Το clickatlife επιλέγει ρήσεις από έντεκα συγγραφείς της παγκόσμιας κλασσικής λογοτεχνίας για να ανοίξει διάλογο με σύγχρονους εκπροσώπους της ελληνικής βιβλιοπαραγωγής. Ο Γιάννης Παπαγιάννης απαντά.

«Δεν είναι δικό τους θέμα (των αναγνωστών) το ότι χρειάστηκε να μάθεις να γράφεις. Άφησέ τους να νομίζουν ότι έτσι γεννήθηκες». Έρνεστ Χέμινγουεϊ

1. Ο συγγραφέας γεννιέται ή γίνεται;
Και γεννιέται και γίνεται. Όπως είχε πει ο αγαπημένος των συγγραφέων Ουίλιαμ Φώκνερ: 99% ταλέντο, 99% δουλειά, 99% τύχη.

«Είμαι επιτυχημένος, πιθανότατα γιατί πάντα πίστευα ότι δεν ήξερα το παραμικρό για το γράψιμο και ειλικρινά προσπαθούσα πάντα να πω μια ενδιαφέρουσα ιστορία με διασκεδαστικό τρόπο». Έντγκαρν Ράις Μπάροουζ

2. Γιατί γράφεις;
Γιατί έτσι υπάρχω.

«Ο συγγραφέας που δεν ενδιαφέρεται ούτε συμπονά τα κουσούρια των ηρώων του, δεν είναι πειστικός». Τζόζεφ Κόνραντ

3. Ποιόν ήρωά σου συμπάθησες και ποιόν «αντιπάθησες» περισσότερο;
Ο Βασίλης στο «Διπλό πρόσωπο του νου», το τελευταίο βιβλίο μου που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις «Κριτική», είναι ένας από τους πιο αγαπημένους μου, γιατί τον καταλαβαίνω και τον πονάω. Είναι αντιφατικός, παλεύει με τον εαυτό του και το συναίσθημά του, είναι αγγελικός και δαιμονικός ταυτόχρονα. Ο πιο αντιπαθητικός ήρωας που κατασκεύασα και ταυτόχρονα ένας από τους πιο ζωντανούς, όπως επισήμαναν οι κριτικές, είναι ο φαντάρος από το προηγούμενο βιβλίο μου, «Η ασθένεια της πεταλούδας». Ένας βλάκας που νομίζει ότι είναι έξυπνος, ένας αμαθής που βλέπει τον εαυτό του ως κέντρο του κόσμου.

«Το να τελειώνεις ένα βιβλίο μοιάζει με το να οδηγείς ένα παιδί στον πίσω κήπο του σπιτιού και να το σκοτώνεις». Τρούμαν Καπότε

4. Όταν ολοκληρώνεις ένα βιβλίο σου νιώθεις….
Ανακούφιση. Γιατί σταματάω πια να το γράφω. Μέχρι τη στιγμή της έκδοσης, συνεχώς διορθώνω και ξαναγράφω. Το τελευταίο μου μυθιστόρημα, «Το διπλό πρόσωπο του νου», πρέπει να γράφτηκε τουλάχιστον τριάντα φορές, ξανά και ξανά. Έχασα τον λογαριασμό.

«Κάθε μυστικό στην ψυχή του συγγραφέα, κάθε εμπειρία της ζωής του, υπάρχει μέσα στο έργο του». Βιρτζίνα Γουλφ

5. Τι σε εμπνέει;
Αν και αποφεύγω την αυτοβιογραφία όπως ο διάβολος το λιβάνι κι ακόμα κι η εμπλοκή μου ως φυσικό πρόσωπο, όπως στο τελευταίο μου μυθιστόρημα, δεν αφορά εμένα, αλλά μια περσόνα, έναν ακόμη μυθιστορηματικό ήρωα που φέρει το όνομά μου, οι εμπειρίες μου, οι στιγμές ζωής, οι αφηγήσεις των άλλων, βρίσκουν τον τρόπο να υπεισέρθουν στα μυθιστορήματά μου. Στο «Διπλό πρόσωπο του νου» για παράδειγμα, η ιστορία ξεκίνησε από την αφήγηση ενός συναδέλφου μου, που από τότε πέρασαν σχεδόν δέκα χρόνια και δεν τον έχω ξαναδεί. Μου είπε ότι είχε ερωτευτεί όταν ήταν έφηβος μια κοπέλα στο νησί του. Χώρισαν, την εκδικήθηκε, άγρια κι όταν επέστρεψε μετά είκοσι χρόνια την είδε ξανά μπροστά του ίδια, όπως τότε, και τρόμαξε. Αλλά δεν ήταν η ίδια. Ήταν η κόρη της. Γύρω από αυτήν την ιστορία έπλεξα ένα πολιτικό ερωτικό θρίλερ. Το μυθιστόρημα είναι θέμα επεξεργασίας υλικού. Οι ιστορίες δεν μπορούν να μπουν ατόφιες. Παραλλάσσονται ανάλογα με τις ανάγκες της αφήγησης αλλά και τη θέση που επιχειρεί να δώσει ο συγγραφέας. Γιατί κάθε καλό μυθιστόρημα πρέπει να έχει στον πυρήνα του μία «θέση», η οποία όμως δεν θα αποδεικνύεται με επιχειρήματα, αλλά από τα γεγονότα, τη δράση.

«Ο χρόνος του συγγραφέα δαπανάται κατά πολύ στο διάβασμα. Για να γράψει ένα βιβλίο, πρέπει να ξεψαχνίσει μισή βιβλιοθήκη». Σάμιουελ Τζόνσον

6. Τι διαβάζεις αυτή την περίοδο;
Μη ρωτάτε ποτέ έναν κριτικό λογοτεχνίας τι διαβάζει αυτήν την περίοδο. Είναι σα να ρωτάτε έναν μουσικό παραγωγό τι μουσική ακούει αυτήν την εβδομάδα.

«Το γράψιμο είναι θέμα ρυθμού. Το συγκρίνω με την τζαζ». Φρανσουάζ Σαγκάν

7. Ποια τραγούδια θα ήθελες να είχες γράψει αν ήσουν μουσικός;
Το speak low, του Κούρτ Βάιλ, ένα ελεγειακό παλιό τραγούδι για την αδυναμία της αγάπης. Το all along the watchtower του Bob Dylan, ένα τραγούδι που όσες φορές και να το ακούσω διατηρεί πάντα την αρχική του ένταση. Το Whole lotta love των Zeppelin, για τον ίδιο λόγο. Τον λευκό διπλό δίσκο των Beatles. Πάντα με ενθουσίαζε η συνθετική αναρχία του.

«Δεν μπορείς να διορθώσεις ένα έργο σου παρά μόνο όταν το ξεχάσεις». Βολταίρος

8. Σε ποιο βιβλίο σου θα ήθελες, αν επέστρεφες, να έδινες άλλο τέλος και γιατί;
Στο δεύτερο βιβλίο μου, την «Πικρή γεύση». Το τέλος που έδωσα ήταν υπερβολικά ρεαλιστικό και γι’ αυτό αδιέξοδο.

«Οι λέξεις χωρίς εμπειρία είναι χωρίς νόημα». Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ

9. Ποιόν ήρωα ή ηρωίδα βιβλίου θα ήθελες να συναντήσεις;
Την Καμίλ, από τα «Αιχμηρά αντικείμενα» της Τζίλιαν Φλιν. Αλλά την συνάντησα ήδη. Στο τελευταίο μου μυθιστόρημα, «το διπλό πρόσωπο του νου», η Καμίλ εμφανίζεται, φερμένη από άλλο μυθιστόρημα.

«Τα εργαλεία μου για να γράψω είναι το χαρτί, ο καπνός, το φαγητό και λίγο ουίσκι». Γουίλιαμ Φώκνερ

10. Ποια είναι η πιο παράξενη συγγραφική σου συνήθεια;
Ότι δεν θέλω να έχω μπροστά μου φυσική ομορφιά όταν γράφω. Μόνο τον τοίχο του δωματίου. Η φυσική ομορφιά με αποσυντονίζει.

«Αν θέλεις να γίνεις συγγραφέας, γράψε!». Επίκτητος

11. Ποια συμβουλή θα έδινες στους επίδοξους συγγραφείς;
Να διαβάζουν περισσότερο από όσο γράφουν.

Ο συγγραφέας

Ο Γιάννης Παπαγιάννης γεννήθηκε στην Αθήνα, με καταγωγή από την Ικαρία. Σπούδασε Φυσική και έκανε μάστερ στους Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές. Είναι συγγραφέας των μυθιστορημάτων Πέντε ώρες (1989), Η πικρή γεύση (1992), Ο ύπνος περιβάλλει (1998) και Η ασθένεια της πεταλούδας (Άγκυρα, 2009). Έχει δημοσιεύσει διηγήματα σε λογοτεχνικά περιοδικά και έχει γράψει σενάρια για ταινίες μικρού μήκους. Το διήγημά του Ο τοίχος μεταποιήθηκε σε ταινία μικρού μήκους το 2003. Για δυο χρόνια ήταν υπεύθυνος της στήλης βιβλίου στο πολιτιστικό περιοδικό Pop Up. Από τον Σεπτέμβριο του 2011 διατηρεί στήλη βιβλίου στην εφημερίδα Τύπος της Κυριακής και δημοσιεύει βιβλιοκριτικές σε ηλεκτρονικά και έντυπα μέσα.

Χριστίνα Χρυσανθοπούλου
[email protected]