Το Μουσείο Μπενάκη φιλοξενεί την ιδιαίτερα εδιαφέρουσα και πολύ επίκαιρη έκθεση του Τάσου Βρεττού με τίτλο «Τ(ρ)όποι Λατρείας». Το clickatlife.gr μίλησε με τον Έλληνα καλλιτέχνη για την έρευνά του στους χώρους λατρείας, για το έργο που αναδεικνύει τις ομοιότητες και τις διαφορές των λαών και αποκαλύπτει την κρυμμένη πολυπολιτισμικότητα της πόλης μας.

Παρουσιάζετε για πρώτη φορά στο Μουσείο Μπενάκη, την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και πολύ επίκαιρη φωτογραφική έρευνά σας στους χώρους λατρείας μεταναστών και προσφύγων στην Αθήνα με τον τίτλο «Τ(ρ)όποι Λατρείας». Τι αποτέλεσε αφορμή για να ασχοληθείτε με αυτό το θέμα;

Η αρχή της έρευνας αυτής έγινε από την περιέργειά μου να παρακολουθήσω μια αιθιοπική ανάσταση πριν από 3 χρόνια στην Αθήνα. Αυτό ξεκλείδωσε και την διαδρομή σε 44 διαφορετικούς χώρους λατρείας στην πόλη, από διαφορετικές εθνικότητες, θρησκείες, δόγματα.
Δεν έχει κλείσει η έρευνά μου αυτή με την έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη. Είναι ένα οδοιπορικό εν εξελίξει, που λόγω φόρας το συνεχίζω ακόμα.

Τι περιλαμβάνει η έκθεση αυτή;

Η έκθεση είναι στημένη με έναν τρόπο λαβυρινθώδη, όπου κανείς περιηγείται σε διαφορετικούς ναούς. Κάθε ναός έχει τον δικό του χώρο. Κάποιοι ναοί έχουν μεγαλύτερο χώρο με περισσότερες φωτογραφίες κι άλλοι μικρότερο. Παράλληλα με αυτή την εμπειρία υπάρχει κι ένα ηχητικό ντοκουμέντο σε διαφορετικούς χώρους της έκθεσης το οποίο μαζέψαμε μαζί με τον μουσικό Μιχάλη Καλκάνη. Ουσιαστικά οι ήχοι αυτοί δημιουργούν διάφορες βιωματικές εμπειρίες για τον θεατή. Δεν είναι μια απλή έκθεση φωτογραφίας. Μπαίνει κάποιος μέσα και χάνεται στην πόλη και τους ναούς.

Γιατί επιλέξατε να συνοδεύσετε το οπτικό υλικό με ένα ηχητικά ντοκουμέντο;

Αυτό δεν έγινε από την αρχή. Στην πορεία είδαμε ότι οι ήχοι ήταν οι πρωταγωνιστές σε ορισμένες περιπτώσεις όπως και οι οσμές. Αυτό κάποια στιγμή στη διαδρομή κατάλαβα ότι έπρεπε να καταγραφεί. Μιλώντας με τον Μιχάλη τον Καλκάνη, βίωσε κι αυτός την ίδια εμπειρία.

Το έργο έχει πολλές προεκτάσεις, πολιτικές, κοινωνικές, αισθητικές. Ποια ήταν τα βασικότερα συμπεράσματα στα οποία σας βοήθησε αυτό το έργο να καταλήξετε σε σχέση με την πολιτεία μας, τις κοινωνίες, αλλά και τη θρησκεία;

Η δουλειά είναι από τη φύση της πολιτική και ο καθένας μπορεί να πάρει όποια μηνύματα  θελήσει. Εγώ δεν θέλω ούτε να γαλουχήσω ούτε να τοποθετηθώ μέσα από τον λόγο μου. Για μένα ήταν μια σημαντική εμπειρία. Μένει ο καθένας να τη διαβάσει όπως αυτός θέλει. Σαφώς και υπάρχει κοινωνιολογικό και πολιτικό ενδιαφέρον σε αυτή την έκθεση και συγκυριακά αποκτά ένα άλλο ενδιαφέρον και παίρνει μια δημοσιότητα δυσάρεστη. Αλλά παρ’ όλα αυτά δεν είμαι εγώ αυτός που θα οδηγήσω μιλώντας τον θεατή. Ο θεατής μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματά του.

Το έργο σας αποκαλύπτει ολόκληρο σχεδόν τον κόσμο κλεισμένο στο πλαίσιο μιας πόλης. Ποιες διαφορές και ποιες ομοιότητες παρατηρήσατε στον τρόπο με το οποίο κάθε λαός ή κάθε άνθρωπος ή κάθε πολιτισμός προσλαμβάνει την έννοια της λατρείας;

Υπάρχουν τεράστιες διαφορές, από τους χώρους μέχρι τους τρόπους λατρείας. Η κοινή συνιστώσα σε όλα αυτά είναι η έννοια της πίστης, που κυριολεκτικά κυριαρχεί, εκφρασμένη με πολλούς τρόπους. Άλλοτε πολύ έντονα, άλλοτε πολύ σιωπηλά. Αυτό το ένιωσα σε όλες τις επισκέψεις μου από την αρχή μέχρι το τέλος.

Πόσο εκπαιδευμένοι είμαστε άραγε να δεχόμαστε την πολυπολιτισμικότητα της πόλης μας;

Νομίζω, κρίνοντας κι από τον εαυτό μου που δεν είχα ιδέα για το τι συνέβαινε γύρω μου, νομίζω λίγο. Αλλά κρίνοντας από τους θεατές της έκθεσης νομίζω ότι είναι πολύ συγκινητική η στάση μας. Οι περισσότεροι χάρηκαν πάρα πολύ την εμπειρία και το ερέθισμα που τους δόθηκε για να συνειδητοποιήσουν ότι δεν είμαστε μόνοι σε αυτή την πόλη. Ότι συγκατοικούμε με τους περίφημους «άλλους» που είναι κομμάτι της κοινωνίας μας και της ζωής μας. Και πρέπει να αποδεχτούμε την ειρηνική συνύπαρξη μαζί τους χωρίς ρατσισμούς και ξενοφοβίες.

Έχετε σχεδιάσει ποιο θα είναι το επόμενο βήμα της έρευνάς σας αυτής;

Δεν έχω αποφασίσει κάτι ακόμα. Έτσι κι αλλιώς ακόμα και πριν ξεκινήσω αυτή την έρευνα δεν είχα προσχεδιάσει ότι θα γίνει αυτή η έκθεση. Κάποια στιγμή στη διαδρομή διαπιστώσαμε ότι το υλικό που μαζέψαμε είναι αξιόλογο και μπορεί να δειχθεί.

Και μια ευχή που θα θέλατε να κάνετε για τη νέα χρονιά;

Υγεία και ευημερία, χαμόγελο και κυρίως αρμονική συνύπαρξη. Στην παρούσα κατάσταση με την μετακίνηση των πληθυσμών, η ευχή η δική μου θα ήταν αυτή η ειρηνική συνύπαρξη που υπάρχει σήμερα στο Μουσείο Μπενάκη, με τους διαφορετικούς λαούς που συνυπάρχουν.

Βάλια Κανελλοπούλου