13 καλλιτέχνες, απόφοιτοι της σχολής Ανωτάτων Σχολών Καλών Τεχνών κλήθηκαν να εικονοποιήσουν το ελληνικό καλοκαίρι.

Θέρος αδυσώπητον και δρεπανηφόρον. Οι λέξεις του Οδυσσέα Ελύτη, διαλεγμένες έτσι ώστε όχι μόνο να περιγράφουν, αλλά και να ανασύρουν νέες εικόνες, ιδέες, συνειρμούς και τελικά να επανεγγράφονται διαρκώς στον χρόνο, λειτουργώντας εντός, αλλά και εκτός context -και εκεί έγκειται το μεγαλείο ενός ποιητή-  ήταν ένα στοίχημα για 13 καλλιτέχνες, απόφοιτους Ανωτάτων Σχολών Καλών Τεχνών, που κλήθηκαν με αφορμή αυτές να εικονοποιήσουν το ελληνικό καλοκαίρι. Χρησιμοποιώντας διαφορετικά μέσα και τεχνικές και συνδιαλεγόμενοι διφορούμενα με αυτό, μεταπλάθουν στην εικαστική τους διάλεκτο επικλήσεις τόπων, θυμήσεων, έλξεων και απώσεων, σε μια προσπάθεια να χαρτογραφήσουν τους δικούς τους θεατούς και αθέατους, χρονικούς και άχρονους  παραδείσους.

Από τη μία λοιπόν, θέρος, το δρεπανηφόρον, το φαντασιακό, γόνιμο και εξωστρεφές και από την άλλη θέρος, το αδυσώπητον, το καθηλωτικό σε ένα περιβάλλον ασφυκτικό, επιβαρυντικό, εσωστρεφές. Κι επειδή η γραμμικότητα και η οριοθέτηση υφίστανται μόνο σε συνθήκες εργαστηρίου κι όχι ζωής, διόλου οξύμωρο δεν είναι οι δυο έννοιες να είναι μεν διακριτές, να αλληλοεισδύουν η μία μέσα στην άλλη δε, αποτελώντας τις δύο όψεις ενός νομίσματος. Την συνάντησή τους επιχειρεί να καταγράψει η παρούσα έκθεση.

Το αρχετυπικό οριοθέτημα της θάλασσας και του ουρανού, των δύο ακρογωνιαίων λίθων της ελληνικής φύσης, για τους οποίους από κτίσεως κόσμου αφειδώς ξοδεύτηκε τόσο μα τόσο γαλάζιο -πόσο μα πόσο εκστατικά διερωτάται ο ποιητής-  έχουν σε πρώτο πλάνο εικαστικών αναζητήσεων και προσωπικών ενατενίσεων τόσο τα μεστά από φως, ρεμβαστικά λεπτόγεω τοπία της Ιωάννας Δασκαλάκου, όσο και τα εμφορούμενα από την ενέργεια του ζωογόνου υδάτινου στοιχείου τοπία της Σοφίας Μπόμπολη. Ένας κόσμος δε υπαρκτός, μα ταυτόχρονα μυστικιστικός αναδύεται μέσα από την πλαστική, δονούμενη πινελιά του Γεράσιμου Θωμά, όπως και από τις πλακάτες, περιγεγραμμένες απέριττα, σχεδόν ασκητικά, χρωματικές επιφάνειες του Ηλία Παπανικολάου.

Πηγή ζωής και ενέργειας, στην εικονολογική και εννοιολογική της διάσταση η θάλασσα, συνυφαίνεται με μια υπερβατική διάθεση, ενώ τα στάχυα, σύμβολο ζωής, αλλά και θνησιγένειας,  ενισχύουν την διπλής ανάγνωσης ατμόσφαιρα του έργου στην εγκατάσταση της Ελένης Κολλιοπούλου. Το τραχύ ελληνικό καλοκαίρι αποδίδεται επίσης στην εγκατάσταση της Άντας Πετρανάκη, μια παραπομπή άλλοτε ευθεία κι άλλοτε τεθλασμένη σε εικόνες οπτικές, απτικές, ακουστικές, και οσφρητικές του ελληνικού θέρους (δεν είναι τυχαίο ότι η λέξη ταυτίζει την εποχή με τις γεωργικές εργασίες), όπου εδώ τα στάχυα, απογυμνωμένα από τον καρπό τους, γίνονται άχυρα που οδεύουν στο να χρησιμεύσουν σε κτηνοτροφικές εργασίες, ένα ταξίδι νομοτέλειας, αλλά και εντροπίας. Διανύοντας ολοένα και περισσότερο τον δρόμο που οδεύει από το «δρεπανηφόρο» προς το «αδυσώπητο» συναντούμε το δίπτυχο της Κέλλυς Βαρδάκα, μια οξυδερκή, λεπτά ειρωνική και συνάμα τρυφερή ματιά πάνω στο καλοκαίρι και τη μοναξιά του και ένα σχόλιο πάνω στο πραγματικό και το επίπλαστο και τους δύο πίνακες-πάρισα (pendants) του Δημοσθένη Δαββέτα, με τις λικνιστικές γραμμές των υπομνήσεων ανθρώπινων μορφών να συμπλέκονται μελωδικά με αυτές των γλωσσικών μορφημάτων σε έναν μελαγχολικό χορό σε φαιούς και κυανούς τόνους.

Η ψυχολογική ένταση είναι στοιχείο ακόμα περισσότερο εμφανές στα έργα του Ανδρέα Μαράτου, της Ιωάννας Αλεξανδρή και της Γωγώς Ιερομονάχου, χωρίς εντούτοις ιδεοληπτικά να προσδιορίζονται με πεσιμισμό, ως γκροτέσκο ή ως vanitas. Άνθρωποι και ανδρείκελα άλλοτε λιμνάζουν και συμπιέζονται, άλλοτε οπισθοπορούν και εκρήγνυνται εσωτερικά και άλλοτε παραμορφώνονται απειλούμενες από τον ήλιο, υπό άλλες συνθήκες θεωρούμενο ως πηγή ζωής. Μέσα στις αντινομίες και την σιωπηλή ατμόσφαιρα μιας μεταιχμιακής χρονικής στιγμής όμως ενυπάρχει ο πόθος για αποτίναξη των δεσμών, πρόκριμα για δημιουργία.

Στις συνθέσεις των Σάββα Μαβίδη και Ζαχαρία Πολυχρονάκη, παράσταση και αφαίρεση παράδοξα συναντώνται όταν τα θέματα εκπορεύονται από τον αχαρτογράφητο χώρο του υποσυνειδήτου και φόρμα και υπαινιγμός γίνονται ένα ενορατικό συμπίλημα αίσθησης και ψευδαίσθησης, υπαρκτού και ανύπαρκτου, βεβαιότητας και αμφισημίας. Η δε σχεδιαστική χειρονομία μετατρέπεται σε γραφική παράσταση, αποκτώντας υλικότητα και βιωματική ένταση.  

Με πρώτη υλη εικόνες, αναμνήσεις, ιδέες, συναισθήματα και τραύματα, οι καλλιτέχνες διαχειρίζονται εικαστικά το Θέρος και αποτυπώνουν τις εκφάνσεις του, άλλοτε εύληπτα, άλλοτε αφαιρετικά κι άλλοτε μεγεθύνοντας ονειρικά τις εκάστοτε προσλαμβάνουσες δημιουργώντας έτσι πεδία έκφρασης με ζωογόνο είτε το υποσυνείδητο είτε ένα νοσταλγικό ή λυτρωτικό συνειδητό. Κίνητρο, όπως πάντα, η αιωνιότητα...

Ιnfo
Διάρκεια Έκθεσης: 15-25 Ιουλίου 2016
Επιμέλεια: Ευαγγελία Καϊράκη, Ms Ιστορίας της Τέχνης, Μέλος της ΕΕΙΤ, Μαρία-Μόσχα Καρατζόγλου, Ms Ιστορίας της Τέχνης, Μέλος της ΕΕΙΤ

Δημοτική Πινακοθήκη Καλλιθέας Σοφία Λασκαρίδου
Οδ. Λασκαρίδου 120 & Φιλαρέτου