Mια αναδρομική έκθεση με τίτλο, Half-A-Wind Show, για τη χήρα του John Lenon στο Μπιλμπάο.

Mια σκάλα οδηγεί στο ταβάνι. Το έργο ονομάζεται «Yes Painting». Την είχε ανέβει και ο Λένον το 1966, στην γκαλερί Indica του Λονδίνου. 

«Αυτή που έπρεπε να ανέβει ο Τζον ήταν πολύ ψηλή» έλεγε προ ημερών η Ονο σε συνέντευξή της, περιγράφοντας ένα έργο που παρουσιάζεται από χθες σε ρετροσπεκτίβα της στο Μουσείο Γκούγκενχαϊμ στο Μπιλμπάο.

Στην αναδρομική του Γκούγκενχαϊμ πάντως, που διαρκεί μέχρι τον Σεπτέμβριο, το «Yes Painting» δεν βρίσκεται ως νοσταλγικό σουβενίρ. Αποτελεί μέρος μιας συλλογής με εγκαταστάσεις, σχέδια, φιλμ που καλύπτει όλη τη δημιουργική περίοδο της καλλιτέχνιδος και σύμφωνα με αρκετούς αποδεικνύει ότι η Ονο υπήρξε μια πρωτοπόρος.

Η μαγνητοσκόπηση μιας μύγας που σουλατσάρει σε ένα γυναικείο μηρό λ.χ. θυμίζει μετέπειτα έργα του Ντέμιαν Χερστ. Μια καρέκλα τυλιγμένη με ύφασμα που μοιάζει σαν το δέρμα της θα μπορούσε να ανήκει στη Ρέιτσελ Γουάιτριντ.

Το «Μισό Δωμάτιο», μια εγκατάσταση με αντικείμενα διχοτομημένα, έχει ήδη επαινεθεί ως σκηνικό για μπεκετικό μονόλογο.

Παρουσιάστηκε το 1967 σε ένα Λονδίνο που θεωρούσε την εννοιολογική τέχνη τη διανοουμενίστικη πλευρά της χίπικης βλακείας.

Στο Τόκιο από την άλλη, λίγα χρόνια πριν, η «φεμινιστική» περφόρμανς «Cut Piece», στη διάρκεια της οποίας το κοινό με τη βοήθεια ψαλιδιού, έκοβε λίγο λίγο τα ρούχα της Ονο μέχρι που απέμενε με τα εσώρουχά της, είχε αντιμετωπιστεί κάπως καλύτερα.

Οι κριτικές λένε ότι το φάντασμά του πλανιέται στην έκθεση, όπως όμως και η αίσθηση ότι η Ονο, στα 81 της, τελικά δικαιώνεται.

«Οι περισσότεροι δεν ήθελαν να ξέρουν και εγώ δεν ήθελα να εξηγώ» έλεγε σε εκείνη την προ ημερών συνέντευξή της. «Η τέχνη μου διέφερε από αυτό που τότε θεωρούνταν τέχνη. Η σκέψη μου ήταν ότι μια ημέρα, πενήντα, εκατό χρόνια μετά, οι άνθρωποι μπορεί και να την ανακάλυπταν».