Δύο από τα μέλη της οργάνωσης που εδώ και χρόνια «τρομοκρατεί» τον κόσμο της τέχνης, της ποπ κουλτούρας και της βιομηχανίας του θεάματος, ήρθαν στην Ελλάδα για μια παρουσίαση της πορείας τους.

Όταν τα φώτα χαμήλωσαν, και ενώ παρακολουθούσαμε ένα βίντεο-ανασκόπηση της ιστορίας αυτών των κοριτσιών με τις μάσκες γορίλα, στο οποίο περιλαμβάνονταν από εγκωμιαστικά μέχρι πολύ κακά σχόλια για τις ίδιες, οι δύο ομιλήτριες εμφανίστηκαν από την πλατεία και, κατευθυνόμενες προς τη σκηνή, μοίραζαν μπανάνες στο κοινό.

Ντυμένες στα μαύρα, οι «Frida Kahlo» και η «Käthe Kollwitz» -δανείζονται πάντα τα ονόματα μεγάλων καλλιτέχνιδων που δεν είναι πια εν ζωή- και με αναφαίρετο αξεσουάρ τις μάσκες γορίλα, ανέβηκαν στα πόντιουμ και ξεκίνησαν την αφήγησή τους με διάφορες ατάκες για τις γυναίκες. Ατάκες είτε επιβράβευσης, είτε επικριτικές, όπως εκείνες που τους έστειλε ένας Ιταλός κριτικός τέχνης στην αρχή της πορείας τους.

Πίσω τους, στο videowall, πέρα από τις εικόνες με τα πολλά και σημαντικά κατορθώματά τους, προβάλλονταν τρομακτικές στατιστικές για τη θέση της γυναίκας στον κόσμο της τέχνης. Το εγχείρημά τους ξεκίνησε το 1985, μετά από παρατήρηση του γεγονός ότι τα εικαστικά εκθέματα από γυναίκες καλλιτέχνες στα μουσεία ήταν σε μηδαμινά ποσοστά. Η διαπίστωση τις παρακίνησε να δημιουργήσουν μια νέα μορφή ακτιβισμού, που σκοπό είχε να αναδείξει τα κακώς κείμενα στην βιομηχανία της τέχνης και του πολιτισμού. Να αποκαλύψει τα σκοτεινά εκείνα σημεία των ανθρώπων που κρύβονται πίσω από τις αποφάσεις για το ποια έκθεση θα παρακολουθήσουμε ή ποιόν καλλιτέχνη θα υποστηρίξουμε. Και να τους εκθέσει με τρόπο καυστικό και προβοκατόρικο. Γιατί, όπως μας είπαν, το κεντρικό τους μότο, είναι το εξής:

«Αν κάνεις κάποιον που έχει αντίθετη άποψη από σένα να γελάσει, τότε έχεις την προσοχή του».

 

Τις στατιστικές που προέκυψαν από την έρευνά τους, τις αποκαλύψεις τους, τις εξέθεσαν με μορφή poster σε κεντρικά σημεία της Νέας Υόρκης, όπως την εμβληματική παραλλαγή της «Μεγάλης Οδαλίσκης» του Ingres, σχετικά με την οποία διατύπωσαν τον προβληματισμό αν ο μόνος τρόπος για να μπει μια γυναίκα σε ένα μουσείο είναι αποκαλύπτοντας τη γύμνια της. Το ερώτημα ενίσχυσαν οι ίδιες, συμπληρώνοντας μπροστά στο κοινό της Στέγης: 

«Δεν μπορείς να καταλάβες την ιστορία μιας κουλτούρας, αν δεν ακούσεις όλες τις φωνές της».

Ο ακτιβισμός τους συνεχίστηκε με επιγραφές που δημιουργούσαν και τοποθετούσαν σε ταχυδρομικά κουτιά ή έξω από τα μεγαλύτερα μουσεία των Η.Π.Α. Σταδιακά, έφτασαν να φιλοξενούνται σε Biennale αλλά και στα ίδια τα μουσεία των οποίων τον μύθο προσπαθούσαν να αποδομήσουν. Μολονότι αρχικά ήταν διστακτικές στα καλέσματα, κατέληξαν πως ανταποκρινόμενες θα μπορούσαν να περάσουν τα μηνύματα τους ακόμα καλύτερα, επιτρέποντας δηλαδή στα έργα τους να εκτεθούν μέσα στους ίδιους εκείνους χώρους στους οποίους τόσο καυστικά επιτίθονταν.

Guerilla Girls7

Στην ομιλία τους στη Στέγη, αναφέρθηκαν εκτενώς στη βιομηχανία της τέχνης και τους «ανθρώπους πίσω από τις κουρτίνες» . Σχολίασαν με στατιστικές αλλά και με τον δικό τους αφαιρετικό τρόπο τις δράσεις των εμπλεκομένων στην όλη διαδικασία, από τους ιδιοκτήτες ιδιωτικών γκαλερί και μουσείων, μέχρι τους επιμελητές και τα συμβούλια των μετόχων. Καυτηρίασαν ακόμη θέματα όπως το λαθρεμπόριο και την επιλογή καλλιτεχνών με συγκεκριμένες, μη αξιοκρατικές προϋποθέσεις. 

Δεν έμειναν βέβαια μόνο στον χώρο της τέχνης και των μουσείων, αλλά έδειξαν υλικό από την ευαισθητοποίησή τους σε άλλους τομείς, όπως τον κινηματογράφο και την τρομακτική ανισοκατανομή των προτιμήσεων της Ακαδημίας, αναρωτόμενες αν η «εξυγίανση» -με τη βράβευση ταινιών όπως το «Moonlight»- ενός θεσμού που έχει χαρακτηρίστει εδώ και χρόνια από κατάφωρο ρατσισμό και σεξισμό είναι παροδική ή θα κρατήσει.

Μας παρουσίασαν επίσης το νέο τους βιβλίο, «The Hysterical Herstory of Hysteria and How It Was Cured: From Ancient Times Until Now», που πραγματεύεται την υστερία, την γυναικεία αυτή«ασθένεια», όπως την ονόμασαν οι ειδικοί της εποχής, αλλά και τους φρικαλέους τρόπους αντιμετώπισής της.

Τέλος, μας παρουσίασαν τον δικό τους οδηγό «κακής συμπεριφοράς», για όσους θέλουν να αντισταθούν στις προσταγές του συστήματος με παρακινήσεις, όπως «να μείνεις ανώνυμος», «να μείνεις outsider», «να παραπονιέσαι συνεχώς » κτλ.

Ακολούθησε μια σύντομη συζήτηση με το κοινό, στο οποίο πολλοί παρευρισκόμενοι εξέφρασαν τον θαυμασμό και την αγάπη τους. Από τις απαντήσεις τους σταχυολογήσαμε μερικά πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία, όπως το ότι έχουν τη δική τους «εναλλακτική οικονομία» για να βιοπορίζονται και να χρηματοδοτούν τα έργα τους, αφού πρεσβεύουν πως η τέχνη πρέπει να είναι προσιτή σε όλους. Επίσης, ότι αυτό που έκαναν και θα κάνουν πάντα, είναι να βρίσκουν τα «αδύναμα σημεία» του κόσμου της τέχνης, του κινηματογράφου, της μουσικής βιομηχανίας κτλ, και να τα χτυπάνε με τρόπο υπερβολικό, εξευτελιστικό, κωμικό. Έναν τρόπο δηλαδή που θα τραβήξει την προσοχή του κοινού.

Κλείνοντας, μας είπαν πως, παρότι έχουν επέλθει αλλαγές που ευνούν τις γυναίκες καλλιτέχνες, τους ομοφυλόφιλους, τους έγχρωμους και τους διεμφυλικούς, το πρόβλημα παραμένει. Για αυτό έστειλαν κάλεσμα στον κόσμο να μιμηθεί τις δικές τους πράξεις, να γίνει ο καθένας ακτιβιστής σε αυτά που τον ενοχλούν.

Φεύγοντας από τη Στέγη, το συμπέρασμα συμπυκνώνεται στο εξής: Το βασικό συστατικό της γοητείας τους ήταν και θα είναι πάντα η καταγραφή των αδικιών, με έναν πανέξυπνο κωμικό τρόπο. Αυτόν που πρώτα σε κάνει να γελάς και μετά σου παρουσιάζει οδυνηρές αλήθειες.

ΡΟΖΙΝΑ ΑΡΑΠΗ