Αλευρομουτζουρώματα και άλλα έθιμα της Ελλάδας που θέλουμε να ζήσουμε από κοντά
Πάμε να βάλουμε λίγο σουρεαλισμό στη ζωή μας (και το επόμενο ταξίδι μας);
Αλευρομουτζουρώματα, Γαλαξίδι
Στο Γαλαξίδι φαίνεται να ξέρουν πώς να διασκεδάζουν τις Απόκριες, αφού την Καθαρά Δευτέρα την παίρνουν πολύ σοβαρά και… αλευρομουτζουρώνονται. Τι σημαίνει αυτό; Οι καρναβαλιστές παίρνουν γενναίες ποσότητες αλευριού με χαρτοπόλεμο και τις εκτοξεύουν μεταξύ τους, οι οποίοι όπως ορίζει το έθιμο, πρέπει να είναι μουτζουρωμένοι με κάρβουνο στο πρόσωπο την ημέρα αυτή, σε ένα ιδιαίτερο... πεδίο μάχης. Βέβαια τα τελευταία χρόνια, τα πρόσωπα κυριολεκτικά σκεπάζονται από ένα σωρό πρωτότυπα μάλλον υλικά, όπως το λουλάκι, το βερνίκι παπουτσιών κ.ά., ενώ το έθιμο έχει τις ρίζες του στα χρόνια της τουρκικής κατοχής. Το άναμμα φωτιών σε πλατείες και δρόμους με μουσική, χορό, γλέντι και φαγητό φυσικά δεν λείπει.
Τα Αναστενάρια πραγματοποιούνται κάθε χρόνο στο χωριό Αγία Ελένη Σερρών, κατά το πανηγύρι των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, 20 και 21 Μάη, αλλά και στο μικρό πανηγύρι, το χειμωνιάτικο, την παραμονή και την ημέρα της γιορτής του Αγίου Αθανασίου στις 17 και 18 Γενάρη. Το έθιμο έχει τις ρίζες του στις παγανιστικές τελετές, ενώ πέρασε και στις διονυσιακές και αυτό που συμβαίνει είναι κατά τη διάρκεια των πανηγυριών είναι εκστατικός χορός και… πυροβασία όσων συμμετέχουν στο χορό, οι οποίοι είναι οι «αναστενάρηδες». Το έθιμο διατηρείται ως τις μέρες μας από πυρήνες αναστενάρηδων που υπάρχουν στην Αγία Ελένη Σερρών, στην Κερκίνη Σερρών, στο Λαγκαδά Θεσσαλονίκης, σε μερικά χωριά του Έβρου και σε ένα χωριό της Δράμας και αναφέρεται σε έναν θρύλο σύμφωνα με τον οποίο η εκκλησία του χωριού Κωστί της Ανατολικής Θράκης, αφιερωμένη στους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη, πήρε φωτιά και οι κάτοικοι του χωριού, προσπαθώντας να σώσουν τις εικόνες και τα ιερά κειμήλια, μπήκαν μέσα στο φλεγόμενο Ναό και άρπαξαν ό,τι βρήκαν μπροστά τους, για να διαπιστώσουν στη συνέχεια ότι κανείς δεν είχε καεί ή τραυματιστεί. Το απέδωσαν στη Χάρη του Αγίου κι από τότε τελούν το έθιμο αυτό, η επίσημη εκκλησία, όμως, έχει αντίθετη άποψη και θεωρεί ότι το έθιμο αυτό ειδωλολατρικό.
Το «αμίλητο» νερό, κεντρική Ελλάδα
Κάποια χωριά της κεντρικής Ελλάδας, έχουν ένα περίεργο χριστουγεννιάτικο έθιμο, όπου εκτός από τα παιδιά, τα ζώα και τους εαυτούς τους, ταΐζουν και τις… βρύσες. Συμβαίνει μετά τα μεσάνυχτα της παραμονής των Χριστουγέννων, όπου κοπέλες ξεκινούν από τα χαράματα, πηγαίνουν στις βρύσες και χωρίς να βγάλουν λέξη στη διαδρομή, παίρνουν το «αμίλητο» νερό. Στη συνέχεια, αλείφουν τη βρύση με βούτυρο και μέλι, κάνοντας την ευχή να τρέχει πάντα προκοπή στο σπίτι τους, όπως το νερό και να είναι γλυκιά η ζωή τους, όπως το μέλι. Πέραν αυτού, «ταΐζουν» τη βρύση και με ψωμί, τυρί, όσπρια κι εύχονται να έχουν καλή σοδειά, ενώ όποια προλάβει να φτάσει πρώτη, λέγεται ότι θα είναι και η πιο τυχερή για τη χρονιά που ακολουθεί. Η τελετουργία συνεχίζεται με συλλογή νερού στη στάμνα και επιστροφή στο σπίτι, πάλι αμίλητα, όπου μέσα στη στάμνα έχουν τοποθετήσει ένα βατόφυλλο και τρία χαλίκια. Το νερό το χρησιμοποιούν για ράντισμα του σπιτιού, ενώ αφήνουν και τα χαλίκια σε κάποια σημεία του.
Εδώ έχουμε ένα πιο καλοκαιρινό έθιμο, που φαντάζει και λίγο «μαγικό». Στην περιοχή Μαρκόπουλου της Κεφαλονιάς, στον Ιερό Ναό της Παναγιάς της Λαγκουβάρδας υπάρχει η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της «Φιδιώτισσας». Κάθε χρόνο από τις 6 Αυγούστου εμφανίζονται μέσα και έξω από το ναό φίδια, τα λεγόμενα «φίδια της Παναγίας», τα οποία πληθαίνουν μέχρι την παραμονή του Δεκαπενταύγουστου, όπου και αυξάνονται υπερβολικά. Αναχωρούν όταν περάσει η 15η Αυγούστου προκαλώντας την έκπληξη όλων. Πριν αναχωρήσουν, όμως, από το βράδυ της 14ης Αυγούστου ξεκινάει το πανηγύρι και ο χορός στη μικρή πλατεία γύρω από την εκκλησία, με τους χορούς «Μέρμηγκας», «Διβαράτικος» και «Κεφαλονίτικος Μπάλος» να ζωντανεύουν το κέφι.
Γιορτή των Νεκρών, Ηράκλειο Κρήτης
Κάτι που θυμίζει τη διάσημη μεξικάνικη γιορτή Dias de los Muertos οργανώνουν στην Κρήτη κάθε χρόνο το Πάσχα. Συγκεκριμένα, με ετοιμασίες που ξεκινούν από τη Μεγάλη Παρασκευή, φτιάχνουν παραδοσιακά φαγητά και γλυκά, τα οποία θα φάνε την Δευτέρα του Πάσχα, στο νεκροταφείο, στα μνήματα των αγαπημένων τους προσώπων, που έχουν προηγουμένως καθαρίσει και καλλωπίσει. Εκεί, ανταλλάσουν ευχές, τιμούν στη μνήμη των νεκρών και δείχνουν έμπρακτα ότι δεν τους ξεχνούν ποτέ.