Το clickatlife επιλέγει ρήσεις από έντεκα συγγραφείς της παγκόσμιας κλασσικής λογοτεχνίας για να ανοίξει διάλογο με σύγχρονους εκπροσώπους της ελληνικής βιβλιοπαραγωγής. Η Εύα Στάμου απαντά.

«Δεν είναι δικό τους θέμα (των αναγνωστών) το ότι χρειάστηκε να μάθεις να γράφεις. Άφησέ τους να νομίζουν ότι έτσι γεννήθηκες». Έρνεστ Χέμινγουεϊ.

1. Ο συγγραφέας γεννιέται ή γίνεται;

Γεννιέσαι με τo χάρισμα της γλωσσικής έκφρασης, αλλά το αν θα γίνεις ένας καλός, διαχρονικός συγγραφέας ή απλά κάποιος που χρησιμοποιεί τη συγγραφή κυρίως για εκτόνωση, θα εξαρτηθεί τελικά από πολλούς παράγοντες που έχουν να κάνουν με την αντιληπτική σου ικανότητα, την ενσυναίσθηση, τη δυνατότητα ερμηνείας της πραγματικότητας, τα προσωπικά σου βιώματα, την πειθαρχία και την εργατικότητα.

«Είμαι επιτυχημένος, πιθανότατα γιατί πάντα πίστευα ότι δεν ήξερα το παραμικρό για το γράψιμο και ειλικρινά προσπαθούσα πάντα να πω μια ενδιαφέρουσα ιστορία με διασκεδαστικό τρόπο». Έντγκαρν Ράις Μπάροουζ.

2. Γιατί γράφεις;

Από επιθυμία για επικοινωνία. Επιλέγω να βρίσκομαι σε ανοικτό διάλογο με τους σύγχρόνους μου, να επηρεάζω και να επηρεάζομαι. Μου αρέσει να καταθέτω τις σκέψεις μου για τις κοινές εμπειρίες -τον έρωτα, τη φιλία, το πένθος, τη μοναξιά, τις βιολογικές αλλαγές, το πέρασμα του χρόνου- να τις μοιράζομαι με τους αναγνώστες μου και με άλλους πεζογράφους των οποίων το έργο παρακολουθώ.

«Ο συγγραφέας που δεν ενδιαφέρεται ούτε συμπονά τα κουσούρια των ηρώων του, δεν είναι πειστικός», Τζόζεφ Κόνραντ.

3. Ποιόν ήρωά σου συμπάθησες και ποιόν αντιπάθησες περισσότερο;

Δεν αντιπαθώ κανέναν, για όλους νιώθω τώρα πια μια αποστασιοποιημένη στοργή, ακόμα και αν, όταν τους κατασκεύαζα, τούς είχα αγαπήσει με πάθος.

«Το να τελειώνεις ένα βιβλίο μοιάζει με το να οδηγείς ένα παιδί στον πίσω κήπο του σπιτιού και να το σκοτώνεις», Τρούμαν Καπότε.

4. Όταν ολοκληρώνεις ένα βιβλίο σου νιώθεις…

Στην αρχή νιώθω ανήσυχη, άδεια, βιώνω συνήθως μία σύντομη περίοδο πένθους. Στη συνέχεια αισθάνομαι ανακούφιση, ικανοποίηση, πληρότητα. Όταν, τέλος, μια νέα ιστορία αρχίζει να γεννιέται μέσα μου, ξεχνάω σιγά σιγά τους ήρωες του προηγούμενου βιβλίου διατηρώντας μια γλυκειά, μακρινή ανάμνηση.

«Κάθε μυστικό στην ψυχή του συγγραφέα, κάθε εμπειρία της ζωής του, υπάρχει μέσα στο  έργο του». Βιρτζίνα Γουλφ.

5. Τι σε εμπνέει;

Η καθημερινότητα, τα διλήμματα που όλοι αντιμετωπίζουμε, τα ορόσημα του βίου όπως ο έρωτας, το ταξίδι, η μετανάστευση, ο χωρισμός, η γήρανση, το πένθος.

«Ο χρόνος του συγγραφέα δαπανάται κατά πολύ στο διάβασμα. Για να γράψει ένα βιβλίο, πρέπει να ξεψαχνίσει μισή βιβλιοθήκη». Σάμιουελ Τζόνσον.

6. Τι διαβάζεις αυτή την περίοδο;

Δοκίμια για την πολιτική και την οικονομία.

«Το γράψιμο είναι θέμα ρυθμού. Το συγκρίνω με την τζαζ», Φρανσουάζ Σαγκάν.

7. Ποια τραγούδια θα ήθελες να είχες γράψει αν ήσουν μουσικός;

The Beast in Me, του Johny Cash, Η μπαλάντα των αισθήσεων και των παραισθήσεων, των Δαβαράκη/Χατζηδάκι - πιστεύω ότι και τα δύο αποδίδουν την ατμόσφαιρα των βιβλίων μου.

«Δεν μπορείς να διορθώσεις ένα έργο σου παρά μόνο όταν το ξεχάσεις», Βολταίρος.

8. Σε ποιο βιβλίο σου θα ήθελες, αν επέστρεφες, να έδινες άλλο τέλος και γιατί;

Πιστεύω ότι αν για κάποιο λόγο αναγκαζόμουν να τα ξαναγράψω, θα άλλαζα το τέλος σε όλα. Όχι επειδή το τέλος τους δεν με ικανοποιεί, αλλά επειδή ήταν ενδεικτικό του τρόπου σκέψης και της συναισθηματικής μου κατάστασης τη χρονική στιγμή που τα έγραφα. Καθώς μεγαλώνω και αποδέχομαι ή αποβάλω νέα στοιχεία, η ταυτότητά μου μεταβάλλεται σημαντικά από βιβλίο σε βιβλίο και αυτό το θεωρώ απολυτά φυσικό. Το να ξαναγράψεις το ίδιο βιβλίο με τον ίδιο ακριβώς τρόπο δεν αποδεικνύει ότι οι πρώτες επιλογές σου ήταν εξαιρετικές, απλά ότι έχεις μείνει στάσιμος. Κανείς δεν μπορεί να διασχίσει το ίδιο ποτάμι δύο φορές.

«Οι λέξεις χωρίς εμπειρία είναι χωρίς νόημα», Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ.

9. Ποια ηρωίδα βιβλίου θα ήθελες να συναντήσεις;

Τον Ρασκόλνικοφ. Αρκετούς ήρωες του Ίψεν. Και σίγουρα τον Τζωρτζ και τη Μάρθα του Άλμπυ.

«Τα εργαλεία μου για να γράψω είναι το χαρτί, ο καπνός, το φαγητό και λίγο ουίσκι». Γουίλιαμ Φώκνερ

10. Ποια είναι η πιο παράξενη συγγραφική σου συνήθεια;

Δεν μπορώ να γράψω δεύτερο βιβλίο στον ίδιο χώρο. Έχω γράψει και τα έξι βιβλία μου σε διαφορετικά σπίτια, και τα περισσότερα σε διαφορετικές πόλεις ή χώρες. Όταν διαμορφώνω ένα συγκεκριμένο περιβάλλον ώστε να ηρεμώ και να εμπνέομαι κατά τη διάρκεια της συγγραφής ενός έργου, το βρίσκω αδύνατο να κατασκευάσω μια άλλη ιστορία στον ίδιο χώρο. Οι μετακινήσεις, οι αλλαγές, τα ταξίδια τροφοδοτούν την έμπνευσή μου.

«Αν θέλεις να γίνεις συγγραφέας, γράψε!», Επίκτητος

11. Ποια συμβουλή θα έδινες στους επίδοξους συγγραφείς;

«Να χαράξουν το δικό τους δρόμο, ανεπηρέαστοι από τις συμβουλές άλλων συγγραφέων».

Η συγγραφέας

Η Εύα Στάμου είναι Δρ Ψυχολογίας, αρθρογράφος στο Protagon και την Athens Voice, συγγραφέας των λογοτεχνικών έργων Ελιγμοί (Οδός Πανός, 2004), Ντεκαφεϊνέ (Οδός Πανός, 2005), Μεσημβρινές συνευρέσεις (Μελάνι, 2009), Εθισμός (Μελάνι, 2011), των δοκιμίων Ageing and Female Identity in Midlife (Scholar's Press, 2013) και Η επέλαση της ροζ λογοτεχνίας (Gutenberg, 2014).

Χριστίνα Χρυσανθοπούλου
[email protected]