Μπορεί η μέχρι πρότινος-απαξιωμένη- ελληνική δημόσια βιβλιοθήκη να μεταμορφωθεί σε ζωντανό πολιτιστικό κύτταρο; Να αφουγκραστεί την ψηφιακή γενιά «Υ» και να λειτουργήσει ως πυξίδα για τις τεχνολογικές εξελίξεις και την καινοτομία; Ακούγεται περίπου σαν επιστημονική φαντασία.

Και όμως χάρη στην πολύπλευρη δράση του «Future Library», του πρωτοποριακού προγράμματος που ξεκίνησε το 2011 στη Βέροια, με την υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, μια σειρά δημόσιων βιβλιοθηκών εκσυγχρονίζονται,  ανοίγονται στην τοπική κοινωνία και λαμβάνουν υπ' όψιν τους τις ανάγκες ανέργων και μεταναστών.

Στον εντυπωσιακό απολογισμό της ομάδας κρούσης της «Future Library» που έχει ως τώρα ενισχύσει αμέτρητες δημόσιες βιβλιοθήκες με 36.160 βιβλία, με προγράμματα επιμόρφωσης βιβλιοθηκονόμων, ενώ έχει στηρίξει πάνω από 5.800 εκδηλώσεις για την ενίσχυση της φιλαναγνωσίας και της καινοτομίας, προστίθεται μια ακόμη σημαντική δράση: τα Media Labs.

Εννέα δημόσιες και δημοτικές βιβλιοθήκες στις περιοχές της Ηλιούπολης, του Κερατσινίου-Δραπετσώνας, της Δράμας, της Λιβαδειάς, της Ναυπάκτου, των Τρικάλων της Κοζάνης, των Χανίων και της Κορίνθου μεταμορφώνονται σε φιλικούς και μοντέρνους χώρους δημιουργικότητας.

Δεν θα υποδέχονται μόνο τους αναγνώστες αλλά και επισκέπτες με ευρύτερα ενδιαφέροντα, αφού στο εξής, στις υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις τους, θα πραγματοποιούνται μια σειρά εργαστηρίων για την τεχνολογία, την αστρονομία, την αισθητική, το θέατρο, τη μουσική, τα κόμικς, τη μαγειρική, ακόμη και τη γιόγκα! Το πρότυπο της λειτουργίας τους θα παρουσιαστεί στο κοινό σε ένα εορταστικό διήμερο στις 6 και 7 Δεκεμβρίου, με έναν «Μαραθώνιο δημιουργικότητας».

Οι συμμετέχοντες θα έχουν, για παράδειγμα, την ευκαιρία να κατέβουν «100 μέτρα κάτω από τη γη» στα υπόγεια του CERN, μέσω ζωντανής διαδικτυακής σύνδεσης και να μιλήσουν με τους Έλληνες επιστήμονες του οργανισμού. Μπορούν  να ανακαλύψουν τις δυνατότητες ενός μουσικού στούντιο με μαθήματα που θα παραδίδουν ραδιοφωνικοί παραγωγοί και DJ, να οργανώσουν ένα διαδικτυακό ραδιόφωνο, να μυηθούν στον κόσμο του Υου Tube και του Google, να υποδεχτούν τα Media Labs, με βραδιές μουσικής και χορού.

Στις 9 και 10 Δεκεμβρίου οι άνθρωποι του «Future Library» συμπληρώνουν τη δράση τους με το διεθνές συνέδριο «Unconference 2013» στο Μουσείο Μπενάκη. Σημαντικές προσωπικότητες από όλη την Ευρώπη θα μιλήσουν για το design, την καινοτομία, τα e-books, τα χαρακτηριστικά της λεγόμενης ψηφιακής generation «Υ»  ενώ θα παρουσιαστούν μερικές από τις πιο επαναστατικές εφαρμογές στον τομέα των βιβλιοθηκών. Μεταξύ άλλων θα παρέμβουν και ομιλητές από το CERN, τις δημόσιες βιβλιοθήκες της Στοκχόλμης, της Σερβίας και της Βουλγαρίας, τη Google, τη Vodafone, την Ευρωπαϊκή Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Europeana κ.τ.λ.

Μια πρώτη εικόνα για τη δράση του «Future Library» θα μας δώσει η  Μαρίνα Γιαρένη, η οποία συμμετέχει στο δυναμικό του ως εκπαιδεύτρια σε θέματα ηγεσίας. Σύμβουλος επιχειρήσεων η ίδια, με πλούσια προϋπηρεσία (έχει υπάρξει μεταξύ άλλων και project manager για τους Ολυμπιακούς Αγώνες «Αθήνα 2004») συνεργάζεται πλέον με βιβλιοθηκονόμους και καταθέτει το δικό της όραμα για τη βιβλιοθήκη του μέλλοντος. Στο συνέδριο Μπενάκη θα ακούσουμε την ομιλία της με τίτλο: «Unforgettable! Τhat’s what your library stories are! Ακαταμάχητη Γραφή για την προάσπιση της Βιβλιοθήκης».

Πότε και με ποιες αρμοδιότητες ενταχθήκατε στο δυναμικό του «Future Library»; Ποιες σημαντικές εμπειρίες αποκομίσατε από αυτό;

Ήταν το 2012 όταν για πρώτη φορά η ομάδα μας έμαθε για την ύπαρξη αυτής της πρωτοβουλίας. Το Future Library αναζητούσε εκπαιδευτές σε θέματα ηγεσίας και ένα πολύ βροχερό και κρύο απόγευμα του Νοεμβρίου 2012, έγινε η πρώτη συνάντηση μεταξύ μας. Εμείς, οι master trainers της διεθνούς DOOR  Training και η ομάδα του Future Library, οι άνθρωποι με το όραμα να ‘αλλάξουν’ τις δημόσιες και τις δημοτικές βιβλιοθήκες. Οι εμπειρίες που έχω αποκομίσει και συνεχίζω να αποκομίζω από αυτή τη σχέση είναι ανεπανάληπτες. Έχω συνεργαστεί με καταπληκτικούς ανθρώπους οι οποίοι καταφέρνουν να ‘ακινητοποιήσουν’ τις πεποιθήσεις τους, να τις προκαλέσουν και να τις αλλάξουν. Και παράλληλα να μεταλαμπαδεύουν αυτές τις ποιότητες σε όλη την επαγγελματική τους κοινότητα! Έχω εντυπωσιαστεί από τις ικανότητες της ομάδας του Future Library, των ηγετών πρωτοπόρων και όλων των ομάδων οι οποίες υλοποιούν καινοτόμα προγράμματα.

Πώς σας φαίνεται ο κόσμος των βιβλιοθηκών;

Καταρχήν είμαι προκατειλημμένη. Και μάλιστα πολύ, σας προειδοποιώ. Όπως βιώνω τον κόσμο των βιβλιοθηκών μέσα από το πρίσμα του Future Library, καθώς και ως μέλος της δημοτικής μου βιβλιοθήκης έχω να πω τα εξής: ο κόσμος αυτός είναι ανεξάντλητος, μαγικός, συμμετοχικός, με χρωματιστές και πολύπλευρες δυνατότητες.

Ποιες δυνατότητες ανάπτυξης, καινοτομίας και εξέλιξης βλέπετε ότι υπάρχουν για τις βιβλιοθήκες;

Εννοείτε πέραν του να έχουμε το απόλυτο design σε παιδικά τμήματα, ειδικές υπηρεσίες για generation Y, graffiti, στούντιο ηχογράφησης, brain pulse αίθουσες, media labs κ.α.; Κατά την άποψη μου, έχουμε ακόμη πολλά να δούμε και να απολαύσουμε από τις βιβλιοθήκες μας και σε ευρύτερη κλίμακα! Μεγάλη εξέλιξη αναμένω από το πεδίο της προάσπισης των βιβλιοθηκών, ώστε να μπορούν οι βιβλιοθήκες σε βάθος χρόνου να επηρεάζουν τις αποφάσεις που τις αφορούν και να συνεχίζουν το έργο της ανάπτυξής τους στο διηνεκές.

Με ποιους τρόπους μπορεί να πειστεί το κοινό να επιστρέψει στις μέχρι πρότινος – απαξιωμένες – δημόσιες βιβλιοθήκες; Πώς έχετε συνεργαστεί με τους βιβλιοθηκονόμους σε αυτόν τον τομέα;

Από το ρόλο μας ως εκπαιδευτές σε θέματα ηγεσίας και καινοτομίας, έχουμε  επεξεργαστεί με τους βιβλιοθηκονόμους ιδέες υπηρεσιών από τις βιβλιοθήκες προς το κοινό, υπηρεσίες οι οποίες θα έχουν σημαντική προστιθέμενη αξία και θα αυξήσουν τα μέλη στη βιβλιοθήκη. 
Το Future Library από την άλλη, με τις καλοκαιρινές εκστρατείες και τους μαραθώνιους δημιουργικότητας έχει συμβάλλει ουσιαστικά στον παραπάνω στόχο. Η δυναμική την οποία αναπτύσσουν για την προσέλκυση νέων μελών οι πρωτοπόροι ηγέτες είναι βασισμένη στη γνώση της κάθε τοπικής κοινωνίας και κάθε πρωτοπόρος βιβλιοθηκονόμος έχει σίγουρα μια προσαρμοσμένη, δημιουργική και εμπεριστατωμένη απάντηση να δώσει.

Ποιο είναι το δικό σας όραμα για τις βιβλιοθήκες;

Θεωρώ ότι έχω ευθυγραμμιστεί τόσο πολύ με το Future Library, που το όραμα μου συμπίπτει: Να μεταμορφωθούν οι ελληνικές δημόσιες βιβλιοθήκες σε μοναδικά κέντρα δημιουργικότητας, καινοτομίας και μάθησης.

Ποια είναι η πιο συναρπαστική βιβλιοθήκη που επισκεφθήκατε ποτέ;

Φέτος το καλοκαίρι είχαμε ως DOOR International μια στρατηγική συνάντηση στη Utah, US για 11 ημέρες. Εκεί είχα την ευκαιρία να επισκεφθώ τη δημόσια βιβλιοθήκη του Salt Lake (http://www.slcpl.org/). Πρόκειται για μια πραγματικά συναρπαστική εμπειρία: κτίριο μοναδικών δυνατοτήτων, εντυπωσιακή αρχιτεκτονική, ένας ολόκληρος όροφος για τους teenagers, ειδικά meeting rooms για τους επαγγελματίες, εκπληκτικές δωρεάν υπηρεσίες, πληθώρα εκδηλώσεων, διάχυτη δημιουργικότητα, ποιοτικότατο επίπεδο εξυπηρέτησης.

Τι προσδοκάτε από το Διεθνές Συνέδριο Unconference 2013 που διοργανώνεται στο Μουσείο Μπενάκη;

Προσδοκώ να συναντηθώ με τους 400 library thinkers και doers, να απολαύσω και να συμμετέχω στις ομιλίες και τα εργαστήρια, να ενημερωθώ για τα επιτεύγματα και να συμβάλω στη δημιουργική ανταλλαγή απόψεων.

Πληροφορίες: «Μαραθώνιος δημιουργικότητας σε 9 Media Labs, 6 και 7 Δεκεμβρίου. Διεθνές Συνέδριο Unconference 2013, Mουσείο Μπενάκη, κτίριο της οδού Πειραιώς, στις 9 και 10 Δεκεμβρίου. www.futurelibrary.gr. Το συνέδριο πραγματοποιείται με την αποκλειστική χρηματοδότηση του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και με τις υποτροφίες που προσφέρθηκαν με χορηγία του Ιδρύματος Βill και Μelinda Gates και του Europeana Foundantion, καθώς και  με την υποστήριξη του Βρετανικού Συμβουλίου.

Mάνια Στάικου