο ευφάνταστης και ακριβής βιομηχανικής λαμπάδας. Και αν …πιάνουν τα χέρια σας, ένα φαναράκι σίγουρα θα έκανε το βαφτιστήρι σας να μείνει με το στόμα ανοιχτό.

Ή αγοραστή από ένα πασχαλινό bazaar;

«Stray.gr»

Το Σωματείο Περίθαλψης και Προστασίας Αδέσποτων Ζώων, Stray.gr μας περιμένει όλους στο πασχαλινό bazaar, που διοργανώνει την Κυριακή 28 Απριλίου στο Μουσείο Ηρακλειδών. Στο bazaar θα βρούμε πολλά καινούργια και μεταχειρισμένα βιβλία σε εξαιρετικές τιμές, πασχαλινές λαμπάδες, καθώς και μπλουζάκια, μπρελόκ, κοσμήματα και όλα τα υπέροχα προϊόντα του Stray.gr, σε τιμές ευκαιρίας ειδικά για εκείνη την ημέρα.

Πληροφορίες: Μουσείο Ηρακλειδών, Ηρακλειδών 16, Θησείο, (στάση Μετρό Θησείο) www.stray.gr Κυριακή 28 Απριλίου, 10:00 – 20:00.

«Τεχνόπολις»

Η Αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία «Αγάπη Για Όλους» διοργανώνει την δεύτερη Φιλανθρωπική – Φιλοζωική εκδήλωση, «Δημιουργώντας με αγάπη για όλους». Στις 26, 27 και 28 Απριλίου στην «Τεχνόπολις» του Δήμου Αθηναίων, στο Γκάζι, 75 καλλιτέχνες θα παρουσιάσουν τις δημιουργίες τους.

Εμείς ως επισκέπτες, θα μπορέσουμε να επιλέξουμε χειροποίητα κοσμήματα, αξεσουάρ, πασχαλινά είδη, λαμπάδες, κεριά, διακοσμητικά, παιδικά είδη, vintage, retro καθώς και παραδοσιακά προϊόντα. Και μη ξεχνάτε, ότι εκτός από το πασχαλινό bazaar, θα υπάρχουν πολλές εκπλήξεις για τους μικρούς φίλους και μουσικές επιλογές από dj’s.

Πληροφορίες: «Τεχνόπολις» Δήμου Αθηναίων, Κτίριο «Δεξαμενές Καθαρισμού» Πειραιώς 100 Γκάζι, τηλ. 210 3475518, 210 3453548, [email protected], Παρασκευή 26 Απριλίου 13:00-00:00, Σάββατο 11:00-00:00 και Κυριακή 28 Απριλίου 11:00-23:00, είσοδος ελεύθερη.

«Τρένο στο Ρουφ»

Το Τρένο στο Ρουφ μας περιμένει όλους, μεγάλους και μικρούς, στο πασχαλινό bazaar του στην αποβάθρα του σιδηροδρομικού σταθμού Ρουφ την Κυριακή 28 Απριλίου από τις 12.00 το μεσημέρι μέχρι τις 7.00 το απόγευμα.

Tα βαγόνια της Αμαξοστοιχίας θα είναι γεμάτα εκπλήξεις, για να διαλέξουμε έξυπνα δώρα για μας και τους αγαπημένους μας. Υπέροχα αντικείμενα, αξεσουάρ, κοσμήματα, λαμπάδες από Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες σε χαμηλές τιμές, θα ικανοποιήσουν και τους απαιτητικούς. Το bazaar φυσικά θα συνοδεύεται από ανοιξιάτικες στιγμές χαλάρωσης και χαράς με πολλή μουσική και -γιατί όχι– χορό και δημιουργικές εκπλήξεις από εικαστικούς καλλιτέχνες. Ο chef ετοιμάζει ζεστή pizza και παραδοσιακά σνακς, ενώ ηθοποιοί του θεάτρου θα απασχολήσουν δημιουργικά τους μικρούς επισκέπτες.

Πληροφορίες: ΑΜΑΞΟΣΤΟΙΧΙΑ-ΘΕΑΤΡΟ «Το τρένο στο Ρουφ», Σιδηροδρομικός Σταθμός Ρουφ, επί της Λεωφ. Κωνσταντινουπόλεως, Προαστιακός Ρουφ, τηλ 210-5298922 / 6937-604988, καθημερινά εκτός Δευτέρας: 10.00–14.00 & 18.00–22.00, Κυριακή 28 Απριλίου από τις 12.00 το μεσημέρι μέχρι τις 7.00 το απόγευμα.

«Blue Market»

Πασχαλινό bazaar στην καρδιά της Αθήνας διοργανώνει η ομάδα «Blue Market» την Παρασκευή 26 και το Σάββατο 27 Απριλίου. Στην οδό Κολοκοτρώνη 3 - 5 στην πλατεία Κολοκοτρώνη απέναντι από την παλιά Βουλή, οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να ανακαλύψουν μοναδικά προϊόντα σχεδιαστών, καλλιτεχνών, δημιουργών και ανεξάρτητων μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Ρούχα, κοσμήματα, οργανικά προϊόντα, vintage και retro, διακοσμητικά, αξεσουάρ, βινύλια κ.λπ γεμίζουν το πασχαλινό bazaar.

Την προσπάθειά της ομάδας «Blue market» στηρίζουν και για τις δύο ημέρες, η Community Bar με Flair Show κʼ Molecular coctails, η σχολή χορού poema με δωρεάν μαθήματα tango, το δίκτυο δικαιωμάτων του παιδιού και γνωστοί djs, που θα δημιουργήσουν μια ξεχωριστή ατμόσφαιρα.

Πληροφορίες: Κολοκοτρώνη 3-5, πλατεία Κολοκοτρώνη (απέναντι από την παλιά Βουλή), www.facebook.com/pages/The-Blue-Market/475887095800788 , Παρασκευή 26 και το Σάββατο 27 Απριλίου.

«Διαδρομή»

Το Κέντρο Εναλλακτικής Απασχόλησης και Θεραπευτικών Δράσεων της Κ.Σ.Δ.Ε.Ο. «ΕΔΡΑ» πραγματοποιεί το δικό του πασχαλινό bazaar. Το Σάββατο 27 Απριλίου (ώρες 10.00-15.00) κάντε μία βόλτα στις αρχές του πεζόδρομου της οδού Εθν. Αντιστάσεως στο Περιστέρι (πλησίον σταθμού μετρό Αγ. Αντωνίου), για να απολαύσετε τις χειροποίητες κατασκευές. Στο bazaar θα συμμετέχει και το Κέντρο Ημέρας Εφήβων με Αυτισμό «Στην Αυλή του Κόσμου» του Κέντρου Παιδιού και Εφήβου. Χειροποίητα πασχαλινά δώρα, λαμπάδες, κοσμήματα, μικροαντικείμενα κ.ά. των ενοίκων των παραπάνω δομών, θα διατίθενται προς πώληση σε φιλικές τιμές για την οικονομική ενίσχυση των συμμετεχόντων φορέων. Οι περαστικοί θα έχουν την ευκαιρία να συνεισφέρουν έμπρακτα στη δράση της Κ.Σ.Δ.Ε.Ο. ΕΔΡΑ και του Κέντρου Παιδιού και Εφήβου, δίνοντας παράλληλα χαρά στα αγαπημένα τους πρόσωπα δωρίζοντας χειροποίητα μικροαντικείμενα.

Πληροφορίες: Σάββατο 27 Απριλίου, ώρες 10.00-15.00, στις αρχές του πεζόδρομου της οδού Εθν. Αντιστάσεως στο Περιστέρι (πλησίον σταθμού μετρό Αγ. Αντωνίου), www.edra-coop.gr .

Στη Θεσσαλονίκη με το «Χαμόγελο του Παιδιού»

Λαμπάδες και άλλες κατασκευές που «μοσχοβολούν» Πάσχα σε ένα bazaar γεμάτο χαμόγελα. Το «Χαμόγελου του Παιδιού» σας περιμένει στη συμβολή των οδών Ερμού και Αριστοτέλους, στη Θεσσαλονίκη, μέχρι τις 4 Μαΐου, με σκοπό την ενίσχυση των δράσεων του «Χαμόγελου του Παιδιού».

Πληροφορίες: Ερμού και Αριστοτέλους, Θεσσαλονίκη, μέχρι τις 4 Μαΐου, ώρες λειτουργίας: από Δευτέρα ως Παρασκευή 9:00 ως 21:00 και Σάββατο από 9:00 ως 15:00.