Από τον Ai Weiwei και τον Cai Guo-Qiang, στην Marina Abramović και την ORLAN.

Η τέχνη, όπως και η φαντασία, πρακτικά δεν έχει όρια γι αυτό και συχνά χρειάζονται κάποια ανήσυχα πνεύματα για να την πάνε ένα βήμα παραπέρα. Το clickatlife συγκέντρωσε και σας παρουσιάζει ορισμένους από τους πιο χαρακτηριστικούς καλλιτέχνες που πρωτοπόρησαν, από τη δεκαετία του 1970 και μετά.

ORLAN «The Reincarnation of Saint-Orlan» 1990-1995

Στην ηλικία των 15, η Mireille Suzanna Francette Porte άρχισε να χρησιμοποιεί το όνομα ORLAN στην πρώτη της καλλιτεχνική μεταμόρφωση στην άνω των 30 ετών καριέρα της. Στο πλαίσιο τής performance «The Reincarnation of Saint-Orlan», η Γαλλίδα performance artist έκανε εννέα πλαστικές επεμβάσεις. Στόχος της ήταν να μοιάσει περισσότερο με διάσημες γυναικείες μορφές της Δυτικής τέχνης. Φούσκωσε το μέτωπο για να μοιάσει με την Μόνα Λίζα του Leonardo da Vinci, σχημάτισε τα μάγουλα της αντίστοιχα με εκείνα της Αφροδίτης του Botticelli, ενώ άλλαξε το στόμα της ως φόρο τιμής στην «Αρπαγή της Ευρώπης» του François Boucher. Η ORLAN φορούσε ρόμπες μπαρόκ αισθητικής και διατηρούσε τις αισθήσεις κατά τη διάρκεια των χειρουργικών επεμβάσεων, οι οποίες φωτογραφήθηκαν και κινηματογραφήθηκαν, συχνά συνοδεία μουσικής ή απαγγελίας ποιημάτων.

Chris Burden «Shoot» 1971
Ο εννοιολογικός καλλιτέχνης Chris Burden συνειδητοποίησε ότι μπορεί να πεθάνει για την τέχνη του, όταν πυροβολήθηκε από κοντινή απόσταση για την performance του «Shoot», το 1971. Στο διάρκειας οχτώ δευτερολέπτων βίντεο ο Burden στέκεται ακίνητος καθώς ένας φίλος του τον σημαδεύει και τον πυροβολεί στο ώμο. Ο Burden ήταν από τους πρώτους καλλιτέχνες που έδειξαν ότι ο σωματικός κίνδυνος, ακόμα και οι επιθανάτιες εμπειρίες, μπορεί να αποτελούν καλλιτεχνική έκφραση. Τις ιδέες εξέτασε σε αντίστοιχες performance του, όπως το «Five Day Locker Piece» το 1971, όταν κλειδώθηκε σε ένα σχολικό ντουλάπι για πέντε μέρες και το «Transfixed» του 1974, όταν σταύρωσε τον εαυτό του σε έναν Σκαραβαίο της Volkswagen.

Ai Weiwei «Straight» 2008-2012
Ο Κινέζος καλλιτέχνης και πολιτικός ακτιβιστής Ai Weiwei είναι κυρίως γνωστός για τα τεράστια χειροποίητα έργα του, όπως τους 100 εκατομμύρια πορσελάνινους ηλιόσπορους βαμμένους στο χέρι που παρουσίασε στην «Unilever Series» του Tate Modern το 2010 ή τα σχεδόν 1.200 ποδήλατα που συγκόλλησε και κρέμασε για το «Forever Bicycle» της αρχιτεκτονικής Biennale της Βενετίας το 2014. Ένα χρόνο νωρίτερα, πάλι στην Βενετία, είχε παρουσιάσει την εγκατάσταση «Straight», η οποία αποτελείται από 150 τόνους σιδερόβεργας από κτήρια που καταστράφηκαν από τον φονικό σεισμό στη Σιτσουάν της Κίνας το 2008. Η ομάδα του Ai δούλεψε πάνω από δύο χρόνια για να ισιώσει κάθε μια από τις 50.000 σιδερόβεργες, ακόμα και όταν ο ίδιος ο καλλιτέχνης φυλακίστηκε για 81 μέρες από τις κινεζικές αρχές το 2011.

Marina Abramović «512 Hours» 2014
Η πρωτοπόρος της performance art, Marina Abramović, δημιουργεί ζωντανά έργα τα οποία δεν ξεπερνάνε μονάχα τα δικά της σωματικά και ψυχολογικά όρια, αλλά και του κοινού της. Το 2014 η Abramović προμήθευσε τους επισκέπτες μιας άδειας γκαλερί με ειδικά ακουστικά στην είσοδο για να μην ακούνε τίποτα και τους οδήγησε στην κύρια αίθουσα. Για οχτώ ώρες την ημέρα, έξι μέρες τη βδομάδα και συνολικά 64 μέρες παρότρυνε τους συνολικά 60.000 επισκέπτες που πέρασαν να περπατάνε αργά, να παρακολουθούν τους άδειους τοίχους και να παραμένουν ακίνητοι. Όσο απλό και να φαίνεται, πολλοί από τους επισκέπτες είχαν εμπειρίες απόλυτης υπερβατικότητας, αποξένωσης, θλίψης και χαράς, καθώς και περιόδους ανεξέλεγκτων λυγμών και τρόμου.

Joseph Beuys «I Like America and America Likes Me» 1974
Ο Γερμανός καλλιτέχνης Joseph Beuys πρέσβευε ότι ο κάθε άνθρωπος είναι καλλιτέχνης και ότι η τέχνη έχει ζωτική σημασία στην κοινωνική ζωή. Στην performance (ή «δράση», όπως τις αποκαλούσε) «I Like America and America Likes Me» o Beuys ταξίδεψε στην Νέα Υόρκη και στο αεροδρόμιο τον υποδέχτηκαν φίλοι του οι οποίοι τον τύλιξαν σε τσόχα, προτού τον οδηγήσουν με ασθενοφόρο στην René Block Gallery. Εκεί, για οχτώ ώρες την ημέρα, για τρεις μέρες, μοιραζόταν ένα δωμάτιο με μια τσόχα, ένα ζευγάρι γάντια, μια μαγκούρα, τα καθημερινά φύλλα της Wall Street Journal και ένα ζωντανό κογιότ. Όλο αυτό το διάστημα το ζώο αγρίευε με την τσόχα και κατουρούσε τις εφημερίδες, αλλά τελικά άφηνε τον Beuys να τον αγκαλιάζει. Αφού πέρασαν οι τρεις μέρες, ο Beuys ξανατυλίχτηκε στην τσόχα και επέστρεψε στο αεροδρόμιο, έχοντας πετύχει τον στόχο του: να μην ακουμπήσει το αμερικανικό έδαφος.

Cai Guo-Qiang «Head On» 2006
Η εγκατάσταση «Head On» του Κινέζου καλλιτέχνη με βάση την Νέα Υόρκη Cai Guo-Qiang αποτελείται από 99 αληθοφανείς λύκους οι οποίοι πηδάνε από την μια άκρη του δωματίου στην άλλη, προσκρούοντας πάνω σε έναν γυάλινο τοίχο. Οι λύκοι σχηματίζουν ένα σαρωτικό τόξο που καταλήγει απότομα σε μια στοίβα από άψυχα σώματα. Το έργο λειτουργεί ως οπτική μεταφορά των κινδύνων της νοοτροπίας της αγέλης και της ανέμελης παρορμητικότητας χωρίς συμβιβασμούς. Ο ίδιος ο καλλιτέχνης είχε κατά νου το τείχος του Βερολίνου που κτίστηκε το 1961 και κατέρρευσε το 1989.

Robert Smithson «Spiral Jetty» 1971
Ένα από τα σπουδαιότερα έργα του Robert Smithson, το «Spiral Jetty», βρίσκεται στην βορειοανατολική ακτή της Μεγάλης Αλμυρής Λίμνης στην Γιούτα των ΗΠΑ. Έχοντας κουραστεί από τη συμβατικότητα της τέχνης που προορίζεται για τις γκαλερί, ο Smithson και συνάδελφοι του, όπως ο Michael Heizer, η Nancy Holt και ο James Turrell στράφηκαν στην φύση για υλικά και δημιούργησαν έργα με τη γη και το φως. Μέσα σε μόλις έξι μέρες, με τη βοήθεια ενός τοπικού εργολάβυο, ο Smithson δημιούργησε μια τεράστια σπείρα από κρυστάλλους άλατος, λάσπης, νερού και μελανόλιθψν που εκτείνεται περίπου 500 μέτρα μέσα στην κοκκινωπή λίμνη. Το έργο εμφανίζεται και εξαφανίζεται ανάλογα με στάθμη των υδάτων και φαίνεται ολόκληρο μονάχα από ψηλά.

Azuma Makoto «Shiki 1» 2014
Ο Ιάπωνας «βοτανικός» καλλιτέχνης Azuma Makoto ξεκίνησε την καριέρα του σε ένα ανθοπωλείο στο Τόκιο και τοποθετεί περίτεχνα μπουκέτα και δέντρα μπονσάι σε τοποθεσίες που δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν στη φύση. Το 2014 συνεργάστηκε με την JP Aerospace για να εκτοξεύσει ένα μπονσάι στο διάστημα. Το δέντρο βρισκόταν σε μια κατασκευή από ανθρακόνημα με έξι κάμερες GoPro και ταξίδεψε στην στρατόσφαιρα, σε ύψος 28 χιλιομέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας, με τη βοήθεια μπαλονιών με ήλιο. Χάρη στις κάμερες, στο διάρκειας 100 λεπτών ταξίδι, απαθανατίστηκε η απροσδόκητη σύζευξη του γήινου και του εξωγήινου.

Επιμέλεια: ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΛΕΓΡΙΝΗΣ / [email protected]