Η χρησιμότητα του άχρηστου

kanapes
ΤΡΙΤΗ, 19 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2014

Στο βιβλίο του, ο Νούτσιο Όρντινε, μας διδάσκει πως χωρίς το δωρεάν και το άχρηστο, πνίγοντας εκείνες τις πολυτέλειες που θεωρούνται περιττές, πολύ δύσκολα ο homo sapiens θα καταφέρει να κάνει πιο ανθρώπινη την ανθρωπότητα.

Περίμενε κανείς πως μετά από έξι χρόνια κρίσης η νοοτροπία μας και ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε προβλήματα και καταστάσεις θα είχαν αλλάξει. Και μαζί μ' αυτό θα άλλαζαν και οι αξίες μας, τουλάχιστον η ιεράρχησή τους. Ο Νούτσιο Όρντινε, στο βιβλίο του, δείχνει πως η εμμονή της κατοχής και η λατρεία της χρησιμότητας καταλήγουν να στραγγίζουν το ανθρώπινο πνεύμα.

Δεν αληθεύει, ούτε και σε περίοδο κρίσης, πως μόνο ότι είναι πηγή κέρδους είναι και χρήσιμο. Στις εμπορευματικές δημοκρατίες μας υπάρχουν κάποιες γνώσεις που έχουν τη φήμη των "άχρηστων", οι οποίες στην πραγματικότητα αποκαλύπτουν μια εκπληκτική χρησιμότητα.

Σε αυτό το φλογερό κείμενο, ο Νούτσιο Όρντινε εφιστά την προσοχή μας στη χρησιμότητα του άχρηστου και στην αχρηστία του χρήσιμου. Μέσα από τους στοχασμούς μεγάλων φιλοσόφων (Πλάτων, Αριστοτέλης, Ζουάνγκ-ζι, Πίκο ντελλά Μιράντολα, Μονταίνιος, Tζορντάνο Μπρούνο, Καμπανέλλα, Μπέηκον, Κάντ, Τοκβίλ, Νιούμαν, Πουανκαρέ, Χάιντεγκερ, Μπατάιγ) και σπιυδαίων συγγραφέων (Οβίδιος, Δάντης, Πετράρχης, Βοκκάκιος, Αλμπέρτι, Αριόστο, Τόμας Μόρ, Σαίξπηρ, Θερβάντες, Μίλτον, Λέσσινγκ, Λεοπάρντι, Ουγκό, Γκωτιέ, Ντίκενς, Χέρτσεν, Μπωντλαίρ, Στήβενσον, Οκακούρα Κακούζο, Γκαρθία Λόρκα, Μάρκες, Ιονέσκο, Καλβίνο, Φόστερ Ουώλλας), ο Νούτσιο Όρντινε δείχνει πως η εμμονή της κατοχής και η λατρεία της χρησιμότητας αποσταθεροποιούν και βάζουν σε κίνδυνο τα σχολεία και τα πανεπιστήμια, την τέχνη και τη δημιουργικότητα, καθώς και θεμελιώδεις αξίες όπως η dignita hominis, η αγάπη και η αλήθεια.

Ο Άμπρααμ Φλέξνερ, στο συναρπαστικό κείμενό του, που μεταφράζεται πρώτη φορά στην Ελλάδα, μας θυμίζει ότι μόνο οι επιστήμες μας διδάσκουν τη χρησιμότητα του άχρηστου. Χωρίς το δωρεάν και το άχρηστο, πνίγοντας εκείνες τις πολυτέλειες που θεωρούνται περιττές, πολύ δύσκολα ο homo sapiens θα καταφέρει να κάνει πιο ανθρώπινη την ανθρωπότητα.

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα: Ο Νούτσιο Όρντινε (Ντιαμάντε, Ιταλία, γ. 1958) είναι καθηγητής ιταλικής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Καλαβρίας. Οι τρεις μελέτες του αφορούν τον Τζορντάνο Μπρούνο έχουν μεταφραστεί σε έντεκα γλώσσες, μεταξύ των οποίων τα κινεζικά, τα ιαπωνικά, και τα ρωσικά: La caballa dell’asino (1996), La soglia dell’ombra (2009) και Contro II Vangelo armato (2009). Έχει εκδώσει επίσης τα: Teoria della novela e teoria del riso nel Cinquecento (2009), Les rendez-vous des savoirs (2009), Trois couronnes pour un roi (2011, Bompiani, 2014), Les portraits de Gabriel Garcia Marquez (2012). Είναι fellow στο Harvard University Center for Italian Renaissance Studies και στο Alexander von Humboit Stiftung, και επισκέπτης καθηγητής σε διάφορα ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια στις ΗΠΑ (Yale, NYU) και στην Ευρώπη (EHESS, ENS, Paris-IV Sorbonne, CESR στην Tours, IEA Paris, Warbung Institute στο Λονδίνο, Max-Planck Βερολίνου). 

Πληροφορίες: To βιβλίο του Νούτσιο Όρντινε "Η χρησιμότητα του άχρηστου" κυκλοφορεί απο τις εκδόσεις Άγρα.