Η Αλεξάνδρα Καππάτου, ψυχολόγος, παιδοψυχολόγος και συγγραφέας μιλά στο clickatlife.gr με αφορμή το νέο της βιβλίο "Παιδιά στην εφηβεία, γονείς σε κρίση" που κυκλοφορεί απο τις εκδόσεις Μίνωας.

Όσοι μεγαλώνετε παιδιά στην εφηβεία το γνωρίζετε καλά. Οι δυσκολίες είναι πολλές, οι καιροί δύσκολοι και οι απαντήσεις δεν είναι πάντα ξεκάθαρες. Εμείς σας προτείνουμε ένα βιβλίο που περιέχει όλα τα θέματα που απασχολούν το σημερινό γονιό που μεγαλώνει έναν έφηβο σε μια κοινωνία γεμάτη προκλήσεις και ανατροπές. Η συγγραφέας του βιβλίου "Παιδιά στην εφηβεία, γονείς σε κρίση", Αλεξάνδρα Καππάτου, μίλησε στο clickatlife.gr.

Τα τελευταία χρόνια εισέβαλε στη ζωή μας η οικονομική κρίση. Μια κρίση όχι μόνο οικονομική αλλά κοινωνική και αξιακή. Τι αλλαγές έφερε στην ελληνική οικογένεια;

Η οικονομική κρίση που τα τελευταία  χρόνια έχει εισβάλλει με βίαιο τρόπο στη ζωή μας και έχει κατακλύσει τη καθημερινότητά μας , επέβαλλε πολλές και σημαντικές αλλαγές στην ελληνική οικογένεια οι οποίες βρίσκονται σε εξέλιξη.  Η αναγκαστική προσαρμογή στην αλλαγή του βιοτικού επιπέδου  υπό το πρίσμα των περικοπών , το φάσμα της ανεργίας ή της υποαπασχόλησης  δοκιμάζουν και ροκανίζουν  τη ψυχική αντοχή και την ισορροπία μας.  Η ανησυχία, η ανασφάλεια , το άγχος , ο θυμός , η θλίψη συνοδεύουν την καθημερινότητά μας. Το παρόν αλλά και το μέλλον φαντάζουν δυσοίωνα και συχνά  οι αγχώδεις διαταραχές  καθώς και η κατάθλιψη βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για να εγκατασταθούν. Τα όνειρα για ένα καλύτερο μέλλον έχουν μείνει πίσω και για κάποιους έχουν  ξεθωριάσει.  Αυτές οι μεταβολές, έχουν αναπόφευκτα επηρεάσει και τα παιδιά κάθε ηλικίας που  γίνονται θεατές της ανασφάλειας των γονιών , της έλλειψης χαράς και ηρεμίας στην οικογένεια και εκφράζονται συχνά με έλλειψη διαθεσιμότητας προς τα ίδια, με εντάσεις , διαφωνίες , παρατηρήσεις κα.  Ο επανασχεδιασμός της ζωής , η διατήρηση του ατομικού αξιακού μας συστήματος, καθώς το δικαίωμα να ονειρευτούμε αποτελούν τη μοναδική διέξοδο  και αντίδραση στη πρωτοφανή αυτή κοινωνική κρίση  . Η ανάπτυξη νέων τρόπων διαχείρισης των δυσκολιών , η συνέχιση της προσπάθειας , ο θετικός τρόπος σκέψης αποτελούν το κρίσιμο στοίχημα για την διασφάλιση της ψυχικής ισορροπίας.

Ποια είναι η ανησυχία των γονιών που σας επισκέπτονται για να ζητήσουν τη βοήθειά σας; Τι τους απασχολεί περισσότερο;

Παρά τις συσωρευμένες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα τελευταία χρόνια οι γονείς είναι αξιοσημείωτη η ευαισθητοποίηση και το ενδιαφέρον που επιδεικνύουν για την ψυχική υγεία των παιδιών τους. Οι συνηθέστεροι λόγοι  που τους οδηγούν στο ψυχολόγο για τα παιδιά τους  είναι οι εκδηλώσεις του άγχους, τα προβλήματα στη συμπεριφορά  , οι δυσκολίες στην επικοινωνία, οι φοβίες  οι μαθησιακές δυσκολίες, ο σχολικός εκφοβισμός, το διαζύγιο , οι διαταραχές στον ύπνο κα.

Ποιο ρόλο μπορεί να έχει το σχολείο, όπως αυτό λειτουργεί στη σημερινή κοινωνία, στην εφηβεία των παιδιών;

Είναι καίριο   ερώτημα , που απασχολεί  γονείς, μαθητές , εκπαιδευτικούς , πολιτικό σύστημα. Το σχολείο εδώ και πολλά χρόνια προσανατολίζεται κυρίως στη γνωστική -  μαθησιακή αποστολή του  κλείνοντας τα μάτια στις ψυχικές ανάγκες του εφήβου. Καλλιεργεί κυρίως  μια ασφυκτική βαθμοθηρική συμπεριφορά από την οποία παρουσιάζεται ότι εξαρτάται αποκλειστικά το μέλλον και εν γένει η ζωή του. Κάθε παιδί που αδυνατεί να ανταποκριθεί σε αυτά τα δεδομένα εύκολα μετατρέπεται σε παρία του συστήματος.  Ο έφηβος όμως έχει  ανάγκη να διοχετεύσει τις ανησυχίες του , τους προβληματισμούς του , τα ερωτηματικά που τον βασανίζουν, την αμφιθυμία που αισθάνεται κα.  . Χρειάζεται  ένα σχολείο σύγχρονο που θα λαμβάνει υπόψη  τις ιδιαίτερες ψυχικές του ανάγκες  ,που θα  κινητοποιεί το ενδιαφέρον, θα ενισχύει τη δημιουργικότητά του , θα αποτελεί φάρο έμπνευσης  ιδεών και αξιών, ώστε να  αναπτυχθεί πολύπλευρα και να ανακαλύψει  τις δυνατότητές του προκειμένου  να σχεδιάσει  το μέλλον του.  Η συζήτηση για αυτό είναι τεράστια και συνεχής...

Τα τελευταία χρόνια ο σχολικός εκφοβισμός έχει λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Πως μπορεί  το σχολείο να το διαχειριστεί;

Πράγματι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σημαντική αύξηση των περιστατικών  βίας  μεταξύ των μαθητών στο χώρο του σχολείου είτε έχοντας το ρόλο του θύματος ή του νταή ή των θεατών.  Ο ρόλος των εκπαιδευτικών είναι καθοριστικός  . Η έλλειψη ανοχής από την πλευρά τους παρόμοιων στάσεων , η καλή επικοινωνία με τους μαθητές τους ,

η υιοθέτηση μοντέλων που ενθαρρύνουν την ανάπτυξη της συνεργασίας και της ομαδικότητας των μαθητών καθώς και   η προώθηση τρόπων επίλυσης συγκρούσεων  αποτελούν κάποιες σημαντικές ενέργειες. Σε αυτή τη κατεύθυνση απαιτείται η ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των εκπαιδευτικών καθώς και η στελέχωση των σχολείων με επαγγελματίες ψυχικής υγείας σε μόνιμη βάση που θα αποτελέσουν το πυρήνα της εφαρμογής αυτών των προγραμμάτων σε επίπεδο πρόληψης και διαχείρισης.

Πολλές φορές οι έφηβοι δεν μιλούν για τα προβλήματα και τις ανησυχίες που τους απασχολούν ακόμα και αν κάτι φτάσει σε σημείο να τους βασανίζει. Πως μπορεί ο γονιός να λύσει τη σιωπή;

Το μαγικό «κλειδί» που ο γονιός μπορεί να χρησιμοποιήσει  για να προσεγγίσει τον έφηβο είναι η αποδοχή και η ανοικτή και με χωρίς προϋποθέσεις  επικοινωνία μαζί του.  Ο έφηβος επιζητά από τους γονείς του να  είναι δίπλα του πρόθυμοι να τον ακούσουν και να τον καταλάβουν. Η κατανόηση είναι η θαυματουργή λέξη που δημιουργεί κίνητρο  στον έφηβο για να εμπιστευτεί τον γονιό του και να του εκμυστηρευτεί κάτι που τον απασχολεί. Παρότι έχει σηκώσει την σημαία της αμφισβήτησης για το γονεϊκό ρόλο ,της επανάστασης  για την εξουσία τους  και συχνά με τη συμπεριφορά του δοκιμάζει τα όριά τους  ωστόσο μέσα του γνωρίζει ότι τους έχει ανάγκη , βασίζεται πάνω τους , είναι το λιμάνι του. Αν οι γονείς αποδεχθούν να είναι δίπλα στον έφηβο ή καλύτερα λίγο πίσω από αυτόν προσφέροντας του υποστήριξη, σταθερότητα και εμπιστοσύνη στις επιλογές του  διατηρώντας ένα ανοικτό δίαυλο επικοινωνίας τότε ο έφηβος  θα έχει την άνεση να προστρέχει σε εκείνους  όταν αισθάνεται ότι τους χρειάζεται. 

Πριν ανοίξει ο γονιός το καινούργιο σας βιβλίο  "Παιδιά στην εφηβεία, γονείς σε κρίση"  τι θέλετε να έχει στο μυαλό του;

Αυτό το  βιβλίο περιέχει όλα τα θέματα που απασχολούν το σημερινό γονιό που μεγαλώνει έναν έφηβο σε μια κοινωνία γεμάτη προκλήσεις και ανατροπές . Τα επιστημονικά δεδομένα διατυπώνονται με εύληπτο και προσιτό τρόπο.  Επιδίωξή  μου είναι να αποτελέσει έναν χρήσιμο  οδηγό ή εργαλείο πρώτων βοηθειών  που θα περιλαμβάνει έγκυρη ενημέρωση , σκέψεις και  προτάσεις σχετικά με την ψυχική υγεία των εφήβων . Μερικά από τα θέματα που αναπτύσσονται στις 400 σελίδες του βιβλίου είναι οι δυσκολίες στην επικοινωνία γονιών και εφήβων , η σεξουαλική αφύπνιση, η σχέση με το άλλο φύλο, οι μαθησιακές δυσκολίες, η ΔΕΠΥ, ο σχολικός εκφοβισμός, το άγχος, η κατάθλιψη, οι φοβίες,  η χρήση του διαδικτύου , τα προβλήματα στη συμπεριφορά, τα ναρκωτικά,  οι διαταραχές στη διατροφή, η σεξουαλική κακοποίηση,κα. Επίσης προτείνονται τρόποι προκειμένου οι γονείς  να πλησιάσουν το παιδί τους ή να διαχειριστούν  μια δύσκολη κατάσταση. Μπορεί επίσης να φανεί χρήσιμο σε κάθε επαγγελματία που έχει επαφή με εφήβους.

Γονείς, λύσεις υπάρχουν αρκεί να ψάξετε σωστά και να απευθυνθείτε στους σωστούς ανθρώπους! Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε στο www.akappatou.gr. 

Το βιβλίο της Αλεξάνδρας Καππάτου "Παιδιά στην εφηβεία, γονείς σε κρίση" κυκλοφορεί απο τις εκδόσεις Μίνωας.

Kύρα Κάπη