Η Claire Denis και η Juliette Binoche συνεργάζονται σε μια από τις πιο έξυπνες όσο και σκληρές ταινίες της χρονιάς.

Η γλώσσα (σ.σ. εννοώντας την ομιλούμενη) είναι ένα δέρμα: τρίβω τη γλώσσα μου έναντι του άλλου. Είναι σαν να είχα λέξεις αντί για δάχτυλα, ή δάχτυλα στην άκρη των λέξεών μου. Η γλώσσα μου τρέμει από την επιθυμία. Το συναίσθημα προέρχεται από μια διπλή επαφή: αφενός, μια ολόκληρη δραστηριότητα του λόγου διακριτικά, έμμεσα επικεντρώνεται σε ένα μόνο σημάδι, το οποίο είναι το «σε ποθώ» και απελευθερώνει, θρέφει, διακλαδώνει μέχρι το σημείο της έκρηξης (η γλώσσα βιώνει οργασμό αγγίζοντας τον εαυτό της). Από την άλλη, περιβάλλω τον άλλο στις λέξεις μου, χαϊδεύω, τρίβομαι απέναντί του, μιλάω για αυτή την επαφή, επεκτείνω τον εαυτό μου να κάνει τον σχολιασμό στον οποίο υποβάλλω αυτή τη σχέση να αντέξει. – Roland Barthes

Παράξενη η νέα ταινία της Claire Denis. Ίσως η πιο περίεργη της σπουδαίας έως τώρα καριέρας της. Εξετάζοντας το φιλμ ξεχωριστά από τις υπόλοιπες δουλειές της κορυφαίας Γαλλίδας δημιουργού, σίγουρα είναι για μια από τις πιο «κανονικές» της ταινίες, σε ένα πρώτο στάδιο εύκολα προσβάσιμη για αρκετό κόσμο που δεν έχει επαφή με τη φιλμογραφία της. Συγκριτικά με τις υπόλοιπες ταινίες της ωστόσο, αποτελεί μια απρόσμενη στροφή. Το «Let the Sunshine In» παρουσιάστηκε ως ρομαντική κομεντί, όντας επηρεασμένο από ένα δοκίμιο του Γάλλου φιλοσόφου Roland Barthes, από το οποίο πήραμε και το παραπάνω απόσπασμα που συμπυκνώνει τόσο ανάγλυφα τους στόχους και την νοοτροπία της ταινίας.

Φυσικά μιας και μιλάμε για το σινεμά της Denis, ήταν αδύνατο να αποφασίσει ξαφνικά έχοντας πατήσει τα 70 να αλλάξει το στυλ της και να παραδώσει κάτι εύπεπτο. Παρακολουθούμε την ιστορία μιας μεσήλικης διαζευγμένης καλλιτέχνιδος (Juliette Binoche) που ζει στο Παρίσι και η οποία προσπαθεί να βρει τον έρωτα ή για να το θέσουμε ορθότερα, κάποια προσωπική σύνδεση που να σημαίνει κάτι για την ίδια. Ψάχνοντας κάποιον με τον οποίο θα χτίσει μια τέτοια ουσιώδη σχέση επικοινωνίας, έρχεται σε επαφή με πολλά διαφορετικά άτομα με τα οποία όσο και αν καταλήγει να μιλάει πάρα πολύ και να κάνει ατελείωτες συζητήσεις μαζί τους, είναι εμφανές ότι σε όλα αυτά τα φλερτ υπάρχει ένα μεγάλο χάσμα.

Η ταινία ξεκινά απότομα με μια σεξουαλική σκηνή, ανάμεσα στην Isabelle και έναν παντρεμένο τραπεζίτη με τον οποίο βρίσκεται για ένα διάστημα στην αρχή της ταινίας. Είναι και η μοναδική σεξουαλική σκηνή που βλέπουμε στην ταινία και έχει σημασία η θέση της. Ξεκινά με πάθος, για να καταλήξει σε ολική αποτυχία. Το μόνο που χρειαζόταν να διαμεσολαβήσει για να ολοκληρωθεί αυτή η μετάβαση ήταν η ανταλλαγή λόγου ανάμεσα στους δύο, έστω και αν περιορίζεται στα πλαίσια της ερωτικής πράξης. Σε κάποιο άλλο φλερτ της, η Isabelle καταλήγει να μιλά για ώρες πάνω από ποτό και φαγητό με έναν ανασφαλή ηθοποιό, χωρίς τίποτα από ό,τι λένε να έχει σημασία για τον έναν ή για τον άλλο και δίχως να επικοινωνούν στο ίδιο μήκος κύματος. Παρόλα αυτά, και οι δύο επιζητούν την επαφή, ακόμη και στο σαρκικό βαθμό. Και όταν τα σώματά τους αγκαλιαστούν και σταματήσουν να μιλάνε, ξαφνικά για λίγο όλα θα γίνουν καλύτερα. Μέχρι να έρθει η επόμενη ημέρα και να χρειαστεί πάλι να επικοινωνήσουν με λέξεις.

Ανέκαθεν η Denis ασχολούνταν με την εμβάθυνση σε σκοτεινά συναισθήματα και ακόμη και αν το «Let the Sunshine In» σου δίνει την εντύπωση ότι αφήνει κάποιες αχτίδες ήλιου να εισέλθουν, μπαίνοντας μέσα στο φιλμ συνειδητοποιείς ότι σε μια δεύτερη ή και σε μια τρίτη ανάγνωση είναι πάρα πολύ σκληρό και εξαιτίας της υπόσχεσης ότι ίσως αυτή τη φορά να σε περιμένει κάτι διαφορετικό, καταλήγει και μια από τις πιο ψυχρές ταινίες της Denis. Είναι τόσο εύκολο να ακολουθήσεις τις προσδοκίες της Isabelle και να ενδιαφερθείς για την αναζήτησή της, αλλά αυτή είναι και η αιτία που θα γκρεμοτσακιστείς στο φινάλε.

Η τελευταία σκηνή της ταινίας είναι μια από τις πιο ιδιοφυείς συλλήψεις στην μεγάλη καριέρα της Denis. Ο Gerard Depardieu εμφανίζεται ξαφνικά για να υποδυθεί έναν ειδικό στις σχέσεις στον οποίο καταφεύγει η Isabelle της Binoche και που μόλις στην προηγούμενη σκηνή έχουμε διαπιστώσει πως αδυνατεί να διαχειριστεί τα προβλήματα της δικής του ζωής. Δε βλέπουμε ποτέ τους δύο μαζί στο ίδιο κάδρο, ίσως γιατί δε βρέθηκαν ποτέ στο ίδιο δωμάτιο, αν σκεφτεί κανείς την θυελλώδη σχέση μίσους που έχουν αποκτήσει οι δύο ηθοποιοί μέσα στα χρόνια. Άλλωστε σε ένα επίπεδο όσα λέει ο Depardieu στην Binoche απηχούν και τη δική τους σχέση στην πραγματική ζωή, κάνοντας την κωμωδία που διατείνεται πως είναι το φιλμ πραγματικά πολύ έξυπνη και πάρα πολύ μαύρη. Και ενώ αυτός συνεχίζει να συμβουλεύει την Isabelle για τις σχέσεις της ζωής της, φλυαρώντας ουσιαστικά για το απόλυτο τίποτα και παρουσιάζοντας εμμέσως πλην σαφώς και τον εαυτό του ως έναν υποψήφιο εραστή της, παράλληλα αρχίζουν να πέφτουν οι τίτλοι τέλους.

Μέχρι να τελειώσει η κουβέντα τους, με τον σύμβουλο του Depardieu να καταλήγει ότι η Isabelle πρέπει να αναζητήσει την λιακάδα μέσα της, ενώ το χαμόγελό της λάμπει στην προοπτική που ανοίγεται στη ζωή της με αυτή την αλλαγή νοοτροπίας, οι τίτλοι τέλους έχουν ήδη πέσει από δίπλα τους, με την Denis να έχει αποστασιοποιηθεί οριστικά από την ιστορία. Η ελπίδα της Isabelle για να μια μορφή λεκτικής επικοινωνίας που ισούται με ερωτική επαφή είναι κατεστραμμένη και περιχαρακωμένη από τη στιγμή της δημιουργίας της και η αναζήτηση είναι αέναη. Κανείς δεν επικοινωνεί με κανέναν, παρά μόνο υποκρίνεται για να πάρει αυτό που θέλει.

Ακόμη και έτσι όμως, το «Let the Sunshine In» με τον τόσο ειρωνικό τελικά τίτλο του που περιπαίζει την πρωταγωνίστριά του, είναι μια σημαντική ταινία στο βαθμό που εξερευνά τη σεξουαλικότητα και τις επιθυμίες μιας μόνης γυναίκας μέσης ηλικίας, χωρίς ταμπού και δίχως υπεκφυγές. Και μεγάλο μέρος αυτής της επιτυχίας πιστώνεται στην Juliette Binoche που βρίσκεται στην καλύτερη στιγμή της εδώ και μερικά χρόνια. Δεν μπορούμε να φανταστούμε άλλη ηθοποιό που θα ήταν ικανή να προσδώσει τέτοια φυσικότητα και ζεστασιά σε αυτόν το ρόλο, μεταφέροντας δύναμη αλλά και σημασία στο μη λεκτικό και το στιγμιαίο. Γιατί ακόμη και αν η προσμονή μιας τόσο σπουδαίας λεκτικής επαφής διαλύεται τη στιγμή που γεννάται από εμάς τους ίδιους και από τις προσδοκίες που χτίζουμε, μπορούμε να ελπίζουμε σε στιγμές έκρηξης σαν τον χορό της Isabelle με έναν ξένο άντρα υπό τους ήχους του «At Last» της Etta James. Μέσα στην αποξένωση και την σολιψιστική προσέγγιση των ανθρώπινων και ερωτικών σχέσεων, η πρωτόλεια στιγμιαία σαρκική επαφή με τον άλλο παράγει τον απαιτούμενο ηλεκτρισμό για να συνεχίσουμε. Το σινεμά της Denis δε θα πάψει ποτέ να δημιουργεί τροφή για σκέψη.

Η ταινία θα κυκλοφορήσει στις αίθουσες από την Filmtrade στις 5 Οκτωβρίου.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΣΧΟΣ / [email protected]