Το clickatlife επιλέγει ρήσεις από έντεκα συγγραφείς της παγκόσμιας κλασσικής λογοτεχνίας για να ανοίξει διάλογο με σύγχρονους εκπροσώπους της ελληνικής βιβλιοπαραγωγής. Ο Κώστας Στοφόρος απαντά.

  «Δεν είναι δικό τους θέμα (των αναγνωστών) το ότι χρειάστηκε να μάθεις να γράφεις. Άφησέ τους να νομίζουν ότι έτσι γεννήθηκες». Έρνεστ Χέμινγουεϊ.

1. Ο συγγραφέας γεννιέται ή γίνεται;

Δύσκολο να απαντήσεις. Νομίζω ότι ο καθένας μας έχει κάποια τάση για ορισμένες δεξιότητες, αλλά είναι πολλοί οι παράγοντες εκείνοι που θα σε βοηθήσουν να τις αναπτύξεις ή να τις καταπνίξεις.  Η οικογένεια, η κοινωνία, η εκπαίδευση, τυχαία περιστατικά παίζουν τον δικό τους  ρόλο. Κι εκείνο που τελικώς συμβαίνει μάλλον είναι αδύνατον να το προβλέψει κανείς. Είναι πάντως άνθρωποι που γράφουν όπως ανασαίνουν κι άλλοι που βασανίζονται πολύ να πετύχουν τη φράση που θέλουν. Ακόμη κι αν δεν έχεις «γεννηθεί» συγγραφέας είναι πιθανόν να τα καταφέρεις με πολλή δουλειά. Επίσης μπορεί να έχεις γεννηθεί συγγραφέας και να μη γράψεις ούτε γραμμή….

«Είμαι επιτυχημένος, πιθανότατα γιατί πάντα πίστευα ότι δεν ήξερα το παραμικρό για το γράψιμο και ειλικρινά προσπαθούσα πάντα να πω μια ενδιαφέρουσα ιστορία με διασκεδαστικό τρόπο». Έντγκαρν Ράις Μπάροουζ.

2. Γιατί γράφεις;

Να ήταν μια η απάντηση...Γράφω για να μοιραστώ. Γράφω για να εκφραστώ. Γράφω για να πάρουν τα όνειρα εκδίκηση. Γράφω γιατί ταξιδεύω στις ιστορίες μου. Γράφω για να καταλάβω τον εαυτό μου και τον κόσμο.  Ώρες –ώρες νομίζω από ματαιοδοξία. Για να καμαρώνουν τα παιδιά μου. Ίσως αναζητώντας να μείνει κάτι. Για να πολεμήσω τη λήθη που φαίνεται κάποιες στιγμές να τα σκεπάζει όλα… Για να βάλω μια μικρή κουκκίδα άμμου σε αυτό το μεγάλο όνειρο να αλλάξουμε τον κόσμο. Δεν είναι τυχαίο πως ο «Επίλογος»  είναι από τα  πιο αγαπημένα  μου ποιήματα  του Αναγνωστάκη:
Κι όχι αυταπάτες προπαντός.
Το πολύ πολύ να τους εκλάβεις σα δυο θαμπούς προβολείς μες στην ομίχλη Σαν ένα δελτάριο σε φίλους που λείπουν με τη μοναδική λέξη: ζω.
«Γιατί», όπως πολύ σωστά είπε κάποτε κι ο φίλος μου ο Τίτος,
«Κανένας στίχος σήμερα δεν κινητοποιεί τις μάζες
Κανένας στίχος σήμερα δεν ανατρέπει καθεστώτα».
Έστω. Ανάπηρος, δείξε τα χέρια σου. Κρίνε για να κριθείς.

«Ο συγγραφέας που δεν ενδιαφέρεται ούτε συμπονά τα κουσούρια των ηρώων του, δεν είναι πειστικός», Τζόζεφ Κόνραντ.

3. Ποιόν ήρωά σου συμπάθησες και ποιόν αντιπάθησες περισσότερο;

Από το τελευταίο μου βιβλίο, την «Κούπα του Πτολεμαίου» είναι σαφές ότι συμπάθησα τον «παππού Λευτέρη», που του αρέσει να τραγουδάει, να λέει ιστορίες στα παιδιά, αλλά και να αγωνίζεται. Ένας άνθρωπος –ανοικτή αγκαλιά για όλους. Που του αρέσει να μοιράζεται.
Ο μισητός «ήρωας» είναι ο Έλληνας που εμφανίζεται ως σκιά, συνεργάτης των Γερμανών στην Κατοχή, συμμετέχει ενεργά στην κλοπή των αρχαιολογικών θησαυρών και κρύβεται πίσω από την κουκούλα του καταδότη. Οι «Εφιάλτες» της ιστορίας είναι για μένα ό,τι χειρότερο έχει αν επιδείξει το ανθρώπινο είδος.

«Το να τελειώνεις ένα βιβλίο μοιάζει με το να οδηγείς ένα παιδί στον πίσω κήπο του σπιτιού και να το σκοτώνεις», Τρούμαν Καπότε.

4. Όταν ολοκληρώνεις ένα βιβλίο σου νιώθεις…

Στην αρχή απέραντη ευφορία. Την ώρα που μπαίνει η τελευταία γραμμή νιώθω σα να έχω τελειώσει το γεφύρι ανάμεσα σε δυο όχθες που δεν θα ενώνονταν ποτέ. Σταδιακά αρχίζω να σκέφτομαι μήπως το τελικό αποτέλεσμα είναι πολύ κατώτερο από αυτό που προσδοκούσα. Και τέλος με πιάνει ένα «και τώρα, τι;». Είναι άραγε το καλύτερο βιβλίο που έχω γράψει μπροστά ή πίσω μου; Και τότε θέλω πολύ να πιστέψω τους στίχους του Χικμέτ: «Η πιο όμορφη θάλασσα είναι αυτή που δεν έχουμε ακόμα ταξιδέψει».

«Κάθε μυστικό στην ψυχή του συγγραφέα, κάθε εμπειρία της ζωής του, υπάρχει μέσα στο  έργο του». Βιρτζίνα Γουλφ.

5. Τι σε εμπνέει;

Με εμπνέουν οι άνθρωποι, η θάλασσα, οι πόλεις, εικόνες που βλέπω στον δρόμο, η μουσική, η ζωγραφική, ο κινηματογράφος, άλλα βιβλία, ένα βλέμμα, μια μυρωδιά, ένα φύσημα του ανέμου, μια ιστορία που μου αφηγήθηκαν…

«Ο χρόνος του συγγραφέα δαπανάται κατά πολύ στο διάβασμα. Για να γράψει ένα βιβλίο, πρέπει να ξεψαχνίσει μισή βιβλιοθήκη». Σάμιουελ Τζόνσον.

6. Τι διαβάζεις αυτή την περίοδο;

Διαβάζω τρία βιβλία παράλληλα. Τις «Δίκες των δωσιλόγων» του Δημήτρη Κουσουρή (εκδόσεις Πόλις),  μια εξαιρετική δουλειά για μια κρίσιμη και σχετικά  ανεξερεύνητη υπόθεση. Μόνο που …δεν αντέχω. Όχι το καλογραμμένο βιβλίο, αλλά την απέχθεια που μου προκαλεί η ατιμωρησία των ενόχων και το γεγονός ότι οι ίδιες οικογένειες που έδρασαν με τον πιο σκοτεινό τρόπο στην Κατοχή, έχουν ακόμη και σήμερα οικονομική, πολιτική και κοινωνική δύναμη. Ανατριχιάζω…
Διαβάζω και τις «Κόκκινες Βασίλισσες» του Τζόναθαν Λέθεμ (Κέδρος), ένα πολύ ενδιαφέρον μυθιστόρημα που σκαλίζει με το νυστέρι του την ιστορία της αμερικανικής αριστεράς. Θα το θεωρούσα εξαιρετικό αν δεν ξέφευγε ώρες –ώρες στη φλυαρία. Καμιά φορά είναι σημαντικό να ξέρεις να «κόβεις»
Τέλος διαβάζω το συναρπαστικό μυθιστόρημα της  Μαρίας Λιάσκα –Μαυράκη «Ο κύκλος με τη θάλασσα» (Άνεμος) που συνδέει την Κυπριακή τραγωδία με το Ιρλανδικό δράμα  και πραγματικά μας δίνει μια ξεχωριστή οπτική κρατώντας δύσκολες ισορροπίες.

«Το γράψιμο είναι θέμα ρυθμού. Το συγκρίνω με την τζαζ», Φρανσουάζ Σαγκάν.

7. Ποια τραγούδια θα ήθελες να είχες γράψει αν ήσουν μουσικός;

Δεκάδες τραγούδια θα ήθελα να είχα γράψει. Πολλά του Χατζιδάκι ,  του Θεοδωράκη, του Σαββόπουλου, του Τσιτσάνη... Αν πάντως διάλεγα έναν δίσκο θα ήταν μόνο με μουσική και θα ήταν το «Χαμόγελο της Τζοκόντας».

«Δεν μπορείς να διορθώσεις ένα έργο σου παρά μόνο όταν το ξεχάσεις», Βολταίρος.

8. Σε ποιο βιβλίο σου θα ήθελες, αν επέστρεφες, να έδινες άλλο τέλος και γιατί;

Σε ένα νεανικό μου μυθιστόρημα το «Μια φορά κι έναν  καιρό ένα νησί» όπου θεωρώ πλήρως αποτυχημένο το τέλος –σα να ήθελα να πετάξω το βιβλίο από πάνω μου. Πλήρης αμηχανία. Δεν έχω σκεφτεί όμως τις θα έκανα για αν το αλλάξω.

«Οι λέξεις χωρίς εμπειρία είναι χωρίς νόημα», Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ.

9. Ποια ηρωίδα βιβλίου θα ήθελες να συναντήσεις;

Μάλλον τις ηρωίδες του Τσίρκα από τις Ακυβέρνητες Πολιτείες.

«Τα εργαλεία μου για να γράψω είναι το χαρτί, ο καπνός, το φαγητό και λίγο ουίσκι». Γουίλιαμ Φώκνερ

10. Ποια είναι η πιο παράξενη συγγραφική σου συνήθεια;

Δεν έχω καμιά παράξενη συνήθεια όταν γράφω. Μου αρέσει γενικά να ακούω μουσική. Πάντως μπορώ να γράψω ακόμη και μέσα σε φασαρία και κόσμο… (η θητεία στη δημοσιογραφία πολύτιμη).

«Αν θέλεις να γίνεις συγγραφέας, γράψε!», Επίκτητος

11. Ποια συμβουλή θα έδινες στους επίδοξους συγγραφείς;

Συμβουλές όχι. Προτροπές μόνο. Να διαβάζουμε περισσότερο κι ας γράφουμε λιγότερο.

Ο συγγραφέας

Ο Κώστας Στοφόρος σπούδασε οικονομικά στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Παράλληλα παρακολούθησε μαθήματα κινηματογράφου και σεμινάρια για τις νέες Τεχνολογίες, τις Διεθνείς Σχέσεις & τη Δημοσιογραφία. Υπήρξε εκδότης της τοπικών περιοδικών και εφημερίδων. Από το 1990 εργάστηκε στην τηλεόραση ως δημοσιογράφος (Αντέννα, Μέγκα, Άλτερ, Άλφα, ΝΕΤ και ΣΤΑΡ). Έγραψε το σενάριο και παρουσίασε μια σειρά ντοκιμαντέρ για διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Εργάστηκε στο Ινστιτούτο Διαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων του Υπουργείου Παιδείας. Συνεργάστηκε με πολλά περιοδικά (Ταχυδρόμος, Το Παιδί μου κι Εγώ, Η ζωή με το Παιδί, Παιδί & Νέοι Γονείς, Maison & Decoration κ.ά.). Σήμερα συνεργάζεται με την εφημερίδα Δρόμος, όπου είναι υπεύθυνος πολιτιστικών θεμάτων, με το περιοδικό Votre Beaute, όπου είναι υπεύθυνος για θέματα βιβλίου, με την ιστοσελίδα για τη λογοτεχνία literature.gr κ.ά. Από το φθινόπωρο του 2011 μαζί με τη ζωγράφο Στεφανία Βελδεμίρη δημιούργησαν την Παραμυθοκουζίνα και επισκέπτονται σχολεία, δημιουργούν παραμύθια μαζί με τα παιδιά και πραγματοποιούν σεμινάρια για παιδιά, γονείς και παιδαγωγούς. Για ένα χρόνο η Παραμυθοκουζίνα έγινε και ραδιοφωνική εκπομπή στον Ifeelkid, ενώ τώρα πραγματοποιεί δράσεις σε συνεργασία με το Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης. Είναι μέλος της Ένωσης Συντακτών Περιοδικού-Ηλεκτρονικού Τύπου (ΕΣΠΗΤ).

Δείτε περισσότερα στη σελίδα του Κώστα Στοφόρου

Χριστίνα Χρυσανθοπούλου
[email protected]