Με αφορμή την επίσκεψη του Τούρκου συγγραφέα στην Αθήνα, θυμόμαστε τα μυθιστορήματά του που κυκλοφορούν στα ελληνικά και που μας έκαναν να τον αγαπήσουμε.

Κάτι παράξενο στο νου μου (εκδόσεις Ωκεανίδα)

Η ζωή ενός πλανόδιου μικροπωλητή και της αγαπημένης του. Μια ιστορία αγάπης στη σύγχρονη Πόλη. Για περισσότερο από 40 χρόνια, από το 1969 έως το 2012, ο Μεβλούτ τριγυρίζει στα σοκάκια της Πόλης. Είναι διαφορετικός από τους ανθρώπους γύρω του, υπάρχει κάτι "παράξενο" στο νου του! Προσπαθεί να καταλάβει τι είναι αυτό που τον ξεχωρίζει από τους άλλους, από πού προέρχεται αυτή η "παραξενιά". Αλλάζει επαγγέλματα, βρίσκεται κοντά στις αλλαγές που ζει η χώρα του, στις πολιτικές συγκρούσεις, στα πραξικοπήματα. Από επιλογή του δεν σταματάει ποτέ να πουλάει μποζά τις χειμωνιάτικες νύχτες, αναρωτιέται πάντα ποια πραγματικά είναι η αγαπημένη του και πόση σημασία έχει στον έρωτα το πεπρωμένο. Εξαρτώνται η ευτυχία και η δυστυχία μας από τις επιλογές μας; Ή μήπως ωριμάζουν ανεξάρτητα, έξω από εμάς, και μεις απλώς τις ζούμε, απλώς μας συμβαίνουν; Ο ήρωάς του γίνεται μάρτυρας της εκρηκτικής μετάλλαξης της Ιστανμπούλ σε μια τεράστια πόλη. Καθώς αλλάζουν οι δρόμοι και τα σοκάκια που γνώρισε παιδί, αλλάζει και ο ίδιος. Το παιδί και ο έφηβος δίνουν τη θέση τους στον σύζυγο και τον πατέρα. Τα αυθαίρετα και οι παράγκες δίνουν τη θέση τους στις λεωφόρους και τις πολυκατοικίες. Η πόλη του γίνεται αγνώριστη αλλά ο Μεβλούτ αντί να αποξενώνεται της πιάνει την κουβέντα, κι αφήνει έτσι να συνομιλήσουν η ψυχή της πόλης του με τους καημούς της καρδιάς του.

Ο Τζεβντέτ Μπέη και οι γιοι του (εκδόσεις Ωκεανίδα)

Είναι το πρώτο βιβλίο του Ορχάν Παμούκ. Εκδόθηκε το 1982, κέρδισε το βραβείο μυθιστορήματος Ορχάν Κεμάλ και προαναγγέλλει την κατοπινή λαμπρή συγγραφική πορεία του νομπελίστα πια Παμούκ.

Το μυθιστόρημα καλύπτει τη ζωή τριών γενιών μιας οικογένειας από τις αρχές του αιώνα, τα τελευταία χρόνια της βασιλείας του σουλτάνου Αμπντουλχαμίτ, μέχρι τις μέρες μας.

Ο Τζεβντέτ μπέη είναι ιδιοκτήτης μικρού εμπορικού καταστήματος κι ένας από τους πρώτους Μουσουλμάνους εμπόρους, που στόχος και φιλοδοξία του είναι να γίνει πλούσιος και να αποκτήσει μια σύγχρονη οικογένεια "Δυτικού" τύπου και νοοτροπίας. Η ιστορία του Τζεβντέτ μπέη και των γιων του είναι, κατά μία έννοια, και η ιστορία της ιδιωτικής ζωής τα χρόνια της Τουρκικής Δημοκρατίας.

Στο πανοραμικό αυτό μυθιστόρημα, περιγράφονται τα εσωτερικά των σπιτιών, ο καινούργιος τρόπος ζωής στις πολυκατοικίες, οι ισχυρές, εκδυτικισμένες οικογένειες, τα κυριακάτικα απογεύματα γύρω από το ραδιόφωνο, οι βόλτες για ψώνια στα μαγαζιά στο Μπέγιογλου, οι αγάπες και τα πάθη της ανερχόμενης αστικής τάξης της τουρκικής κοινωνίας.

"Ήταν η πιο ευτυχισμένη στιγμή της ζωής μου -δεν το 'ξερα".

Ένα βιβλίο για τον έρωτα, την αφοσίωση, τη φιλία, το χρόνο, το δικαίωμά μας στην ευτυχία.
Ο συγγραφέας διηγείται την ερωτική ιστορία του πλούσιου Κεμάλ με τη μακρινή, φτωχή εξαδέλφη του, που αρχίζει μια ανοιξιάτικη μέρα του 1975 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Ένα μυθιστόρημα που μένει αξέχαστο, όπως αξέχαστα μένουν για πάντα τα όνειρα.

Το σπίτι της σιωπής (εκδόσεις Ωκεανίδα)

Σ' ένα σιωπηλό σπίτι, μακριά από τις επαύλεις των νεόπλουτων, μια πολύ γριά κυρία κι ένας νάνος που τη φροντίζει ζούνε στο μίσος και τη μοναξιά, σιωπώντας για τα μυστικά που μοιράζονται. Όπως κάθε καλοκαίρι, τα τρία εγγόνια της γριάς κυρίας, ένας απογοητευμένος αλκοολικός διανοούμενος, μια προοδευτική ιδεαλίστρια φοιτήτρια κι ένας αριβίστας μαθητής, πηγαίνουν να περάσουν μερικές μέρες στο σπίτι της. Στο διάστημα αυτό ξετυλίγονται το παρελθόν της ηλικιωμένης κυρίας, "βαρύ" από τις αναμνήσεις ενενήντα χρόνων κι η ιστορία του παππού, που νόμιζε ότι μπορούσε να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση. Οι συζητήσεις των εγγονών αντανακλούν το κοινωνικό χάος που επικρατεί στην Τουρκία στην περίοδο 1975-1980, όπου διάφορες εξτρεμιστικές οργανώσεις συναγωνίζονται ποια θα επικρατήσει.

Ένα μυθιστόρημα γοητευτικό και μελαγχολικό, κλασικό και μοντέρνο, όπου ο Ορχάν Παμούκ βρίσκει αφορμή να μιλήσει με το δικό του τρόπο, ποιητικά και ρεαλιστικά μαζί, για τ' αγαπημένα του θέματα -την πατρίδα του και τον κόσμο, τις φιλοδοξίες και τις αυταπάτες των ανθρώπων, τα πανανθρώπινα όνειρα.

Χιόνι (εκδόσεις Ωκεανίδα)

1992. Ο Κα, ποιητής και πολιτικός εξόριστος, επιστρέφει στην Τουρκία ως δημοσιογράφος για να ερευνήσει μια σειρά από ανησυχητικά γεγονότα στη μικρή πόλη Καρς, κοντά στα σύνορα με την Αρμενία.

Μια "επιδημία αυτοκτονιών" μαστίζει τις νεαρές γυναίκες με μαντίλα, κι ένα θεατρικό πραξικόπημα που εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια του πριν από τις δημοτικές εκλογές τού αποκαλύπτουν πολύ περισσότερα απ' όσα θα 'θελε να ξέρει. Βλέπει μια πόλη στοιχειωμένη απ' τις σιωπές της ιστορίας της, να σπαράσσεται από πολιτικές και θρησκευτικές έριδες, ν' αργοπεθαίνει στη σκιά τής Ευρώπης.

Χιονίζει αδιάκοπα τις τρεις μέρες που μένει ο Κα στο Καρς, κι εκεί, μες στην ονειρική σιωπή του χιονιού, ακούγεται ολοκάθαρα η λαχτάρα όλων των ανθρώπων για ευτυχία.

Ένα μεγάλο βιβλίο από τον Νομπελίστα Ορχάν Παμούκ, γραμμένο με σπαραχτική τρυφερότητα, για τη ζωή και τη μοίρα κρατών και ανθρώπων.

Το "Χιόνι" τιμήθηκε το 2005 με το Γαλλικό λογοτεχνικό βραβείο Μεντισίς, ενώ οι "New York Times" το ανέδειξαν ως ένα από τα "10 καλύτερα βιβλία του 2004".

"Η μοίρα της Ιστανμπούλ είναι και δική μου μοίρα, είμαι αφοσιωμένος στην πόλη επειδή σε αυτήν οφείλω αυτό που είμαι", εξομολογείται ο Ορχάν Παμούκ σ’ αυτό το γοητευτικό βιβλίο που διαβάζεται σαν δοκίμιο, προσωπικό ημερολόγιο, ιστορία, οδηγός πόλης και μυθιστόρημα μαζί. Ο σημαντικότερος σύγχρονος Τούρκος συγγραφέας μάς παρασέρνει σ’ ένα συναισθηματικό ταξίδι στην πόλη όπου ζει εδώ και πενήντα χρόνια και μέσα από τις αναμνήσεις της παιδικής του ηλικίας συνθέτει το προσωπικό του πορτρέτο της Κωνσταντινούπολης.
Μέσα από τα μάτια του ανακαλύπτουμε τα σοκάκια της Πόλης, τις λιθόστρωτες λεωφόρους της, τα ξύλινα αρχοντικά της, το τέλος ενός πολιτισμού αλλά και τη γέννηση ενός καινούργιου. Παρακολουθούμε τη ζωή του συγγραφέα και τη διαμόρφωση του ψυχικού του κόσμου από τη στιγμή που αισθάνθηκε τον εαυτό του.
"Αυτές οι φωτογραφίες με κάνουν να νιώθω σαν μεθυσμένος από τις αναμνήσεις", λέει ο Παμούκ για τις εικόνες του βιβλίου, πολλές από τις οποίες προέρχονται από το οικογενειακό του αρχείο είτε τις έχει τραβήξει ο ίδιος (όπως στο κεφάλαιο 28, στις σελίδες 431-436, καθώς και στο οπισθόφυλλο). Επιπλέον, η Ιστανμπούλ εικονογραφείται με πλήθος καρτποστάλ, σχέδια, γκραβούρες και πίνακες.

Ένας νεαρός Βενετός αστρονόμος αιχμαλωτίζεται από Τούρκους πειρατές στο δρόμο του για τη Νάπολη και καταλήγει σκλάβος ενός Τούρκου λόγιου, που στο πρόσωπό του ανακαλύπτει μια πολύτιμη πηγή γνώσης για τα επιστημονικά επιτεύγματα της Δύσης. Κι ενώ οι ζωές των δυο αντρών συνδέονται αξεδιάλυτα και οι ταυτότητές τους συγχέονται όλο και πιο πολύ, αφέντης και σκλάβος θα βρεθούν μαζί στο στρατό του Σουλτάνου, σ’ ένα ταξίδι που τελικά θα τους οδηγήσει στο Λευκό Κάστρο.
Το τρίτο μυθιστόρημα του σημαντικότερου σύγχρονου Τούρκου συγγραφέα (το πρώτο του που μεταφράστηκε στ' αγγλικά), για το οποίο η εφημερίδα The New York Times Book Review έγραψε "ένα νέο αστέρι γεννήθηκε στην Ανατολή", ενώ η διεθνής κριτική δεν δίστασε να παραλληλίσει το συγγραφέα του με τους Καλβίνο, Έκο, Μπόρχες, Μάρκες (The Observer), αλλά και τον Προυστ (άρθρο του John Updike στον New Yorker).

1590. Κωνσταντινούπολη. Ο Σουλτάνος αναθέτει κρυφά στους μικρογράφους του να του κατασκευάσουν ένα πολύ σημαντικό βιβλίο -δοξαστικό της αυτοκρατορίας και της ζωής του. Όμως αυτό το βιβλίο θα είναι διαφορετικό από τ' άλλα, επειδή οι μικρογράφοι θα προσπαθήσουν να υιοθετήσουν μεθόδους και τεχνοτροπίες φράγκικες, εγχείρημα πολύ επικίνδυνο εκείνη την εποχή του άκρατου φονταμενταλισμού.
Όταν ένας από τους μικρογράφους δολοφονείται, ο Αρχιμικρογράφος και δάσκαλός του αναγκάζεται ν' αποκαλύψει τον δολοφόνο. Άραγε ο δολοφονημένος μικρογράφος ήταν θύμα επαγγελματικού ανταγωνισμού, ερωτικής αντιζηλίας ή θρησκευτικού φανατισμού; Ίσως η αλήθεια κρύβεται σε κάποια από τις μισοτελειωμένες ζωγραφιές...

Ο Γκαλίπ, νεαρός δικηγόρος, ψάχνει τη Ρουγιά, τη γυναίκα του, που τον έχει εγκαταλείψει, και μαζί τον Τζελάλ, ετεροθαλή αδελφό της και πασίγνωστο αρθρογράφο, που έχει κι αυτός εξαφανιστεί. Μια ολόκληρη εβδομάδα τριγυρίζει στα δαιδαλώδη σοκάκια της Πόλης, που κάθε γωνιά της, κάθε καμινάδα και κάθε ανθρώπινο πλάσμα είναι σημάδι μιας μυστηριακής ζωής στη δυο χιλιάδων χρόνων ιστορία της με τα τρία ονόματα -Βυζάντιο, Κωνσταντινούπολη, Ιστανμπούλ- τόπος συνάντησης και σύγκρουσης δύο κόσμων, Ανατολής και Δύσης. Μέσα σ' αυτό το ζωντανό και μαγικό περίγυρο, παράξενες ιστορίες, παραμύθια με δήμιους και μεταμφιεσμένους σουλτάνους, ανεξιχνίαστα εγκλήματα, έρωτες, μυστήρια και μυστικά, παρόν και παρελθόν, ο Γκαλίπ, εκτός από τη Ρουγιά και τον Τζελάλ, αναζητεί και τον ίδιο του τον εαυτό, αλλά και την ταυτότητα της Πόλης του, καθώς και το μυστήριο της ζωής...

Μυθιστόρημα πολυσύνθετο, ερωτικό, ιστορικό, μυστηριακό, αστυνομικό, ακόμα και εγκυκλοπαιδικό, θα λέγαμε, με ασυνήθιστη δομή και γλώσσα, "μεταμοντέρνο", το χαρακτηρίζουν πολλοί, στην Τουρκία πουλήθηκε αμέσως σε 70.000 αντίτυπα και έχει ήδη μεταφραστεί σε δεκαπέντε γλώσσες.

"Μια μέρα διάβασα ένα βιβλίο κι από τότε άλλαξε ολότελα η ζωή μου".
Έτσι αρχίζει αυτό το λυρικό, μαγευτικό μυθιστόρημα του Ορχάν Παμούκ. Είναι η καταπληκτική ιστορία ενός νέου, του Οσμάν, που συγκλονίζεται τόσο πολύ από το διάβασμα ενός βιβλίου, ώστε αποφασίζει να αφιερωθεί στην αναζήτηση της ζωής που αυτό του υπόσχεται. Παράλληλα ερωτεύεται τρελά την Τζανάν, που επίσης προσπαθεί να καταλάβει τα μυστικά του βιβλίου. Εκείνη όμως αγαπάει κάποιον άλλο, τον Μεχμέτ, κι όταν οι δυο τους εξαφανίζονται, ο Οσμάν φεύγει από την Πόλη κι αρχίζει ατέλειωτα ταξίδια στη μακρινή Ανατολία ψάχνοντας γι΄ αυτούς και για τον καινούργιο, επιθυμητό κόσμο του βιβλίου. Μαζί του παρασύρεται με την ίδια ταχύτητα κι ο αναγνώστης, που μεταφέρεται στην καρδιά μιας μοναδικής θλίψης και αγωνίας, όχι επειδή διαβάζει το βιβλίο, αλλά επειδή παρακολουθεί όσα συμβαίνουν στον ήρωά του.
Το μυθιστόρημα αυτό, που είναι ένα υπέροχο ταξίδι στα επαρχιακά καφενεία με τις ασπρόμαυρες τηλεοράσεις, στα λεωφορεία με τα βίντεο, στους δρόμους με τα τροχαία ατυχήματα, σ' έναν κόσμο γεμάτο πολιτικές συνωμοσίες, δολοφονίες, παρανοϊκές πράξεις, πράκτορες ακριβείς σαν ρολόγια, στην ποίηση και την ομορφιά μιας πραγματικότητας που χάνεται, δείχνει ακόμα μια φορά ότι ο Ορχάν Παμούκ είναι ένας από τους πιο γνήσιους δημιουργούς του σύγχρονου μυθιστορήματος.

Ο Ορχάν Παμούκ έρχεται στην Αθήνα την Πέμπτη, 10 Δεκεμβρίου. Δείτε περισσότερα εδώ.