Με αφορμή τα ROOMS 2017, μιλήσαμε με τον ιθύνοντα νου της έκθεσης που έχει γίνει θεσμός.

Το 1991, όταν η σύγχρονη καλλιτεχνική σκηνή της Αθήνας βρισκόταν ακόμα στα «σπάργανα», ο Γεράσιμος Καππάτος ανοίγει τη φιλόδοξη Kappatos Gallery. H λίστα των Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών που παρουσιάζουν τα έργα τους στα λευκά δωμάτιά της είναι ατελείωτη: Μarina Abramovic, Lynda Benglis, Louise Bourgeois, Θεόδωρος Στάμος, Βλάσης Κανιάρης, Ζογγολόπουλος είναι μόνο μερικοί από αυτούς. Αναπόφευκτα, η γκαλερί μπαίνει σύντομα στο «κλαμπ» των πιο επιδραστικών χώρων σύγχρονης τέχνης στην Αθήνα, ωστόσο ο Γεράσιμος Καππάτος δε σταματά εκεί. Έτσι, το 1999 μάς συστήνει την πρωτοπόρα έκθεση ROOMS, που στόχο έχει την προώθηση του «νέου αίματος» της εγχώριας καλλιτεχνικής παραγωγής. Η ιδέα βασίζεται σε δύο λέξεις-κλειδιά: συνέργεια και διάλογος. 17 χρόνια μετά, δεκάδες πρωτοεμφανιζόμενοι καλλιτέχνες και curators συνεχίζουν να βρίσκουν στέγη στα δωμάτια του ξενοδοχείου Saint George Lycabettus, ανοίγοντας έναν γόνιμο δια-πολιτιστικό διάλογο τόσο μεταξύ τους όσο και με το κοινό. Ο Γεράσιμος Καππάτος μάς εξηγεί το μυστικό της επιτυχίας.

Το κινητήριο έναυσμα για την ενασχόλησή μου με τη σύγχρονη τέχνη υπήρξε η διάθεση συμμετοχής σε αυτή τη διαδικασία της εξερεύνησης, όπως και της ενεργού εμπλοκής με την εικαστική σκηνή και παραγωγή. Η ίδια διάθεση διατηρείται μέχρι και σήμερα κι αποτελεί, μάλιστα, κεντρικό στόχο της δράσης μου, των δραστηριοτήτων και των επιδιώξεών μου. Μέσα από αυτήν την πολυετή πορεία, παρά τα όποια αναπόφευκτα προσκόμματα, έχω αποκομίσει μια πολύτιμη εμπειρία, μέσα από την πνευματική και ψυχική «ανταμοιβή» που η τέχνη προσφέρει.

Με τι κριτήριο γίνεται η επιλογή των καλλιτεχνών;

Όσον αφορά την επιλογή καλλιτεχνών για παρουσίαση στον χώρο της γκαλερί, στο επίκεντρο τίθεται η πρωτοτυπία του παραγόμενου έργου, οι προεκτάσεις του περιεχομένου, αλλά και η μεταξύ μας επικοινωνία, η οποία είναι απαραίτητη για τη δόμηση μιας καλής συνεργασίας. Ως προς την έκθεση ROOMS, η επιλογή των καλλιτεχνών που παρουσιάζονται στα δωμάτια πραγματοποιείται αποκλειστικά από τους επιμελητές, με μοναδικό περιορισμό από εμάς, να είναι πρωτοεμφανιζόμενοι -να μην έχουν, δηλαδή, στο ενεργητικό τους προηγούμενη ατομική έκθεση.

Φέτος είναι η 17η χρονιά Rooms. Πώς γεννήθηκε η ιδέα της χρήσης ενός μη-εικαστικού χώρου και τι θέλατε να επιδιώξετε μέσα από την επιλογή;

Ένας βασικός λόγος που μας κινητοποίησε προς αυτή την κατεύθυνση, προέκυψε από την ανάγκη παρουσίασης πολλών ατομικών εκθέσεων παράλληλα, σε έναν χώρο, που θα παρείχε τη δυνατότητα της αυτονομίας στον/στην κάθε καλλιτέχνη. Παράλληλη επιδίωξη υπήρξε η διαμόρφωση ενός πεδίου διευρυμένης συνεργασίας, όχι μόνο εικαστικών, αλλά και θεωρητικών-ιστορικών της τέχνης, όπως και θεατρολόγων ή και χορογράφων και η συμμετοχή τους σε μια κοινή πλατφόρμα, η οποία θα τροφοδοτούσε έναν γόνιμο και ουσιαστικό διάλογο. Τα δύο αυτά «προτάγματα» υπέδειξαν τον τόπο, όπου ένα τέτοιο εγχείρημα θα λειτουργούσε: εκείνον του ξενοδοχείου. Όπως φαίνεται, από την αντοχή της διοργάνωσης στον χρόνο, η ιδέα αυτή απέδωσε και συνεχίζει να αποδίδει, ανοίγοντας μάλιστα τον δρόμο για την επαφή ενός ευρύτερου κοινού με τη σύγχρονη τέχνη, λόγω του δημόσιου χαρακτήρα του.

Rooms 2017/Μαίρη Θηβαίου

Η έκθεση ROOMS δομήθηκε ακριβώς πάνω σε αυτήν τη λογική της συνεργασίας, γεγονός που ήταν κάθε άλλο, παρά τυχαίο. Ένα τέτοιου είδους πλαίσιο, προσδίδει πάντα μια πολυδιάστατη οπτική στα πράγματα, μέσα από την πολυφωνία, ενώ καλλιεργεί την αποδοχή και σεβασμό της κάθε άποψης. Κάτι τέτοιο, όπως φαίνεται, είναι αναγκαίο να τεθεί εκ νέου ως προτεραιότητα, τόσο στη σύγχρονη εικαστική σκηνή, όσο και στην κοινωνία εν γένει.

Ποια η διαδρομή των Rooms από το 1999 έως σήμερα; Τι έχει αλλάξει στη διοργάνωση;

Η έκθεση ROOMS έχει σταθερό χαρακτήρα στο πέρασμα των ετών, ως προς την κεντρική της λογική -την έκθεση έργων νέων καλλιτεχνών. Είναι φυσικό, βέβαια, μέσα στα 17 αυτά χρόνια, να έχουν σημειωθεί κάποιες αλλαγές. Για παράδειγμα, η έκθεση έχει αλλάξει χώρους και κάποιες φορές, τίτλο, όπως τη χρονιά που έλαβε χώρα ως «Unfair» στα ξενοδοχεία Αthens Ιmperial και Makedonia Palace (2007) κι αντί για επιμελητές οι καλλιτέχνες επιλέχθηκαν από γκαλερί, σε ένα συλλογικό curatorial. Άλλη τέτοια περίπτωση η έκθεση «Visions», που διοργανώθηκε στα προαναφερθέντα ξενοδοχεία (2005- 2006). Εδώ και αρκετά χρόνια, η έκθεση ROOMS έχει σταθεροποιηθεί στο ξενοδοχείο St. George Lycabettus, στην καρδιά της πόλης κι έχει μια αποκρυσταλλωμένη δομή, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν αφήνεται περιθώριο, για όποια τροποποίηση κριθεί αναγκαία στο μέλλον.

Rooms 2017/Marina Genadieva

Είναι γεγονός πως τα κοινωνικοπολιτικά τεκταινόμενα έχουν αναδείξει έκδηλα την Αθήνα ως πεδίο δράσης και παραγωγής.  Η ύπαρξη μιας ενεργού κι αξιόλογης εικαστικής σκηνής, αντάξιας των διεθνών παραδειγμάτων, είναι αδιαμφισβήτητη. Για τον λόγο αυτόν, θα ήταν σοφή η ορθή και παραγωγική αξιοποίηση της συγκυρίας αυτής, ώστε να δοθεί περαιτέρω ώθηση, μέσα από τη διατήρηση του δεδομένου ενδιαφέροντος, σε ένα βάθος χρόνου.

Τι θετικό μπορεί να φέρει η σύγχρονη τέχνη σε μια κοινωνία που δοκιμάζεται;

Διαχρονικά, η τέχνη έχει την ιδιότητα να εμπλουτίζει την καθημερινότητα, να παρέχει τρόπους διαχείρισής της και μηχανισμούς άμυνας, όπως και να προσδίδει μια διαφορετική οπτική στα πράγματα, υποδεικνύοντας, παράλληλα, το στίγμα της κάθε εποχής.

Πόσο δύσκολο είναι για μια γκαλερί να επιβιώνει στην Ελλάδα του 2017;

Θα ήταν ψέμα να σας πω ότι είναι εύκολο, όταν βλέπουμε τις συνθήκες να αλλάζουν ραγδαία σε όλους τους τομείς. Οι νέοι όροι που έχουν προκύψει στον χώρο της τέχνης, δυσχεραίνουν σε μεγάλο βαθμό τη δράση εντός της, τόσο για τις αίθουσες τέχνης, όσο και για τους καλλιτέχνες. Οπότε, απαιτείται αδιάκοπη προσπάθεια, μεγάλο ψυχικό απόθεμα και ουσιαστικές συνεργασίες, που μας ανατροφοδοτούν, ώστε να συνεχίσουμε.

Rooms 2017/Ειρήνη Γεωργοπούλου

Χωρίς καμία διάθεση υπεκφυγής, θα σας απαντήσω πως συνολικά οι συνεργασίες μου υπήρξαν σημαντικές, σε διαφορετικό επίπεδο και για διαφορετικό λόγο η καθεμία. Αν εννοείτε σημαντικές, ως προς το «βεληνεκές», σίγουρα είναι αυτή με τον Γιώργο Λάππα, τη Louise Bourgeois, τη Marina Abramovic, τη Lynda Benglis, τον William Kentridge και αρκετούς άλλους. Όμως, η συνεργασία με νέους καλλιτέχνες είναι πάντα ανεκτίμητη και διακρίνεται από μια πρωτόγνωρη δυναμική. Ένας «σταθμός» στην μέχρι τώρα πορεία μου είναι η πραγματοποίηση του προγράμματος Kappatos Athens Art Residency, όχι μόνο λόγω της απουσίας κάποιου παρόμοιου θεσμού στην πόλη, αλλά και χάρη στην ευκαιρία που έδωσε σε καλλιτέχνες να παράξουν στο πλαίσιο του σύγχρονου εικαστικού γίγνεσθαι της Ελλάδας, αναδεικνύοντάς το.

Με ποιους καλλιτέχνες θα θέλατε να συνεργαστείτε στο μέλλον;

Είναι πολλοί εκείνοι στους οποίους διαβλέπω προοπτική και ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Σε ποιο χώρο ονειρεύεστε να κάνετε έκθεση;

Στα όνειρά μου.

H έκθεση ROOMS θα τρέχει μέχρι την Κυριακή 5 Φεβρουαρίου στο Ξενοδοχείο Saint George Lycabettus.

ΣΟΦΙΑ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ / [email protected]