Η μοναδικότητα του Klimt, του Picasso, του Manet και άλλων επιφανών ζωγράφων είναι αναμφισβήτητα αξιοθαύμαστη. Η τέχνη της ζωγραφικής απέκτησε άλλο νόημα τη στιγμή που αυτοί αποφάσισαν να εκφραστούν με τα πινέλα τους. Ποιους …ζωγράφισαν όμως;

Η αλήθεια είναι ότι ενώ γνωρίζουμε αρκετές λεπτομέρειες για πολλούς διάσημους πίνακες και τους δημιουργούς τους, ελάχιστοι είναι εκείνοι που ξέρουν ποιά είναι τα μοντέλα, που πόζαραν για τους ζωγράφους.

«Portrait of Adele Bloch-Bauer I», Gustav Klimt, 1907

Η Adele Bloch - Bauer ήταν το μοναδικό μοντέλο, που ζωγράφισε ο Klimt δύο φορές. Οι πίνακες Portrait of Adele Bloch-Bauer I του 1907 και Adele Bloch - Bauer II, του 1912, με τον οποίο ολοκλήρωσε την εικόνα της, είναι ίσως το σήμα κατατεθέν του γνωστού ζωγράφου.

Το μοντέλο ωστόσο, η Adele Bloch - Bauer ήταν η γυναίκα του Ferdinand Bloch - Bauer, ενός πλούσιου βιομήχανου, ο οποίος υποστήριξε τις τέχνες και τη δουλειά του Gustav Klimt. Το Νοέμβριο του 2006, ο οίκος δημοπρασιών Christie πούλησε το δεύτερο πορτρέτο της Adele Bloch - Bauer σε δημοπρασία για σχεδόν 88 εκατομμύρια δολάρια. Πρόκειται για την τέταρτη υψηλότερη τιμή εκείνη την εποχή σε έργο τέχνης.

Η Adele Bloch - Bauer γεννήθηκε στη Βιέννη της Αυστρίας, το 1881 από μια εύπορη εβραϊκή οικογένεια που δραστηριοποιούνταν στον τραπεζικό τομέα. Το 1899, σε ηλικία 17 ετών, παντρεύτηκε τον μεγιστάνα της ζάχαρης και τραπεζίτη Ferdinand Bloch Bauer, ο οποίος ήταν στην ουσία ο προστάτης του Gustav Klimt και του ανέθεσε να ζωγραφίσει το πορτρέτο της Adele.

Το 1907, τρία χρόνια και εκατοντάδες σκίτσα αργότερα, το πορτραίτο της Adele ολοκληρώθηκε. Οι φήμες λένε ότι υπήρξε έρωτας μεταξύ του ζωγράφου και του μοντέλου αλλά τίποτα δεν είναι επιβεβαιωμένο. Ωστόσο ο Bloch – Bauer αγόρασε συνολικά 6 έργα του Klimt.

Στις 24 Ιανουαρίου του 1925, η Adele πέθανε ξαφνικά από μηνιγγίτιδα στη Βιέννη και στη διαθήκη της, ζήτησε από το σύζυγό της να δωρίσει τα έργα του Klimt στην Αυστριακή Γκαλερί μετά το θάνατό του.

«American Gothic», Grant Wood, 1930

Ο Grant Wood ζωγράφισε τον πίνακα «American Gothic» την εποχή που οι ΗΠΑ, έμπαιναν στην περίοδο της Μεγάλης Ύφεσης και έψαχνε για μοντέλα που θα μπορούσαν να τον εμπνεύσουν να συλλάβει την ουσία των σκληρά εργαζόμενων μέσων Αμερικανών.

Τελικά, ο οικογενειακός του οδοντίατρος, Dr. B.H. McKeeby και η αδερφή του, Nan Wood κρίθηκαν οι κατάλληλοι. Και οι δύο ήταν απρόθυμοι αρχικά αλλά τελικά πόζαραν όταν ο Wood, τους διαβεβαίωσε ότι κανείς δεν θα τους αναγνώριζε.

Τα μοντέλα δεν στάθηκε ποτέ μπροστά από ένα σπίτι (όπως φαίνεται στον πίνακα) και μάλιστα ούτε καν πόζαραν μαζί. Ενδιαφέρον επίσης έχει το γεγονός ότι υπήρξε συζήτηση για το κατά πόσο τα δύο μοντέλα απεικόνιζαν ένα ζευγάρι.

Πολλοί ειδικοί πιστεύουν ότι ο Wood αρχικά τους ζωγράφισε ως ζευγάρι. Ωστόσο, πολλοί είναι εκείνοι που ισχυρίζονται ότι η Nan Wood βρέθηκε σε πολύ δύσκολη θέση, καθώς ο «σύζυγός» της είχε σχεδόν τα διπλάσιά της χρόνια και έτσι η ίδια έλεγε ότι ο πίνακας απεικόνιζε έναν άνδρα με την κόρη του.

Ο Wood με επιστολή του το 1941, φαίνεται να επιβεβαιώνει τα λεγόμενα της αδερφής του, υποστηρίζοντας ότι η γυναίκα δίπλα στον άνδρα είναι η «μεγάλη του κόρη».

«Whistler’s Mother», James McNeill Whistler, 1971

Οι περισσότεροι θεωρούν ότι ο πίνακας αυτός του James McNeill Whistler είναι το απόλυτο αμερικανικό σύμβολο. Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι το μοντέλο, η Anna McNeill Whistler πόζαρε και πέθανε, εκτός των ΗΠΑ.

Η Anna McNeill Whistler γεννήθηκε το 1804 στη Βόρεια Καρολίνα και το 1831, παντρεύτηκε τον χήρο George Washington Whistler, ο οποίος είχε ήδη 3 παιδιά. Η Anna στη συνέχεια γέννησε δύο γιους, τον James και τον William. Είχε επίσης δύο άλλους γιους οι οποίοι πέθαναν σε νεαρή ηλικία.

Το 1842 η οικογένεια μετακόμισε στη Ρωσία, όταν ο σύζυγός της προσελήφθη ως μηχανικός σιδηροδρόμων. Μετά το θάνατό του από χολέρα το 1849, η Anna επέστρεψε στις ΗΠΑ για να ζήσει με τα παιδιά της στο Κονέκτικατ αλλά κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου, αποφάσισε να ακολουθήσει τον William, ο οποίος ήταν χειρουργός στο στρατό.

Στη συνέχεια πήγε στο Λονδίνο, όπου ο James εκδιώχθηκε λίγο αργότερα από το West Point. Αυτή ωστόσο, τον ενθάρρυνε να συνεχίσει να ζωγραφίζει και μάλιστα δέχτηκε να ποζάρει γι αυτόν.

Τότε εκείνος φιλοτέχνησε τον πίνακα «Arrangement in Grey and Black No.1 Portrait of the Artist’s Mother», που έχει μείνει γνωστός ως «Whistler’s Mother». Η Anna πέθανε στο Hastings της Αγγλίας, το 1881 και o James έγραψε στην ταφόπλακα της «Μακάριοι είναι εκείνοι που δεν έχουν δει, κι όμως έχουν πιστέψει».

«Le déjeuner sur l’herbe», Édouard Manet, 1862/63

Ο Manet είχε δημιουργήσει μεγάλη αναταραχή στο γαλλικό κοινό, με τον πίνακα «Le déjeuner sur l’herbe» το 1863. Στην πραγματικότητα υπήρξαν δύο μοντέλα που πόζαραν για να ζωγραφίσει τη γυμνή γυναίκα.

Το αγαπημένο του μοντέλο, Victorine Meurent πόζαρε για το πρόσωπο της γυναίκας και η μέλλουσα σύζυγός του, Suzanne Leenhoff για το σώμα της. Η Suzanne Leenhoff είχε μια δεκαετή σχέση με τον Manet, πριν τελικά παντρευτούν το 1863. Οι δυο τους συναντήθηκαν όταν η Suzanne, που ήταν μουσικός, προσελήφθη από τον πατέρα του Manet να μάθει σε αυτόν και τον αδερφό του Eugene, πιάνο.

Κατά τη διάρκεια της δεκάχρονης σχέσης τους, η Suzanne γέννησε ένα γιο, τον Leon Koella, αλλά τόσο ο ίδιος ο ζωγράφος όσο και ο πατέρας του διεκδίκησαν την πατρότητα του παιδιού. Ο Leon πάντως συστήνονταν ως ο μικρότερος αδερφός της Suzanne.

Η Victorine Meurent, από την άλλη, που πόζαρε για το πρόσωπο της γυμνής γυναίκας, υπήρξε επίσης καλλιτέχνης με πολλά εκθέματα στο διάσημο Paris Salon. Ωστόσο, μόλις ένας πίνακάς της, που ονομάζεται «Le Jour des Rameaux» ή Κυριακή των Βαΐων και ανακτήθηκε το 2004 είναι η μοναδική επιζήσασα απόδειξη της τέχνης της.

Όσο για τους δύο άνδρες του πίνακα, είναι ο αδερφός του Manet, Eugene και ο τότε μέλλοντας γαμπρός του, Ferdinand Leenhoff.

«The Weeping Woman», Pablo Picasso, 1937

Ο πίνακας «The Weeping Woman” του Picasso θεωρείται ως η θεματική συνέχεια της τραγωδίας που απεικονίζεται στην Guernica. Στο επίκεντρο της εικόνας είναι οι άμεσες επιπτώσεις του ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου, αλλά οι ειδικοί αναφέρουν ότι ο ζωγράφος απεικονίζει μια μοναδική παγκόσμια εικόνα του πόνου.

Το μοντέλο για τον συγκεκριμένο πίνακα και για όλη τη σειρά που ακολούθησε, ήταν η Dora Maar, η επαγγελματίας φωτογράφος, ποιήτρια, ζωγράφος και ερωμένη του Picasso από το 1936 ως το 1944.

Μάλιστα η Maar ήταν η μοναδική φωτογράφος, που είχε τη δικαίωμα να φωτογραφίσει τα διαδοχικά στάδια της Γκουέρνικα, ενώ ο Πικάσο τη ζωγράφισε το 1937.

Ο ίδιος ο δημιουργός εξηγώντας για ποιον λόγο άλλοτε την απεικόνιζε με ρεαλισμό, άλλοτε με βασανισμένη όψη και άλλοτε πάλι απειλητική, είπε «Για μένα αυτή είναι η γυναίκα που κλαίει. Για χρόνια την απεικονίζω με βασανιστικές μορφές, όχι από σαδισμό, ούτε από ευχαρίστηση... Μόνο υπακούοντας σε ένα όραμα, που μου επιβλήθηκε. Ήταν η βαθιά πραγματικότητα, όχι η επιφανειακή. Η Dora, για μένα, ήταν πάντα μια γυναίκα που κλαίει.... Και αυτό είναι σημαντικό, γιατί οι γυναίκες είναι μηχανές που υποφέρουν».

«Luncheon of the Boating Party», Pierre-Auguste Renoir, 1881/82

Ο Renoir περιελάμβανε συχνά αρκετούς φίλους του στα έργα του και ο συγκριμένος πίνακας δεν αποτελεί έκπληξη. Μεταξύ των μοντέλων του λοιπόν είναι η μοδίστρα και μετέπειτα σύζυγος του, Aline Charigot, η οποία στον πίνακα είναι κάτω αριστερά με τον σκύλο.

Ο Charles Ephrussi, πλούσιος ερασιτέχνης ιστορικός τέχνης, συλλέκτης και συντάκτης της Gazette des Beaux-Arts, που εμφανίζεται φορώντας ένα ημίψηλο καπέλο στο βάθος, ενώ ο νεαρότερος στον οποίο φαίνεται να μιλά ο Ephrussi, με το καφέ παλτό και το καπέλο, εικάζεται ότι είναι ο Jules Laforgue, ο προσωπικός γραμματέας του και επίσης ποιητής και κριτικός. Η ηθοποιός Ellen Andrée είναι εκείνη που πίνει από ένα ποτήρι στο κέντρο, ενώ απέναντί της κάθεται ο Baron Raoul Barbier.

Μεταξύ άλλων, στον πίνακα απεικονίζονται οι στενοί φίλοι του Renoir, Eugène Pierre Lestringez και Paul Lhote αλλά και ο ίδιος ο ζωγράφος, ο οποίος φαίνεται πως φλερτάρει με την ηθοποιό Jeanne Samary στην επάνω δεξιά γωνία. Ακόμη, για τον πίνακα πόζαραν ο γνωστός γάλλος ζωγράφος, Gustave Caillebotte, με πουκάμισο λευκό και ψάθινο καπέλο, ο οποίος κάθεται δίπλα στην ηθοποιό Angèle Legault και τον δημοσιογράφο Adrien Maggiolo.

«Portrait of Dr. Gachet», Vincent van Gogh, 1890

To πορτρέτο του Δρ. Gachet είναι ένας από τους πιο αξιόλογους πίνακες ζωγραφικής του ολλανδού καλλιτέχνη. Απεικονίζει τον Δρ. Paul Gachet, ο οποίος ανέλαβε τη φροντίδα του Van Gogh κατά τους τελευταίους μήνες της ζωής του.

Υπάρχουν δύο επικυρωμένες εκδόσεις του πορτρέτου, ζωγραφισμένοι και οι δύο τον Ιούνιο του 1890 στην Auvers. Ο Paul-Ferdinand Gachet ήταν ένας διάσημος Γάλλος γιατρός και μεγάλος υποστηρικτής των καλλιτεχνών. Στην πραγματικότητα και ο ίδιος ήταν ερασιτέχνης ζωγράφος και υπέγραφε τα έργα του ως «Paul van Ryssel», αναφερόμενος στη γενέτειρά του τη «Ryssel» (στην πραγματικότητα Rijssel), που δεν είναι άλλη από την πόλη Λιλ, στα ολλανδικά.

Ο αδερφός του Vincent van Gogh, ο Theo van Gogh, σκέφτηκε ότι το καλλιτεχνικό υπόβαθρο και η ευαισθησία του Dr.Gachet απέναντι στους καλλιτέχνες θα τον έκανε ιδανικό γιατρό για την περίπτωση του διάσημου ζωγράφου, αλλά πολύ σύντομα μετά την ιατρική του παρακολούθηση ο Vincent άρχισε να αμφιβάλλει για τη χρησιμότητα του γιατρού.

Ωστόσο, ο γιατρός, η γυναίκα του και το σπίτι του έγιναν μοντέλα σε περίπου 5 πίνακες διάσημων ζωγράφων. Δύο του van Gogh, έναν του Norbert Goeneutte, έναν του Emile Bernard και έναν του Paul Cezanne.

Σημαντικό στοιχείο της ιστορίας είναι, ότι το πιο διάσημο έργο του Dr. Gachet ήταν ένα σκίτσο του van Gogh στο κρεβάτι του, νεκρό. Την …οικογενειακή παράδοση να ζωγραφίζουν τον Van Gogh στο νεκροκρέβατο συνέχισε ο γιός του γιατρού, Louis van Ryssel.

«Mona Lisa» (La Gioconda ή La Joconde), Leonardo Da Vinci, περίπου 1503-1506

Το πιο αινιγματικό χαμόγελο της τέχνης ευτυχώς δεν προήλθε από ένα εξίσου αινιγματικό μοντέλο. Ακόμα κι αν το πραγματικό όνομα και η ταυτότητα της Mona Lisa πρωτοσυνδέθηκαν με τον πίνακα γύρω στα 1550, μόλις πριν από μερικά χρόνια επιβεβαιαιώθηκαν 100%.

Το πραγματικό της όνομα είναι Lisa del Giocondoa, μέλος της οικογένειας Gherardini. Γεννήθηκε στη Φλωρεντία στις 15 Ιουνίου του 1479 και ήταν μόλις 15 ετών, όταν παντρεύτηκε τον Francesco del Giocondo, έναν έμπορο υφασμάτων και μεταξιού.

Μετά από κάποια επιχειρηματική επιτυχία το 1503, ο σύζυγός της ήταν σε θέση να αγοράσει ένα σπίτι δίπλα στο παλιό σπίτι της οικογένειάς του, στη Via della Stufa.

Πιστεύεται ότι ήταν τότε που το πορτρέτο της ανατέθηκε από τον σύζυγό της στον Da Vinci, ίσως για να γιορτάσουν το νέο τους σπίτι ή ίσως για να σηματοδοτήσουν τη 2η εγκυμοσύνη της. Κατά τη διάρκεια της ζωγραφικής της, χειρόγραφες σημειώσεις του Da Vinci κάνουν λόγο για μία ευχάριστη προσωπικότητα με χαρακτηριστικό γέλιο.

Η Lisa και ο Francesco είχαν πέντε παιδιά: τον Piero, την Camilla, την Andrea, τον Giocondo και τη Marietta. O Francesco πέθανε στην ηλικία των 80 περίπου ετών το 1538, όταν σάρωσε την πόλη πανούκλα. Η Lisa σύμφωνα με μερικούς ιστορικούς πέθανε τέσσερα χρόνια αργότερα, αλλά άλλες πηγές αναφέρουν ότι έζησε μέχρι τα 70 της και πέθανε περίπου το 1551.

Ενδιαφέρον στη συγκεκριμένη περίπτωση αποτελεί και το γεγονός ότι ο Leonardo Da Vinci το 1506 θεώρησε το πορτρέτο ημιτελές. Έτσι, δεν το παρέδωσε ποτέ στον πελάτη του και πιθανολογείται ότι το ολοκλήρωσε πολλά χρόνια αργότερα στη Γαλλία.

Φωτογραφίες: www.wikipedia.org

Σόφη Ζιώγου

[email protected]