Το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης συμμετέχει για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ Μονής Λαζαριστών, παρουσιάζοντας στους χώρους του Φεστιβάλ την έκθεση «Λόγος VIII», στο πλαίσιο της PhotoBiennale.

Ο λόγος εδώ μπορεί να ιδωθεί είτε μεμονωμένα είτε στο σύνολο των έργων. Κάθε σειρά κρύβει τη δική της οπτική με την οποία διαχειρίζεται το λόγο, αλλά και όλες μαζί μπορούν να λειτουργήσουν σε επίπεδο συμβολικό, σαν μία μεγάλη αφήγηση εξέλιξης ακόμη και ενηλικίωσης.

Τα παραμύθια είναι οι πρώτες φανταστικές εικόνες που φτιάχνει κανείς με το νου – δεν μπορεί ποτέ κανείς να τις φωτογραφίσει, παρά μόνο εκδοχές τους. Η οπτική ενός παιδιού ζυμώνεται και μέσα από αυτήν τη διαδικασία. Και καθώς κάποιος ενηλικιώνεται πειραματίζεται με αυτό που βλέπει, με την οπτική γλώσσα, την αναπαράστασή της. Διακρίνει μοτίβα, βλέπει την τυχαιότητα.

Το μέσο του δίνει τη δυνατότητα να μπορεί να ξεχωρίζει και να διακρίνει αυτόνομα αυτές τις διαδικασίες που συνήθως γίνονται με αυτοματισμούς, όπως της θέασης ή της αντίληψης. Αυτό λειτουργεί ωφέλιμα και για την αναζήτηση τρόπων σύνταξης της εικόνας, αλλά και ως εργαλείου αναστοχασμού για την κατανόηση των γενικεύσεων, των στερεοτύπων και των ανατροπών τους.

Και όταν κάποιος καταλήγει να αντιλαμβάνεται το λόγο του γεγονότος, τότε να μπορεί ο ίδιος να το ανακατασκευάσει, να το ορίσει με τις διαδικασίες που επιλέγει. Σε αυτή την πιο επεξεργασμένη εννοιολογικά μορφή της η εικόνα κινείται παράλληλα όχι μόνο με την αφήγηση, αλλά με την ίδια δομή της σκέψης, διευρύνοντας με αυτό τον τρόπο το περίγραμμα της γνωστικής μας εμπειρίας.

Dara McGrath – Edgelands
Οι ερημωμένοι χώροι στα εθνικά σύνορα της ανατολικής και κεντρικής Ευρώπης είναι τόποι ρευστοί.
Απαλλαγμένοι σήμερα από συνοριακούς ελέγχους, εκτός λειτουργίας, τείνουν να εγκαταλειφθούν εντελώς. Χώροι μεταιχμιακοί, ούτε στρατηγικά σημεία στον χάρτη, ούτε όμως και εντελώς γυμνά, κενά τοπία, είναι περιοχές που δύσκολα τις αφομοιώνεις και τις κατανοείς.
Αυτή η μεταβολή της πολιτικής κατάστασης στην Ευρώπη, μετά από αιώνες συγκρούσεων, και η μετάβαση σε μια νέα συνθήκη που χαρακτηρίστηκε από βούληση για διάλογο, αμοιβαίο ενδιαφέρον και ενημέρωση συνέπεσε με τις εσωτερικές μεταναστευτικές κινήσεις μεγάλων πληθυσμιακών ομάδων, οι οποίες ωθούνται στον εκπατρισμό λόγω κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων.
Αυτή η διαδικασία έγινε εναργέστερα αντιληπτή το 2007, όταν οι χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης έγιναν πλήρη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτές οι οριακές περιοχές αποκαλύπτονται τώρα ως μοναχικοί ενδιάμεσοι τόποι, στερημένοι από την αλλοτινή πολιτική και κοινωνική σημασία τους. Οι φωτογραφίες εστιάζουν κυρίως στην προσωρινότητα, τη μεταβατικότητα και τις ιδέες της αλλαγής, της μετατόπισης, της «αναδιευθέτησης». Το τοπίο και η αρχιτεκτονική που φαινομενικά δείχνουν στέρεα και σταθερά βιώνονται εν πολλοίς ως ασταθή, ρευστά, συγκεχυμένα.
Οι εικόνες μου επιζητούν να εντοπίσουν τη σύνδεση ανάμεσα στα σύνορα της φύσης και τα σύνορα της κοινωνίας: όρια, που με πολλούς τρόπους ριζώνουν εντός ενός δομημένου περιβάλλοντος διάρρηξης, διαχωρισμού και διακρίσεων.
Dara McGrath.

Αλέξανδρος Βρεττάκος – Storytellers Βλέποντας παραμύθια
Ο ανθρώπινος λόγος συνοδεύεται τις περισσότερες φορές από εκφράσεις και φυσικές κινήσεις του σώματος. Εικόνες σημαντικές για τον ακροατή που εκτός από τα ηχητικά ερεθίσματα δέχεται και τα οπτικά, καθώς αυτά καταγράφονται ταυτόχρονα στον εγκέφαλο.
Οι αφηγητές ιστοριών, οι κοινώς λεγόμενοι «παραμυθάδες», χρησιμοποιούν ανάλογες τεχνικές εμπλουτίζοντας, με αυτό τον τρόπο, κινησιολογικά και εκφραστικά τις αφηγήσεις τους. Καταφέρνουν έτσι, να ερεθίσουν τη φαντασία των ακροατών τους και να πείσουν για την αληθοφάνεια των ιστοριών τους.
Οι φωτογραφίες που παρουσιάζονται, προέρχονται από το φεστιβάλ αφήγησης που γίνεται κάθε χρόνο στην Κοζάνη με αφηγητές από όλο τον κόσμο.

Βασίλης Γεροντάκος – Οι εικόνες που σώθηκαν
Καλώς η κακώς, από τη στιγμή που η πυθική σπίθα βρήκε διέξοδο για να μετατραπεί σε Λόγο, άρχισε να ερμηνεύεται ο κόσμος με έναν καινούργιο τρόπο. Αποκαλύφθηκε με άλλα λόγια ένας μηχανισμός που απομηχανοποεί τον άνθρωπο και τη σχέση του με τα πράγματα και μεταβάλει το μυστήριο της ζωής από κινητήρια δύναμη σε αποτέλεσμα.
Υπάρχει η αίσθηση ότι στον καθένα από εμάς, είναι εγγεγραμμένος ένας μυστικός αλγόριθμος που μπορεί να δώσει λύσεις για την κάθε περίπτωση, μία ενστικτώδης σοφία θα λέγαμε, κάτι σαν αρχαίο κούρδισμα, αλλά για κάποιο απροσδιόριστο λόγο η στιγμή γλιστράει μέσα από τα χέρια μας, χωρίς την ευτυχή συγκυρία που θα ήταν ικανή να μας λυτρώσει. Και ξέρω καλά σαν φωτογράφος, ότι λίγο να "γεράσει" ένας νευρώνας, να τεμπελιάσει το μάτι, κάτι να αποσπάσει την προσοχή και η αίσθηση αυτής της πληρότητας χάνεται. Ο κόσμος γίνεται κομμάτια κάθε στιγμή και ξαναφτιάχνεται. Τίποτα δεν είναι ίδιο. αλλά μοιάζει να είναι το ίδιο. Καμία θεματική, τεχνική η διανοητικό εύρημα, δεν μπορεί να λειτουργήσει σαν δίχτυ ψαρέματος αυτής της πληρότητας.
Στο διαδίκτυο των μεγάλων συγκινήσεων ο αλγόριθμος μένει ακόμη μυστικός και απόρρητος. Η Ιστορία σκανάρεται ξανά και ξανά και όλο τα ίδια χιόνια στην οθόνη. Λίγες οι εικόνες, άλλες φλου, άλλες νετ, όπως τα μεγάλα ΝΑΙ και ΟΧΙ στη ζωή μας. Είναι οι εικόνες που σώθηκαν και με αυτές ξανακτίζεις τον κόσμο, βάζεις μια ήσυχη τάξη στο χάος, συλλαβίζεις έναν δικό σου Λόγο.
Και για να θυμηθώ τον Ηράκλειτο Ο Λόγος ανήκει στη ψυχή και αυξάνει από τον εαυτό του.

Βαγγέλης Γεώργας – No such thing as a real orient
Σύμφωνα με τον Edward Said, «η Ανατολή» συγκροτείται ως οντότητα μέσα από τις πρακτικές λόγου και τα λογοτεχνικά σχήματα του «Οριενταλισμού». Αντιτιθέμενος σε ουσιοκρατικές αντιλήψεις τόσο για τη «Δύση» όσο και για την «Ανατολή», ο Said επέμενε πως «η αληθινή ή η πραγματική Ανατολή» δεν υπάρχει, και πως η «εκ των έσω» αντίληψη για το τί είναι η Ανατολή δεν είναι κατ” ανάγκη πιο αξιόπιστη σε σχέση με την αντίληψη εξωτερικών παρατηρητών.
Η Ινδία εξακολουθεί σε μεγάλο βαθμό να αναπαρίσταται στη Δύση ως χώρα γητευτών φιδιών και ελεφάντων, ταχυδακτυλουργών και υπνοτιστών. Οι κάτοικοι της χώρας θεωρούνται ευεπίφοροι στην επιρροή θρύλων και δεισιδαιμονιών. Υποτίθεται πως η υγρή ζέστη της απογευματινής σιέστας τροφοδοτεί τις φαντασιώσεις, τον παραλογισμό και τη λαγνεία. Μύθοι, εφιάλτες και φαντασιώσεις πλανώνται στον αέρα. Όπως το έθεσε κάποτε ο Salman Rushdie, «η ίδια η χώρα είναι ένα είδος ονείρου». Η ρομαντική αυτή αντίληψη για την Ινδία οφείλει να αντιπαραβληθεί με την πραγματικότητα μιας από τις πιο ταχύρυθμα αναπτυσσόμενες οικονομίες στον κόσμο, με την κοινωνική ανισότητα και τις πολύ άσχημες συνθήκες κάτω από τις οποίες ζει μεγάλο μέρος του πληθυσμού.
Οι εικόνες μου, αποτέλεσμα πολλών ταξιδιών στην υποήπειρο από το 2008, αποτελούν θραύσματα αυτής της σύνθετης και πολυεπίπεδης πραγματικότητας. Είναι ένα προσωπικό ντοκουμέντο του τόπου καθώς και της αντίδρασής μου στην ατμόσφαιρα που αναδίδει το τοπίο και οι άνθρωποι.