Η δεκαετία του 80 επιστρέφει ως εφιαλτικό de ja vou στον κινηματογράφο, στην τηλεόραση, στη μουσική και στις προθήκες των βιβλιοπωλείων.

Η δεκαετία του 80 επιστρέφει ως εφιαλτικό de ja vou στον κινηματογράφο, στην τηλεόραση, στη μουσική και στις προθήκες των βιβλιοπωλείων.

Η αναβίωση των 80s:

Ο Μάικλ Τζάκσον έγινε μιούζικαλ και το άλμπουμ με τα ανέκδοτα τραγούδια του αναμένεται να μονοπωλήσει το ενδιαφέρον στη μουσική βιομηχανία. Ο Φρέντι Κρούγκερ βγήκε σε ριμέικ και τα κορίτσια του «Sex and the City Νο2» μας παρουσίασαν τον 80’s εαυτό τους σε ένα μοδάτο φλασμπακ. Ο Σταμάτης Γαρδέλης, ο ζεν πρεμιέ της βιντεοκασέτας, επανήλθε στην τηλεόραση. Το 23ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου (21-31 Οκτωβρίου) προετοιμάζει ένα αφιέρωμα στους έλληνες δημιουργούς που διέπρεψαν την επίμαχη δεκαετία. Και το αποκορύφωμα όλων, κάποιοι περίεργοι κοινωνιολόγοι , τέκνα των 80’s κι αυτοί, έκαναν τον απολογισμό της πιο κιτς δεκαετίας, στο καλειδοσκοπικό λεξικό τους «Η Ελλάδα στη Δεκαετία του ’80-Κοινωνικό, Πολιτικό και Πολιτισμικό Λεξικό» (εκδόσεις Το Πέρασμα, επιμέλεια: Παναγής Παναγιωτόπουλος και Βασίλης Βαμβακάς).

Η σημερινή πραγματικότητα έχει τις ρίζες της στην εν λόγω σουρεαλιστική δεκαετία που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων, τον Στάθη Ψάλτη και τον Ντέταρι, τα Ελγίνεια και τη Μελίνα, τα σκυλάδικα και τα «ουφάδικα», τον Ανδρέα Παπανδρέου και τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, το βίντεο και την ιδιωτική τηλεόραση, τα αυθαίρετα και τους μικρομεσαίους, τον Γιάννη Δαλιανίδη και τον Θόδωρο Αγγελόπουλο. Η εμβριθής επιστημονική έρευνα που συντόνισαν ο Βασίλης Βαμβακάς και ο Παναγής Παναγιωτόπουλος αποδεικνύει ότι τα ‘80’s δεν είναι απλώς μια ακόμη νοσταλγική στροφή της ποπ κουλτούρας. Με αφορμή κάποιες λέξεις-κλειδιά του λεξικού τους συνθέσαμε το δικό μας αυθαίρετο αλφαβητάρι των ‘80’s, κοιτώντας με λοξό τρόπο το σήμερα:

Το αλφαβητάρι της δεκαετίας του ’80:

Αυθαίρετα. Τότε: Τη δεκαετία του ’80 παγιώνεται η νομιμοποίηση των αυθαιρέτων μέσω της είσπραξης υψηλών προστίμων. Τώρα: Οι ημιυπαίθριοι νομιμοποιούνται (με το αζημίωτο).

Βίντεο: Τότε: Στροφή στην οικιακή ψυχαγωγία με το βίντεο να δεσπόζει στο μικροαστικό σαλόνι. Το καλτ είχε μεγάλη εμπορική επιτυχία: από το 1984-1990 εμφανίστηκαν περίπου 1.100 ελληνικές βιντεοταινίες . Ο αριθμός αυτός αντιστοιχεί στις μισές ταινίες από όσες είχε έως τότε επιδείξει συνολικά ο ελληνικός κινηματογράφος. Σταρ της εποχής ήταν ο Στάθης Ψάλτης, ο Σταμάτης Γαρδέλης, ο Κώστας Τσάκωνας,η Καίτη Φίνου, ο Μιχάλης Μόσιος. Τώρα: Στις πλάσμα τηλεοράσεις μας εμφανίστηκε να χορεύει ο Σταμάτης Γαρδέλης και το ταπεινό βίντεο αναβαθμίστηκε σε dvd.

Goodys: Τότε: Στην Αθήνα το πρώτο κατάστημα Goody’s άνοιξε στη Σόλωνος το 1981 και η αλυσίδα καθιερώθηκε ως το σήμα κατατεθέν της γρήγορης εστίαση. Τα φαστφουντάδικα έγιναν το αγαπημένο στέκι της μαθητιώσας νεολαίας που έμενε πολλές ώρες εκτός σπιτιού για χάρη των φροντιστηρίων: Tώρα: Σαν να μην πέρασε μια μέρα.

ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.: Τότε: Ο θεσμός των Δημοτικών Περιφερειακών Θεάτρων , ήταν μια πρωτοβουλία της Μελίνας Μερκούρη το 1983 που στόχευε στην πολιτιστική αποκέντρωση. Στα ‘80’s ξεκίνησε και το ετήσιο πρόγραμμα επιχορηγήσεων προς τους δημιουργικούς θιάσους. Τώρα: Όλα τα παραπάνω ψαλιδίζονται γενναία εν καιρώ κρίσης.

Ενδυματολογικοί κώδικες: Τότε: Η στροφή προς τα γυμναστήρια και την υγιεινή διατροφή έκαναν μόδα τα κολάν , τις γκέτες και τα κορμάκια. Οι μάρκες έγιναν τα νέα φετίχ, το unisex ντύσιμο έκανε τα πρώτα του βήματα , το ποπ-punk στυλ της Μαντόνα ήταν σημείο αναφοράς. Οι άντρες κυκλοφορούσαν με φιλαριστά μαλιά σαν τους Ντουράν-Ντουράν και φορούσαν Ray-Ban γυαλιά σαν τον Τομ Κρουζ στο Τοp Gun.Tώρα: H Μαντόνα ως γνήσιο material girl λανσάρει μαζί με την κόρη της Λούρδη νέα σειρά ρούχων.

Ζήτω το ελληνικό τραγούδι: Τότε: O Διονύσης Σαββόπουλος το 1986-87 αφήνει εποχή στην κρατική τηλεόραση με την ομώνυμη εκπομπή, προσπαθώντας να σπάσει τις διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στην ελληνική ροκ, της έντεχνης μουσικής και της λαϊκής παράδοσης. Τώρα: Το ελληνικό τραγούδι στριμώχνεται στα τηλεοπτικά τάλεντ σόου.

Ηλεκτρονικά παιχνίδια: Τότε:Τα «ουφάδικα» των ‘80’s μύησαν τον ανδρικό κυρίως πληθυσμό στα ηλεκτρονικά παιχνίδια, λειτουργώντας ως πρόδρομοι των σημερινών internet café. Τώρα: τα game boy και τα παιχνίδια στο διαδίκτυο καθηλώνουν τους εφήβους.

Θύρα 7: Τότε: 21 οπαδοί του Ολυμπιακού βρίσκουν τραγικό θάνατο στα σκαλοπάτια της Θύρας 7 στις 8 Φεβρουαρίου 1981 λίγα λεπτά μετά τη λήξη του αγώνα Ολυμπιακός –AΕΚ (6-0). Εξαιτίας εγκληματικών αβλεψιών και σφαλμάτων η πόρτα που οδηγούσε στην έξοδο δεν άνοιξε εγκαίρως. Tώρα: Οι οπαδοί της ομάδας συνεχίζουν να τιμούν τη μνήμη των θυμάτων.

Ιδιωτική τηλεόραση: Τότε: Το Νοέμβριο του 1989 βγήκε στον αέρα το πρώτο ιδιωτικό κανάλι, το Mega και αμέσως μετά ακολούθησε ο Aντέννα. Τώρα: η ιδιωτική τηλεόραση περνάει στην ψηφιακή εποχή.

Κιτς: Το Αμερικάνικο όνειρο αλά ελληνικά απαθανατίστηκε στο φωτογραφικό αφιέρωμα που είχε κάνει το περιοδικό Αντί, του Χρήστου Παπουτσάκη το 1984. Τώρα: Το κιτς βασιλεύει ακόμη στην πρωινή ζώνη της τηλεόρασης.

Λαϊκισμός: Τότε: Σύμφωνα με τον καθηγητή Χρήστο Λυριντζή ο όρος εισέβαλε στην ελληνική πολιτική σκηνή μετά τη μεταπολίτευση και από τη δεκαετία του ’80 χρησιμοποιείται με αρνητικό ή και πολιτικό περιεχόμενο για να χαρακτηρίσει κόμματα, πολιτικούς και συγκεκριμένες πολιτικές πρακτικές. Τώρα: Δεν υπάρχει πολιτική συζήτηση, χωρίς κάποιος από τους συμμετέχοντες να κατηγορήσει τους συνομιλητές του για «λαϊκισμό».

Μνημόνιο: Τότε: Ο Ανδρέας Παπανδρέου υπέβαλε στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα το 1982 το πολυσυζητημένο για εκείνη την εποχή «μνημόνιο», με τις θέσεις της ελληνικής κυβέρνησης για τις σχέσεις της χώρας με τις Ευρωπαϊκές Κοινότητες. Τώρα: το μνημόνιο βρίσκεται και πάλι στο επίκεντρο της δημοσιότητας αλλά έχει άρωμα Δ.Ν.Τ.

Ντισκοτέκ: Τότε: οι ντισκοτέκ κατακλύζουν τα αστικά κέντρα και προβάλλονται ως νέα μόδα στις βιντεοταινίες. Η Barbarella, η Jacky O, η Αυτοκίνηση, η Dorian Gray ήταν οι πιο φημισμένες του είδους. Αναδεικνύεται ως πρόσωπο-κλειδί για τη νυχτερινή διασκέδαση ο dj. Τώρα: οι νοσταλγοί βρήκαν καταφύγιο στο Βινύλιο και το Boom Boom ενώ στα καλοκαιρινά κλαμπ είναι απαραίτητα τα ‘80’s μουσικά διαλείμματα.

Ξανθούλης Γιάννης: Τότε: Το μυθιστόρημα «Το πεθαμένο λικέρ» του Γιάννη Ξανθούλη (1987) με τις πολλαπλές επανεκδόσεις του, σηματοδοτεί το φαινόμενο των μπεστ σέλερ. Υψηλές πωλήσεις εκείνη τη δεκαετία σημείωσε και η Aλκη Ζέη με την «Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα». Τα ευπώλητα βιβλία συνοδεύονταν συνήθως από αντίστοιχη λογοτεχνική αξία. Τώρα: Στις λίστες των μπεστ σέλερ συχνά θριαμβεύει η παραλογοτεχνία, ενώ το τοπίο είναι θολό γύρω από τον πραγματικό αριθμό αντιτύπων που διακινούνται στα βιβλιοπωλεία.

Οικολογικό κίνημα: Τότε: Εμφανίζονται τοπικές οικολογικές ομάδες και κινήσεις πολιτών. Το νέφος της Αθήνας προκάλεσε μαζικές διαδηλώσεις και πορείες άνω των 20.000 ατόμων. Τώρα: μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2007 οι bloger πραγματοποίησαν διαμαρτυρία στο Σύνταγμα και η κίνησή τους δημιούργησε νέα δεδομένα για τη συμμετοχή του κοινού σε ανάλογες κινήσεις.

Πυρκαγιές: Τότε: Το 1981 και το 1985 ξέσπασαν μεγάλες πυρκαγιές και η εμφάνισή τους συνοδεύτηκε από διάφορες θεωρίες συνομωσίας για πολιτική αποσταθεροποίηση και δίκτυα ξένων εμπρηστών. Τώρα: στα Μ.Μ.Ε. οι πυρκαγιές ονομάζονται «ασύμμετρες απειλές», όρος που εισήχθη στο μιντιακό λεξιλόγιο μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2007.

Ροκ σκηνή: Τότε: Στην ανεξάρτητη ροκ σκηνή συμμετείχαν μεταξύ άλλων οι αξέχαστοι Παύλος Σιδηρόπουλος και Νικόλας Aσιμος, οι Σπυριδούλα, οι Magic de Spell, οι Panx Romana,, o Δημήτρης Πουλικάκος, οι Τρύπες, οι Λευκή Συμφωνία κ.α. Τώρα: Πολλά από τα τραγούδια τους θεωρούνται «κλασικά» και ακούγονται ακόμη στα εφηβικά δωμάτια. Όμως μέρος της ροκ αμφισβήτησης πέρασε στους στίχους του χιπ χοπ.

Σκυλάδικα: Τότε: Διευρύνεται η πελατεία των σκυλάδικων. Οι νέοι θαμώνες είχαν πολλά χρήματα να ξοδέψουν και ο χορός στα τραπέζια από τα μέσα της δεκαετίας απενοχοποιήθηκε. Τώρα: η τηλεόραση, ελέω κρίσης, αποτελεί πλέον το φτηνό υποκατάστατο της «πίστας».

Τσαντάκηδεs-Kαμικάζι: Τότε: Η εξέλιξη των πορτοφολάδων σε μηχανοκίνητους τσαντάκηδες μονοπωλούσε το αστυνομικό δελτίο με πηχυαίους τίτλους. Τώρα: η έκρηξη της εγκληματικότητας περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και τους «τσαντάκηδες», τους οποίους εκθρόνισαν οι αετονύχηδες του ηλεκτρονικού εγκλήματος.

Υποδοχή Ντέταρι: Τότε: Περίπου 50.000 Ολυμπιακοί υποδέχτηκαν ως μεσσία τον Λάγιος Ντέταρι τον Ιούλιο του 1988, επί προεδρίας Γιώργου Κοσκωτά. Εκείνη την εποχή επρόκειτο για τη δεύτερη ακριβότερη μεταγραφή στην ιστορία του ποδοσφαίρου, μετά από εκείνη του Ντιέγκο Μαραντόνα στη Νάπολη. Τώρα: Τρεις χιλιάδες Ολυμπιακοί υποδέχονται τον Αλμπέρτο Ριέρα.

Φιλιππινέζες μετανάστριες: Τότε: Το ’80 άρχισε σταδιακά ο μετασχηματισμός της Ελλάδας από χώρα αποστολής σε χώρα υποδοχής μεταναστών. Περίπου 15.000 Φιλιππινέζοι μετανάστες εγκαταστάθηκαν στη χώρα μας και απορροφήθηκαν από τα μεγαλοαστικά νοικοκυριά. Τώρα: Αλβανοί, κινέζοι, πακιστανοί, ρουμάνοι, Αφρικανοί, Αφγανοί, Ιρακινοί αναζητούν στην Ελλάδα ένα καλύτερο μέλλον. Παράλληλα μια νέα γενιά Ελλήνων υψηλού μορφωτικού επιπέδου παίρνει το δρόμο της ξενιτιάς…

Χάρρυ Κλυν: Τότε: Εξαντλητική σάτιρα του Νεοέλληνα, μέσα από την καθιέρωση δύο αντιπροσωπευτικών «τύπων»: του νεόπλουτου «Βασίλη» και του μονίμως έκπληκτου «Χαράλαμπου Τραμπάκουλα». Αποκορύφωμα της σάτιράς του ενάντια στο ΠΑΣΟΚ αποτέλεσε ο δίσκος του «Ραντεβού με την εισαγγελία» το 1989. Τώρα: O Λάκης Λαζόπουλος με τους Δέκα Μικρούς Μήτσους, το «Αλ τσαντίρι νιους» και τις δημόσιες παρεμβάσεις του έχει καταλάβει το θρόνο της σάτιρας.

Ψάλτης Στάθης: Τότε: Από το 1979 έως το 1990 συμμετείχε σε 34 ταινίες, εκ των οποίων μόνο οι τρεις προορίζονταν για την αγορά του βίντεο. Στην κοινή συνείδηση ωστόσο θεωρείται ηθοποιός βιντεοταινιών, αντίληψη που αντανακλά την κυρίαρχη πρόσληψη του εμπορικού κινηματογράφου της δεκαετίας του ’80. Μερικές από τις ταινίες του που άφησαν εποχή: «Και ο πρώτος ματάκιας», «Τα καμάκια», «Βασικά καλησπέρα σας», «Πέστα βρωμόστομε», «Καμικάζι αγάπη μου» κ.τ.λ. Τώρα: O Όμηρος Ευστρατιάδης προετοιμάζει το ριμέικ του «Ρόδα, τσάντα και κοπάνα», με τον Στάθη Ψάλτη να συμμετέχει στο πρωταγωνιστικό καστ.

Ω καιροί, ω ήθη! Τότε: Το «βρώμικο» ’89, το ειδικό δικαστήριο, το σκάνδαλο ως μιντιακό υπερθέαμα. Τώρα: Δόξα σοι ο θεός η πολιτική σκηνή δεν μας έχει αφήσει να πλήξουμε: Βατοπαίδι, Ζίμενς, σκάνδαλα Υποκλοπών, Χρηματιστηριακές φούσκες δίνουν τροφή στα τηλεοπτικά παράθυρα.