Ο Λίνος, ένα «τέρας», με ειδεχθή εγκλήματα στην πλάτη του και η μητέρα του, η Βιβή Χολέβα. Αυτοί είναι οι ήρωες που έπλασε η Ιωάννα Καρυστιάνη στο νέο της μυθιστόρημα, «Τα σακιά», αναλαμβάνοντας το μεγαλύτερο ρίσκο στη συγγραφική της καριέρα.

Ο Λίνος, ένα «τέρας», με ειδεχθή εγκλήματα στην πλάτη του και η μητέρα του, η Βιβή Χολέβα. Αυτοί είναι οι ήρωες που έπλασε η Ιωάννα Καρυστιάνη στο νέο της μυθιστόρημα, «Τα σακιά», αναλαμβάνοντας το μεγαλύτερο ρίσκο στη συγγραφική της καριέρα.

Η Καρυστιάνη δεν αθωώνει, ούτε ρίχνει στην πυρά τους αρνητικούς ήρωές της. Κρατάει τις ισορροπίες με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην αφήνει περιθώρια στον αναγνώστη να ανασάνει, να θυμώσει ή να πάρει έστω κάποια θέση, μπροστά σε όσα διαδραματίζονται. Ο πόνος δεν βρίσκει διέξοδο, ενώ μόνο η τελευταία σκηνή, αφήνει μια γλυκόπικρη αίσθηση σύντομης χαράς, με φόντο το υγρό στοιχείο.

Η θαλασσινή αύρα, ένα γνώριμο μοτίβο των μυθιστορημάτων της, κάνει την εμφάνισή της στις τελευταίες σελίδες για να σηματοδοτήσει τη νέα οπτική της Βιβής Χολέβα, η οποία για πρώτη φορά στη ζωή της αναζητά τη φωτεινή πλευρά της πραγματικότητας. Είναι γνωστή η εμμονή της Καρυστιάνη να διερευνά τα ερέβη της ψυχολογίας των ηρώων της, όμως ποτέ δεν είχε φτάσει σε τόσο μεγάλο βάθος.

Και το μεγαλύτερο αμάρτημα της Βιβής Χολέβα απέναντι στον ίδιο της τον εαυτό αλλά και στο γιο της, είναι η ένδεια των συναισθημάτων. Η παγωμένη μάσκα πίσω από την οποία κρύβεται η Βιβή, είναι τοποθετημένη από τα παιδικά της χρόνια. Αυτή τη μάσκα πασχίζει να τραβήξει ο γιος, ο Λίνος, τραυματισμένος από την απώλεια του πατέρα του και την απουσία της μητέρας του, η οποία αμήχανη ξορκίζει τις ενοχές της απέναντί του με χρήματα.

Στο πορτραίτο των ηρώων της η Καρυστιάνη προσδίδει μια κοινωνικοπολιτική προοπτική. Η Βιβή Χολέβα προέρχεται από μια φτωχή οικογένεια της επαρχίας και επιχειρεί το κοινωνικό άλμα μέσω των σπουδών της στην ιατρική. Η επιτυχία της προσκρούει ωστόσο στον ίδιο της τον εαυτό. Ως φοιτήτρια ερωτεύεται τον Φώτη, ξυλουργό στο επάγγελμα, γνήσιο τέκνο της εργατικής τάξης, περιβαλλόμενο από το φωτοστέφανο της τρέχουσας επαναστατικότητας. Ο Φώτης, με βαρύ οικογενειακό παρελθόν, με γονείς τραυματισμένους από τις περιπέτειες της Αριστεράς, κουβαλάει ενστικτώδη καχυποψία και ανασφάλεια.

Η ξαφνική εγκυμοσύνη ωθεί την Βιβή να εγκαταλείψει τη σχολή και να ανοίξει κατάστημα δώρων με τον Φώτη. Η ταραγμένη σχέση του ζευγαριού, σφραγίζει την ψυχολογία του Λίνου, αλλά και αργότερα μετά το θάνατο του πατέρα του, ο μικρός βρίσκεται απομονωμένος , χωρίς πρότυπα και ουσιαστική στοργή. Η Καρυστιάνη παρακολουθεί από κάποια απόσταση την παρακμή των ηρώων της, χρησιμοποιώντας κοφτερή πρόζα, με γρήγορο, ασθματικό ρυθμό που κορυφώνεται σχεδόν μέχρι το παραλήρημα.

Στο μυθιστόρημα, η μητέρα και ο ισοβίτης γιος, παίρνουν μια μικρή άδεια από τη φυλακή, για να πραγματοποιήσουν μια εκδρομή στους Δελφούς. Πρόκειται για ένα προσκύνημα-παρωδία, καθώς η Βιβή επιχειρεί αρκετά καθυστερημένα να εμπνεύσει στο γιο της ένα «σωτήριο ενδιαφέρον», κάτι από το οποίο να μπορέσει να πιαστεί. Μέχρι να της χτυπήσει η συμφορά την πόρτα αντιμετώπιζε με συγκατάβαση όλα τα ψυχολογικά αποκούμπια: τα χόμπι, τα πνευματικά ενδιαφέροντα, τη θυσία σε ανώτερους στόχους. Σε αυτή την περίεργη διαδρομή μάνας-γιου, αποκαλύπτεται το επώδυνο παρελθόν. Η καταθλιπτική φύση της Βιβής σταλάζει το δηλητήριό της σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας. Η ηρωίδα απελευθερώνεται για ελάχιστο πολύτιμο χρόνο από την αρνητική θέαση του κόσμου, αφού έχει χορτάσει πόνο, αφού έχει έρθει αντιμέτωπη με την πιο βαθιά αγωνία και τις ενοχές.

Σε μια δύσκολη πραγματικότητα, με τις ειδήσεις να ζωγραφίζουν με μαύρο χρώμα το μέλλον, τι έχει να μας προσφέρει το ψυχολογικό θρίλερ της Καρυστιάνη; Και γιατί άραγε, δεν μπορούσα να το αφήσω από τα χέρια μου, παρότι είχα σχεδόν θυμώσει μαζί της για αυτή την ψυχική μιζέρια των ηρώων της που αρπάζει τον αναγνώστη από το λαιμό και δεν τον αφήνει σχεδόν καθόλου; Η Καρυστιάνη δίνει ψυχολογικό βάθος στο εύφλεκτο ελληνικό κοινωνικό υπόστρωμα, επισημαίνει το ιδεολογικό και αξιακό κενό που αφήνει περιθώρια για τερατογενέσεις και θυμίζει μέσα από τον πιο άγριο πόνο, πόσο σημαντικό είναι να χαιρόμαστε τις φωτεινές αναλαμπές του βίου μας.

Πληροφορίες: «Τα σακιά», της Ιωάννας Καρυστιάνη, εκδόσεις Καστανιώτη.

ΜΑΝΙΑ ΣΤΑΪΚΟΥ