Από όποια πλευρά και αν το δει κανείς, λίγα πράγματα είναι τόσο αγαπητά στον κόσμο, όσο είναι ο καφές. Εδώ και μια χιλιετία αγοράζεται, πωλείται, παρασκευάζεται, αλλά και… απαγορεύεται. Και το ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: εσείς πώς τον προτιμάτε;

Ο πόλεμος ενάντια στον καφέ πηγαίνει πολύ πιο πίσω και από τον πόλεμο που κήρυξε ο Richard Nixon στα ναρκωτικά, με εξίσου ανεπιτυχή αποτελέσματα. Για αιώνες ο καφές συσχετίστηκε με απαγορεύσεις, προσπάθειες ελέγχου, αύξηση των τιμών, μπήκε στη μαύρη λίστα θρησκειών και δέχθηκε θορυβώδη διασυρμό. Πάντα όμως, βρισκόταν στο προσκήνιο, μέσω των λιμανιών, της μαύρης αγοράς και αλεσμένων βελανιδιών ή κουκιών. Παρά τις προσπάθειες ελέγχου του όμως, διαχρονικά γίνεται μόνο πιο φθηνός και πιο διαθέσιμος.

Ακόμα και η υποτιθέμενη ανακάλυψη του καφέ συσχετίστηκε με απαγόρευση. Στην Αιθιοπία του 9ου αιώνα, ένας νεαρός βοσκός είδε τα ζώα του να τρώνε μούρα από ένα συγκεκριμένο θάμνο και έπειτα έδειχναν νευρικά και ανήσυχα. Έφερε τα μούρα σε έναν ιμάμη, ο οποίος διαισθάνθηκε κάποια λανθάνουσα ναρκωτική ουσία σε αυτά και τα πέταξε στη φωτιά.

Καθώς όμως, ψήνονταν ανέδυαν ένα υπέροχο άρωμα, απομακρύνθηκαν από τα αποκαΐδια και προστέθηκαν σε ένα φλιτζάνι με ζεστό νερό. Κάπως έτσι δημιουργήθηκε το πρώτο φλιτζάνι καφέ. Η ιστορία εμφανίστηκε για πρώτη φορά σε ένα γαλλικό κείμενο στα μέσα του 17ου αιώνα, το οποίο περιγράφει την έντονη φύση του καφέ και τον τοποθετεί σαν κάτι ελκυστικό αλλά και επικίνδυνο συνάμα.

Ο καφές ταξίδεψε από την Αιθιοπία στην Υεμένη στις αρχές της περασμένης χιλιετίας και προέρχεται από την αραβική λέξη «qahwah». Η Mokha είναι ένα λιμάνι της Υεμένης. Σε όλο τον ισλαμικό κόσμο, από τη Μεδίνα μέχρι τη Βαγδάτη, άνοιξαν καφενεία με τους πελάτες να συναθροίζονται και να μιλούν για πολιτική. Στην Κωνσταντινούπολη κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, ο Αλέξανδρος Δουμάς σημείωσε ότι ο καφές ήταν τόσο δημοφιλής που οι ιμάμηδες παραπονέθηκαν πως τα τζαμιά τους ήταν άδεια όσο τα καφενεία ήταν γεμάτα.

Ο καφές απαγορεύτηκε στη Μέκκα από το 1511 μέχρι το 1524 και όταν ο Σουλτάνος Μουράτ Γ’ ανέβηκε στο θρόνο το 1574, δολοφόνησε αμέσως τους πέντε αδερφούς του και όρισε τον καφέ ανεπιθύμητο. Ο διάδοχός του Μεχμέτ Δ’ απαγόρευσε όλα τα καφενεία εντελώς και όταν αυτή η εντολή παραβιαζόταν, έριχνε τους ιδιοκτήτες και τους πελάτες τους στον Βόσπορο, δεμένους μέσα σε σακιά. Τελικά οι αρχές τα παράτησαν στην αντίσταση κατά του καφέ και το ποτό έγινε σύντομα μέρος των τουρκικών κλισέ για τη Δύση.

Μέχρι το τέλος του 16ου αιώνα ένας μεγάλος αριθμός Ευρωπαίων ναυτικών είχε δοκιμάσει καφέ στα ταξίδια του στην Ανατολή. Το πρώτο καφενείο στην Ευρώπη άνοιξε στη Βενετία το 1645 για να ακολουθήσουν έπειτα κι άλλα στην Αγγλία. Μέχρι το 1675 υπήρχαν πάνω από 3 χιλιάδες στη χώρα και ο Κάρολος Β’ προσπάθησε να τα καταστείλει ως «μέρη που αποτελούσαν σημείο συνάντησης των δυσαρεστημένων οι οποίοι εξάπλωναν σκανδαλώδεις φήμες για την Αυτού Μεγαλειότητα».

Οι προσπάθειες αυτές απέτυχαν, όπως ήταν αναμενόμενο. Το καφενείο του Lloyd εξελίχθηκε στην πιο σημαντική ασφαλιστική αγορά του κόσμου. Η απαγόρευση απέτυχε και στην προ-επαναστατική Γαλλία, αγόρια τοποθετούνταν σε στρατηγικές θέσεις κοντά στις καφετέριες για να προειδοποιούν τους πελάτες ότι η αστυνομία έρχεται για επιδρομή.

Ο πρώτος καφές που καταναλώθηκε στην Ευρώπη ακολούθησε τη μέθοδο που χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα σε μεγάλο μέρος της Μέσης Ανατολής, όπου οι κόκκοι βράζονται αρκετές φορές μέχρι να παράγουν ένα ασυνήθιστα πικρό ποτό. Το 1750 οι Γάλλοι ανέπτυξαν ένα πρώιμο είδος καφετιέρας και το 1855 έκανε την εμφάνισή του ο πρώτος εσπρέσο.

Όταν φτιάχνεται ένας εσπρέσο, το ζεστό νερό πιέζει τους φρεσκοαλεσμένους κόκκους του καφέ με αρκετή δύναμη και βγάζει ένα εκχύλισμα από το φυσικό τους έλαιο, δίνοντας μεταξένια υφή και έντονη γεύση. Φαίνεται πιθανό, ότι το όνομα «espresso» να εμπνεύστηκε από την ταχύτητά με την οποία φτιάχνεται ή επειδή φτιάχνεται ρητά (expressly) και ξεχωριστά για κάθε πελάτη.

Ο καφές τα έχει πάει πολύ καλά από την εκβιομηχάνιση και μετά. Η ολοένα και μεγαλύτερη χρήση της μηχανής στην παραγωγή, συνέδραμε στην κατάργηση της δουλείας στη Βραζιλία, η οποία μέχρι και σήμερα εξακολουθεί να παράγει περίπου το ένα τρίτο του καφέ ανά τον κόσμο, διπλάσιο ποσοστό από την αμέσως επόμενη χώρα. Ο εσπρέσο είναι μια λαμπρή βιομηχανική σύνθεση της τεχνολογίας με τη φύση.

Το ντεκαφεϊνέ κατασκευάζεται συνήθως, βάζοντας τους κόκκους του καφέ στον ατμό και στη συνέχεια, αφαιρείται η καφεΐνη μέσω του ξεπλύματος με έναν διαλύτη. Οι Γάλλοι έχουν αναπτύξει μια υπεροψία για το ντεκαφεϊνέ, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι δεν μπορούν να αναγνωρίσουν τη διαφορά σε μια τυφλή γευσιγνωσία, καθώς η καφεΐνη δεν έχει κάποια μυρωδιά. Από την άλλη, ο George Washington ανακάλυψε τον στιγμιαίο καφέ περίπου το 1906.

Ο καφές είναι τρομερά δημοφιλής και είναι το τρίτο ποτό σε κατανάλωση, μετά από το νερό και το τσάι και το δεύτερο πιο εμπορεύσιμο μετά το λάδι. Αν και ιατρικές μελέτες έχουν προσπαθήσει να συνδέσουν την κατανάλωση καφεΐνης με κάθε πιθανή ανθρώπινη ασθένεια, έχουν βρεθεί άλλες τόσες θετικές επιδράσεις στον οργανισμό μας. Σε κάθε περίπτωση, οποιαδήποτε ιατρική έκθεση είναι απίθανο να αλλάξει τις συνήθειες εκατομμυρίων ανθρώπων, που λατρεύουν τον καφέ για τη μοναδική του γεύση ή για τις ευεργετικές του ιδιότητες.