Τα έργα των εννέα καλλιτεχνών που βραβεύτηκαν από τον θεσμό στο διάστημα 1995-2015 συνθέτουν μια ετερόκλητη σύχρονη εικαστική έκθεση, που αξίζει να επισκεφθείτε λίγο πριν ολοκληρωθεί.

Δεκαοκτώ χρόνια μετά την πρώτη διοργάνωση του Βραβείου ΔΕΣΤΕ, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης παρουσιάζει την έκθεση «Βραβείο ΔΕΣΤΕ: Μια Επετειακή Έκθεση, 1999-2015» με έργα των εννέα βραβευμένων καλλιτεχνών από το 1999 έως και το 2015. Πρόκειται για μια έκθεση «αναστοχασμού και αξιολόγησης της πορείας του θεσμού όλα αυτά τα χρόνια», που εγκαινιάστηκε στις 5 Απριλίου και ολοκληρώνεται την Κυριακή 17 Σεπτεμβρίου 2017. Στους πέντε μήνες που διήρκησε, οι επισκέπτες είχαν την ευκαιρία να δουν ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της νεότερης καλλιτεχικής δημιουργίας των τελευταίων 18 ετών. 

Στην έκθεση συμμετέχουν οι καλλιτέχνες: Λουκία Αλαβάνου, Αναστασία Δούκα, Ειρήνη Ευσταθίου, Χριστόδουλος Παναγιώτου, Μαρία Παπαδημητρίου, Άγγελος Πλέσσας, Γεωργία Σαγρή, Κώστας Σαχπάζης και Παναγιώτα Τζαμουράνη.

Τι θα δει κανείς στα δωμάτια του επιβλητικού Μεγάρου Σταθάτου

Χαμένη στη μεγαλούπολη του Λονδίνου, η Λουκία Αλαβάνου (Βραβείο ΔΕΣΤΕ 2007) ένιωθε σαν την Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων όταν εμπνεύστηκε το συγκεκριμένο έργο. Aποτελούμενα από «κολάζ» αποσπασμάτων από κινηματογραφικό υλικό συνυφασμένο με δικές της σεκάνς, τα βίντεο και οι εγκαταστάσεις της συνιστούν μια διερεύνηση της επιρροής του κινηματογράφου στη διαμόρφωση και τη δόμηση της μνήμης. Τα διαστρωματωμένα soundtrack των βίντεο λειτουργούν ενοποιητικά, δημιουργώντας ταυτόχρονα ροή μεταξύ των παράταιρων εικόνων, αυτό που ο Μπρεχτ ονομάζει Verfremdungseffekt (αποστασιοποίηση). Έχοντας μεγαλώσει σε ένα κομμουνιστικό περιβάλλον στα μεταδικτατορικά χρόνια της Ελλάδας, η Αλαβάνου υιοθετεί τον μετα-συγχρονισμό στον κινηματογράφο ως μέσο για να παρωδήσει την προπαγάνδα, να υπερτονίσει τις αντιφάσεις και να εκμεταλλευτεί το «πραγματικό» και το «making-strange». 

Η Αναστασία Δούκα (Βραβείο ΔΕΣΤΕ 2011) με τη δουλειά της αναζητά τη συνείδηση του αντικειμένου/σώματος καθώς αυτό κινείται και επικοινωνεί στο χρόνο και στο χώρο. Ανατέμνει τον χρόνο σε μικρότερες στάσεις εκτόνωσης και τεντώνει στον χώρο το δέρμα του σαν χαρτί απλωμένο σε σκοινί. Παράλληλα μεταφράζει τη γλώσσα για να κατανοήσει τις τοποθεσίες της ομιλίας. Η καλλιτέχνις αναγνωρίζει στα υλικά την ικανότητα να ανακλάσουν τη δική της αδυναμία και δυνατότητα. Επιθυμεί να είναι αγωγός μεταξύ των ενδιάμεσων, διαδοχικών και αντιθετικών στάσεων που διαμορφώνουν οι ταξικές δομές, οι αρχιτεκτονικοί περιορισμοί και οι προσωπικές ανατομίες. Στην έκθεση παρουσιάζει 105 ζευγάρια δερμάτινα παπούτσια, κατασκευασμένα σύμφωνα με τις ανάγκες και του γούστο των 105 εργαζομένων της εταιρείας υποδηματοποιϊας John Lobb. Πρόκειται για ένα έργο-πορτρέτο των ανθρώπων που εργάζονται στη συγκεκριμένη εταιρεία. 

Other Things Happenin December 2

Μέσα από λιθογραφίες και μεταξοτυπίες, η Ειρήνη Ευσταθίου (Βραβείο ΔΕΣΤΕ 2009) αντιπαραθέτει τα Ιουλιανά του 1965 με τον Ιούλιο του 2015, όταν η Ελλάδα βίωνε την πόλωση του δημοψηφίσματος. Η καλλιτέχνις εργάζεται με σειρά διαφορετικών μέσων, από τη ζωγραφική και τη χαρακτική, μέχρι εγκαταστάσεις μικρής κλίμακας και performance. Η δομή της εργασίας της συχνά ξεκινάει με τη δημιουργία αρχείων πρωτογενούς αρχειακού υλικού, σε συνδυασμό με υλικό που συλλέγει από τις περιηγήσεις της στο αστικό τοπίο, με στόχο την εκ νέου αφήγηση ελασσόνων ιστοριογραφιών. Με την χρήση αρχειακού υλικού επιδιώκει να εξετάσει διαύλους εξερεύνησης του τρόπου με τον οποίο υπάρχουσες εικόνες μπορούν να μεταδώσουν καταστάσεις πέρα από τα αυστηρά όρια της ειδησιογραφίας και της ιστορίας. Επιπρόσθετα αποδίδει τον τρόπο με τον οποίο οι μικρές αυτές ιστοριογραφίες είναι αποτυπωμένες στο αστικό τοπίο, εκτελώντας έτσι μια ανεπίσημη, ιδιόμορφη και ανθρωποκεντρική αρχαιολογία του παρόντος και του πρόσφατου παρελθόντος. 

Ένα μαρμάρινο τραπέζι με την επιγραφή «bastardο», ένα ζευγάρι παπούτσια, κατασκευασμένο από τις τσάντες των οικείνω προσώπων του, ένα μεταγιόν-νόμισμα του 16ου αιώνα στο λαιμό της επιτηρήτριας της έκθεσης, συνθέτουν τη δουλειά του Χριστόδουλου Παναγιώτου (Βραβείο ΔΕΣΤΕ 2005). Το ευρύ πεδίο έρευνας του καλλιτέχνη εστιάζει στον εντοπισμό και την αποκάλυψη των κρυμμένων εκείνων αφηγημάτων που ενυπάρχουν στο οπτικό αρχείο της ιστορίας και του χρόνου. Σχολιάζοντας το έργο του με τίτλο Wonder Land (2008) και το ενδιαφέρον του για την πρακτική της αρχειοθέτησης, ο καλλιτέχνης σημειώνει: «Δεν ενδιαφέρομαι για την αρχειοθέτηση πέρα από το σημείο στο οποίο αποκαλύπτεται η ιδεολογία που τη χαρακτηρίζει. Αναφέρομαι στο σημείο που αποτυγχάνει να εκμηδενιστεί. Η αισθητική του αρχείου δεν αποτελεί αυτοσκοπό της δουλειάς μου. Ενδιαφέρομαι για τις ιστορικές αφηγήσεις και τις δομές τους. Μέσα από τις αδυναμίες τους, τα αρχεία διευκολύνουν την κατανόηση και ίσως τον επαναπροσδιορισμό.»

Για τη Μαρία Παπαδημητρίου (Βραβείο ΔΕΣΤΕ 2003) η λέξη τέχνη διατηρεί μέσα στην ετυμολογία της την υπόσχεση της σύνδεσης μεταξύ χειροτεχνίας και τεχνογνωσίας. Η καλλιτέχνις χρησιμοποιεί τον εαυτό της ως μέσο ανάπτυξης διαλόγου με τους άλλους, και για να καταλάβει την τέχνη ως μια ενεργή κοινωνική διεργασία, γεμάτη αντιφάσεις όσο και δυνατότητες. Από αυτή την άποψη, υποθέτει πως η δουλειά της, που έχει να κάνει περισσότερο με τη διαδικασία και την αλλαγή παρά με το ολοκληρωμένο προϊόν, μπορεί να ιδωθεί σαν μια μορφή ακτιβισμού. Αντιμετωπίζει τη δημιουργία τέχνης ως μια ανθρωπιστική δραστηριότητα, διότι βλέπει την τέχνη στην ανθρωπότητα ως κάτι που εμπλέκει και επηρεάζει τις ζωές των ανθρώπων.

Manifesto Reading

Η διάσπαση προσοχής, η αυθυποβολή, το Internet of Things και πως αυτό επιμελεί το μυαλό μας, είναι κεντρικά ζητήματα στη δουλειά του Άγγελου Πλέσσα (Βραβείο ΔΕΣΤΕ 2015). Το έργο του επικεντρώνεται στη δικτύωση της ψηφιακής μας ζωής και της ζωής μας εκτός δικτύου, με τρόπους που μας κάνουν να κατανοήσουμε τις δύο καταστάσεις. Οι δραστηριότητες του Πλέσσα περιλαμβάνουν περφόρμανς και artist residencies, ιδιωτικές εκδόσεις και ιστοσελίδες, γλυπτική και εκπαιδευτικά projects. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια διοργανώνει σε μακρινούς τόπους ετήσιες συγκεντρώσεις , όπως της Αιώνιας Διαδικτυακής Αδελφότητας και πιο πρόσφατα του Πρωτοκόλλου Πειραματικής Εκπαίδευσης, δημιουργώντας εντατικές εμπειρίες, συνήθως διάρκειας μιας εβδομάδας, που καθιστούν ασαφή τα όρια εργασίας και ελεύθερου  χρόνου.

Ο πυρήνας του έργου της Γεωργίας Σαγρή (Βραβείο ΔΕΣΤΕ 2001) βασίζεται στη διερεύνηση της περφόρμανς ως ένα συνεχώς εξελισσόμενο πεδίο κοινωνικού βίου και οπτικού πολιτισμού, αλληλένδετα, ωστόσο διακριτά από τη διαλεκτική της αναπαράστασης στο θέατρο, τη μουσική και τον χορό. Η δουλειά της καλλιτέχνιδας, εκτός από τις περφόρμανς των τελευταίων δεκαπέντε ετών, απαρτίζεται από βίντεο, έργα που δημιουργήθηκαν σε περιβάλλον υπολογιστή, κείμενα, εγκαταστάσεις και σχέδια. Η πλειοψηφία των έργων της είναι επηρεασμένη από τη συνεχή ενασχόλησή της με τα πολιτικά κινήματα και την πάλη με θέματα αυτονομίας, χειραφέτησης και αυτο-οργάνωσης.

© Photography Boris Kirpotin / Kostas Sahpazis

Kostas Sahpazis - Courtesy Bernier-Eliades gallery, Athens 2016 © Photography Boris Kirpotin, April 2016 Athens, Greece [email protected] www.kirpotin.gr

Το έργο του Κώστα Σαχπάζη (Βραβείο ΔΕΣΤΕ 2013) βασίζεται στις ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά των υλικών, τόσο ως φυσικές οντότητες όσο και ως νοητικές δομές. Χρησιμοποιεί μία ποικιλία υλικών όπως δέρμα, ρητίνη, μέταλλα, πλαστικές ύλες, ξύλο και χρώμα, και δοκιμάζει τη δυνατότητά τους ν’ αναδιαμορφωθούν σε αφηρημένα σύνολα με πλούσιες επιφάνειες. Η μορφή είναι ο δομικός πυρήνας των αντικειμένων του την οποία ο καλλιτέχνης ανακατασκευάζει σε μια φαντασίωση, και παραμένει φευγαλέα και σε διαρκή κατάσταση ροής. Χειρονομίες, σχήματα, ιδέες και υλικά δοκιμάζονται, αρχειοθετούνται, αναθεωρούνται, διασπώνται, συμπυκνώνονται και τελικά χρησιμοποιούνται για να σχηματίσουν ένα έργο άμεσο και αποφασιστικό το οποίο χαρακτηρίζεται από τη μόνιμη διάθεσή του να υπονομεύει την ίδια του τη φόρμα.

Ακούγοντας το κενό , 2002 βίντεο 7 λεπτά. Hear the emptiness , 2002 video 7 min

Για την Παναγιώτα Τζαμουράνη (Βραβείο ΔΕΣΤΕ 1999) ήχοι, καθημερινά αντικείμενα, εξωτερικοί χώροι, οικογενειακό περιβάλλον, αλλά και οτιδήποτε περιβάλλει την καθημερινότητά μας είναι το υλικό απ’ όπου πηγάζουν πειραματισμοί για μια απόπειρα προσδιορισμού εννοιών και καταστάσεων που σχετίζονται με τον χώρο γύρω της. Η αίσθηση αναζήτησης για το τι είναι αληθινό μέσα από την ανακατασκευή ήχων και εικόνων, είναι οργανικό μέρος των πειραματισμών της. Στα βίντεο της Τζαμουράνη εύκολα διαπιστώνει κανείς ότι ακόμα και τυχαίες λήψεις δένουν λειτουργικά τα μέρη ώστε να εκπληρώνουν την αποστολή τους, το αισθηματικό και εννοιολογικό αποτέλεσμα. Εικόνα και ήχος λειτουργούν αλληλένδετα σε μια προσπάθεια να προσδιοριστεί ο χώρος.

Την έκθεση συνοδεύει δίγλωσσος (Ελληνικά/Αγγλικά) κατάλογος ο οποίος τιμά και επανεξετάζει όχι μόνο το έργο των βραβευμένων καλλιτεχνών αλλά και όλους όσους έχουν συμβάλει στην δεκαοκτάχρονη πορεία του θεσμού.

Το Βραβείο ΔΕΣΤΕ θεσμοθετήθηκε το 1999 και απονέμεται κάθε δύο χρόνια σε έναν Έλληνα ή Κύπριο καλλιτέχνη, που ζει στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό. Στόχος του Βραβείου ΔΕΣΤΕ είναι η ανάδειξη μιας ανερχόμενης γενιάς καλλιτεχνών, που αποτελεί κύριο άξονα της πολιτικής του Ιδρύματος για τη στήριξη και την προώθηση της σύγχρονης τέχνης. Η συνεργασία αυτή μεταξύ του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης και του Ιδρύματος ΔΕΣΤΕ εντάσσεται στο πλαίσιο του προγράμματος «Βήμα στους Νέους», ένα θεσμό μέσα από τον οποίο το Μουσείο ανοίγει διάλογο με τη νέα γενιά, ενημερώνει το κοινό για τη σύγχρονη δημιουργία και ενισχύει ένα δυναμικό πεδίο ανταλλαγής ιδεών.

Info
Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
Μέγαρο Σταθάτου, Βασ. Σοφίας και Ηροδότου 1
Εγκαίνια: 5 Απριλίου 2017
Διάρκεια: 6  Απριλίου – 17 Σεπτεμβρίου 2017