Ένα ακόμη μυθιστόρημα της Margaret Atwood τυγχάνει μιας εξαιρετικής τηλεοπτικής μεταφοράς.

Το 2017 είναι χρονιά-ορόσημο για τη βιομηχανία του θεάματος από πάρα πολλές απόψεις. Από τη στιγμή που ήρθε στην επιφάνεια το σκάνδαλο Weinstein, δεκάδες γυναίκες και άνδρες βρήκαν την ευκαιρία να μιλήσουν για τις δικές τους ιστορίες σεξουαλικής κακοποίησης από επιφανείς προσωπικότητες του Χόλιγουντ που είτε μπροστά είτε πίσω από τις κάμερες μεσουρανούσαν επί δεκαετίες. Πολλοί αναρωτιούνται γιατί όλες αυτές οι ιστορίες ακούγονται ξαφνικά τώρα ενώ αρκετές συνέβησαν χρόνια πίσω και η απάντηση είναι ότι δεν είχαν δημιουργηθεί οι κατάλληλες συνθήκες για αυτές τις εξομολογήσεις. Όταν ένα ολόκληρο ανδροκρατούμενο σύστημα έχει συνηθίσει να δρα κατά αυτό τον τρόπο για τόσον καιρό, το να βγει ένα θύμα κακοποίησης για να καταγγείλει τον θύτη του θα σήμαινε αυτομάτως και το τέλος της καριέρας του. Από τη στιγμή που έγινε η αρχή με αδιάσειστα στοιχεία και πολλαπλές μαρτυρίες, ήταν θέμα χρόνου να νιώσουν άνετα και τα θύματα και να αρχίσουν να μιλούν για τις άσχημες και τραυματικές εμπειρίες τους.

Αυτό που έγινε αντιληπτό μέσα από όλη αυτή την ιστορία είναι κάτι που ξέραμε, αλλά και πάλι είναι σοκαριστικό να το συνειδητοποιείς με πραγματικά στοιχεία: την υποκρισία δηλαδή και τον σεξισμό που έχουν γερές ρίζες στο Χόλιγουντ. Είναι μια χρονιά ραγδαίων ανακατατάξεων και μια μεγάλη ευκαιρία να ξεκινήσει μια νέα εποχή που να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του 21ου αιώνα. Ίσως ζητάμε πολλά, αλλά αν μετά από αυτές τις εξελίξεις δεν αλλάξει κάτι, τότε δεν πρόκειται να αλλάξει ποτέ. Και αυτή η αλλαγή δε θα έρθει από μόνη της, αλλά περιλαμβάνει και τις αντίστοιχες παραγωγές που θα δείξουν το δρόμο προς αυτή την κατεύθυνση. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι πολύ σημαντικό αυτό που συμβαίνει φέτος με τις σειρές που βασίζονται σε μυθιστορήματα της Margaret Atwood.

Δεν είναι ότι η 78χρονη Καναδή συγγραφέας δεν ήταν πάντοτε δημοφιλής, αλλά ποτέ δεν είχε την αναγνωρισιμότητα που λαμβάνει αυτή την περίοδο, δείγμα του ότι η τηλεόραση είναι τη δεδομένη στιγμή πιο ενδιαφέρον μέσο από το σινεμά. Όχι μόνο γιατί αναδεικνύει πρόσωπα με μεγαλύτερη ευκολία, αλλά γιατί καταπιάνεται με σημαντικά και επίκαιρα ζητήματα τα οποία και βρίσκουν ανταπόκριση στο κοινό. Μέσα στη χρονιά είδαμε ήδη το «The Handmaid’s Tale» να συζητείται έντονα και να καταλήγει να σαρώνει στα βραβεία Emmy και τώρα έρχεται μια ακόμη τηλεοπτική μεταφορά ενός μυθιστορήματος της Atwood, του «Alias Grace» το οποίο είχε γράψει το 1996 και που καταπιάνεται με μια αληθινή υπόθεση του παρελθόντος.

Στο «The Handmaid’s Tale» μεταφερθήκαμε σε ένα όχι και τόσο μακρινό δυστοπικό μέλλον, με τα δικαιώματα των γυναικών να αφαιρούνται δια της βίας και να μετατρέπονται σε δούλες πολυτελείας και σε αντικείμενα του σεξ με σκοπό την αναπαραγωγή. Στο «Alias Grace» πηγαίνουμε πίσω στα μέσα του 19ου αιώνα και στην πραγματική ιστορία της Ιρλανδής μετανάστριας Grace Marks που δούλευε ως υπηρέτρια σε ένα σπίτι έξω από το Τορόντο και κατηγορήθηκε για τη δολοφονία του ιδιοκτήτη, Thomas Kinnear και της οικονόμου και εραστή του, Nancy Montgomery. Ουσιαστικά η υπόθεση δε διαλευκάνθηκε ποτέ και η Grace Marks καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη. Η Atwood στο βιβλίο της δεν ενδιαφέρεται να επιλύσει την υπόθεση και να αποφασίσει για την αθώωση ή την ενοχή της Grace Marks, παρά ασχολείται με την γενικότερη εικόνα της περιόδου, πριν καν θεσμοθετηθούν τα δικαιώματα των γυναικών.

Το «Alias Grace» ξεκίνησε ως ιδέα για μεταφορά στο σινεμά, αλλά τελικά κατέληξε σε μίνι σειρά έξι επεισοδίων μέσα από τη συχνότητα του καναδικού CBC και φυσικά του Netflix. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον όμως έχουν τα πρόσωπα πίσω από την παραγωγή. Τη διασκευή του μυθιστορήματος της Atwood ανέλαβε η Sarah Polley, γνωστή για τον ακτιβισμό της και τη φεμινιστική της στάση και δημιουργός του συγκλονιστικού ντοκιμαντέρ «Stories We Tell», ενώ στη σκηνοθεσία και των έξι επεισοδίων συναντάμε το όνομα της Mary Harron, επίσης γνωστή για τον καυστικό κοινωνικό σχολιασμό της και δημιουργό μεταξύ άλλων του «American Psycho» με τον Christian Bale. Και οι δύο είναι γυναίκες που αγωνίζονται για τα δικαιώματα των γυναικών επί χρόνια μέσα από τα λόγια και τα έργα τους και είναι από κάθε άποψη το ιδανικότερο δίδυμο για να μεταφέρει αυτή την ιστορία στην οθόνη με καθαρά κινηματογραφική ποιότητα.

Η αφήγηση της πλοκής ξετυλίγεται μέσα από τις συνεντεύξεις που δίνει η Grace Marks στον φιλόδοξο νεαρό γιατρό Simon Jordan, ο οποίος έχει κληθεί να κάνει ψυχιατρική εκτίμηση για την περίπτωσή της. Οι συνεντεύξεις λαμβάνουν χώρα δέκα χρόνια μετά από το περιστατικό της διπλής δολοφονίας και με τη χρήση flashback πηγαίνουμε πίσω στην απαρχή του ταξιδιού της προς την Αμερική, για να δούμε όλα όσα της συνέβησαν μέχρι να φτάσουμε σε αυτό το αποτρόπαιο γεγονός, σύμφωνα πάντα με τα λόγια της ίδιας. Καθώς ο γιατρός ερωτεύεται σταδιακά την Grace οι γραμμές ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη φαντασία, το κλινικό περιβάλλον των συνεντεύξεων και της προσωπικής σχέσης που χτίζουν γίνονται πολύ λεπτές και όλα αποκτούν πολλαπλές αναγνώσεις.

Όπως και η ίδια η Atwood, έτσι και οι Polley και Harron δεν ενδιαφέρονται να καταλήξουν σε κάποιο συμπέρασμα σχετικά με το αν η Grace Marks διέπραξε πράγματι το διπλό φονικό. Δια μέσω της προσωπικής της ιστορίας ανοίγουν το κάδρο και απεικονίζουν μια ολόκληρη εποχή και το πώς αντιμετώπιζε τις γυναίκες. Δεν είναι ότι ακόμη δεν είχαν αποκτήσει δικαιώματα και η ισότητα φαινόταν πολύ μακρινή, αλλά ότι αντιμετωπίζονταν συχνά σαν κατώτερα όντα, σκλάβες που ήταν κτήμα του ιδιοκτήτη τους. Δεν έχει σημασία λοιπόν αν η Grace Marks είναι υπεύθυνη ή ηθική αυτουργός για τη δολοφονία, αλλά είναι βασικό να εστιάσουμε στα ψυχολογικά τραύματα που αποκόμισε ως έφηβη από τη στιγμή που πέρασε τον Ατλαντικό και ήρθε αντιμέτωπη με το σκληρό πρόσωπο της πατριαρχίας.

Καθώς το «Alias Grace» προσεγγίζει ιστορικά γεγονότα, δεν είναι τόσο τρανταχτή η επιρροή της πατριαρχικής κοινωνίας όσο στο «The Handmaid’s Tale», το οποίο μοιάζει περισσότερο με μια ενήλικη εκδοχή του «The Hunger Games». Άλλωστε έχουμε συνηθίσει την ιστορία στο σημείο που κάποια πράγματα ίσως και να μας φαίνονται φυσιολογικά. Πιο πολλά κοινά μπορούμε να βρούμε με το «12 χρόνια σκλάβος», καθώς πρόκειται για ένα βραδυφλεγές δράμα που καθώς προχωρά και εκτυλίσσεται σου δημιουργεί μια αίσθηση ασφυξίας. Υπάρχει ένα απροσδιόριστο βαθύ σκοτάδι γύρω από την Grace που η σειρά το εκμεταλλεύεται μέσα από την ισχυρή της -στα όρια του αγνού τρόμου- εικονοποιία και την σουρεαλιστική προσέγγιση, με τον κόσμο των ονείρων, των προλήψεων και των παραισθήσεων να παρεμβάλλεται στο βαθμό που να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της αφήγησης.

Την Grace Marks υποδύεται η Sarah Gadon, για την οποία ξέραμε ήδη ότι είναι καλή ηθοποιός, με σταθερά ενδιαφέρουσες επιλογές στην καριέρα της, εδώ όμως η ερμηνεία της είναι φανταστική. Η 30χρονη Καναδή ηθοποιός εξερευνά εις βάθος τον χαρακτήρα της και δεν αφήνει τίποτα φανερό. Πρόκειται για ένα μυστήριο με πολλές πλευρές και κάθε μια από αυτές αναπτύσσεται αρκούντως ώστε να είναι πειστική. Είναι βέβαιο πως η ερμηνεία της Gadon είναι ο ακρογωνιαίος λίθος για την επιτυχία του «Alias Grace» και μια από τις κορυφαίες της χρονιάς, όχι μόνο για την τηλεόραση. Δίπλα της στο ρόλο του γιατρού συναντάμε τον Edward Holcroft από το «Kingsman», σε μια στιβαρή, πιο θεατρική ερμηνεία που πετυχαίνει άψογη χημεία με την Gadon. Σε άλλους σημαντικούς ρόλους συναντούμε τον Zachary Levi ως μέντιουμ/ταχυδακτυλουργό, την Anna Paquin ως ένα από τα θύματα της υπόθεσης και τον σκηνοθέτη David Cronenberg (ναι, τον γωνστό) να υποδύεται έναν αιδεσιμότατο. Σε συνολική βάση το «Alias Grace» είναι μια από τις καλύτερες πρόσφατες σειρές στο επίπεδο της απόδοσης του καστ και αυτό πιστώνεται εν πολλοίς στην Sarah Polley και την καθόλου στερεοτυπική διαχείριση των χαρακτήρων.

Αν πρέπει να κάνουμε αυτή τη σύγκριση, θεωρούμε το «Alias Grace» ανώτερο του «The Handmaid’s Tale», για τον απλούστατο λόγο γιατί το πορτρέτο της πατριαρχίας που παρουσιάζει είναι μεν πιο σκληρό για τον απλό λόγο ότι είναι πραγματικό, αλλά φανερώνεται μέσα από τις λεπτομέρειες και το χρόνο που θα επενδύσεις να παρακολουθήσεις τα έξι επεισόδια και δεν είναι προφανές ή «τσιτάτο». Είναι μια από τις καλύτερες και σημαντικότερες σειρές του 2017, παρουσιάζοντας τη μορφή μιας κοινωνίας που θα έπρεπε να έχουμε αφήσει πίσω στον 19ο αιώνα οριστικά και αμετάκλητα και όμως βρίσκεται ακόμη εδώ, κεκαλυμμένη με τη λάμψη του κόκκινου χαλιού.

Το «Alias Grace» είναι διαθέσιμο προς streaming στο Netflix.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΣΧΟΣ / [email protected]