Η διαφορετικότητά τους και η φυσική τους αρμονία, χαρίζουν στο λεκανοπέδιο της Αθήνας, το μεγαλύτερο ίσως ποσοστό από την ομορφιά που του έχει απομείνει. Τα 4 βουνά που «αγκαλιάζουν» την ελληνική πρωτεύουσα, αν και πολυπαθή, αποτελούν τους φυσικούς «φρουρούς» της και περιλαμβάνουν μερικούς από τους εναπομείναντες χώρους πρασίνου της.

Το λεκανοπέδιο των Αθηνών είναι το νοτιότερο, το μεγαλύτερο και το πιο ευνοημένο από τα δύο άλλα λεκανοπέδια της Αττικής. Περιβάλλεται από τις τρεις πλευρές του από χαμηλά βουνά και λόφους και –τουλάχιστον κάποτε- ήταν γνωστό για το περίφημο κλίμα του, ενώ στα νότιά του χαμηλώνει προς την θάλασσα, σχηματίζοντας τις δαντελωτές ακτές του Σαρωνικού.

Ο Υμηττός, η Πεντέλη, η Πάρνηθα και το Αιγάλεω, αποτελούν τους «φύλακες» της Αθήνας, τα βουνά που την «αγκαλιάζουν», την εφοδιάζουν με το απαραίτητο οξυγόνο και ενίοτε την… δροσίζουν. Τέσσερα βουνά, το καθένα διαφορετικό από το άλλο και με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, φύση και σημασία για την πόλη.

Πάρνηθα: Με διαφορά ύψους

Η Πάρνηθα είναι το υψηλότερο βουνό της Αττικής, στα βόρεια της Αθήνας, με συνολική έκταση 300 περίπου τ.χ. και υψηλότερη κορυφή την Καραμπόλα (1.413 μ). Καλύπτεται από πεύκα στα χαμηλότερα και από έλατα στα υψηλότερά της μέρη, ενώ αρκετές ημέρες του χειμώνα έχει χιόνι. Έχει ανακηρυχθεί περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και ένα σημαντικό της τμήμα απαρτίζει τον ομώνυμο Εθνικό Δρυμό, ενώ επίσης έχει ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000 και αποτελεί σημαντική περιοχή για τα πουλιά.

Σε μία από τις κορυφές του βουνού, το Μαυροβούνι, έχει χτιστεί το Καζίνο της Πάρνηθας (Μοντ Παρνές), στο οποίο μπορεί να φτάσει κανείς είτε με αυτοκίνητο είτε με τελεφερίκ. Επιπλέον, στην περιοχή λειτουργούν τα ορειβατικά καταφύγια Μπάφι ( www.mpafi.gr ) και Φλαμπούρι ( www.flabouri.gr ).

Εκεί ψηλά στον Υμηττό

Ο Υμηττός βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του λεκανοπεδίου της Αθήνας και εκτείνεται από την Αγία Παρασκευή και τα Γλυκά Νερά, στο βόρειο τμήμα του, έως τη Βούλα και τη Βάρη, στα νότια προάστια. Διαθέτει μεγάλες εκτάσεις πρασίνου, ενώ η υψηλότερη κορυφή του φτάνει τα 1026 μέτρα (κορυφή Εύζωνα).

Το βουνό είναι άμεσα συνδεδεμένο με την ιστορία της αρχαίας Αθήνας και σύμφωνα με τα ευρήματα και ιστορικές πηγές, στην περιοχή του όρους είχαν ιδρυθεί κατά την αρχαιότητα ιερά. Στη δυτική πλευρά του υπήρχαν λατομεία εξόρυξης μαρμάρου, το οποίο χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή μνημείων κατά τους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους.

Παρ’ όλες τις καταπατήσεις των εδαφών του, την άναρχη δόμηση στις πλαγιές του και καταστροφικές πυρκαγιές, ο Υμηττός διαθέτει –ακόμη– πλούσια βλάστηση και διακρίνεται για τη μεγάλη ποικιλία χλωρίδας και πανίδας που τον καθιστούν ως έναν σημαντικό βιότοπο της Αττικής.

Πεντέλη: Το «πληγωμένο» βουνό

Το σημερινό Πεντελικό όρος ονομαζόταν κάποτε Βριλησσός και έχει μέγιστο υψόμετρο 1.109 μέτρα, οριοθετώντας το λεκανοπέδιο των Αθηνών ανάμεσα στην πεδιάδα του Μαραθώνα, την κοιλάδα της Μεσογαίας και τον Κόλπο των Πεταλιών, στα ανατολικά.

Τη φήμη του, το Πεντελικό όρος την οφείλει στα λατομεία λευκού και αρίστης ποιότητας μαρμάρου. Το ξακουστό μάρμαρο Πεντέλης χρησιμοποιείται από την κλασική κιόλας εποχή του Περικλέους για την κατασκευή περίλαμπρων μνημείων, όπως ο πρώτος Παρθενώνας της Ακροπόλεως, αλλά και για σύγχρονα κτήρια των Αθηνών του 19ου αιώνα.

Αν και κάποτε, το Πεντελικό όρος ήταν γνωστό για τα πλούσια πευκοδάση που τον περιέβαλλαν σε χαμηλότερο υψόμετρο, καθώς και για τα δροσερά νερά που ανάβλυζαν από τις πηγές του, το ιστορικό αυτό βουνό, έχασε 2 φορές μεγάλο κομμάτι της ομορφιάς του από τις πυρκαγιές στα τέλη του '90 και απειλείται από τη βάναυση οικιστική έκρηξη που κατέκλυσε το λεκανοπέδιο και ανηφορίζει όλο και πιο ψηλά στις πλαγιές του.

Αιγάλεω: Το ιστορικό βουνό του… Ξέρξη

Το Αιγάλεω όρος αποτελεί το φυσικό σύνορο Αθηνών, Πειραιώς και Δυτικής Αττικής, με μέγιστο υψόμετρο 468 μέτρα. Στους πρόποδές του βρίσκεται το Αιγάλεω, η Αγία Βαρβάρα και το Χαϊδάρι, καθώς και οι περιοχές του Πειραιά, Κορυδαλλός, Κερατσίνι, Πέραμα και Νίκαια. Κάποτε καλυπτόταν από δάση και αποτελούσε ένα πραγματικό «μουσείο» της αττικής χλωρίδας και πανίδας, ενώ σήμερα, έχουν μείνει λίγα τμήματα του βουνού πευκόφυτα. Ένα από αυτά αποτελεί το δάσος που σκεπάζει την Αγία Βαρβάρα.

Φωτογραφία: http://www.attiko-prasino.gr

Από το όρος Αιγάλεω, ο βασιλιάς των Περσών, Ξέρξης, παρακολούθησε την ήττα του τεράστιου στόλου του, από τα λίγα πλοία των Αθηναίων, κατά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας.

Ας πάρουμε τα… βουνά

Παρά τις μεγάλες καταστροφές που έχουν υποστεί από πυρκαγιές και άναρχη δόμηση, τα βουνά της Αθήνας εξακολουθούν να μας προσφέρουν «οάσεις» πρασίνου, αλλά και περιοχές όπου μπορούμε να επιδοθούμε σε διάφορες δραστηριότητες.

Δείτε μερικά ενδιαφέροντα σημεία στα βουνά της Αθήνας…

Η περιοχή του αισθητικού δάσους του Υμηττού, προσφέρεται για την άσκηση ελαφρών δραστηριοτήτων αναψυχής όπως είναι η πεζοπορία και η ποδηλασία, ενώ επίσης προσφέρεται για περιπάτους, καθώς ο ασφαλτοστρωμένος δρόμος φτάνει ως την κορυφή του βουνού. Κι όταν θέλετε να ξαποστάσετε και πιείτε κάτι δροσιστικό, κάντε μια στάση στο όμορφο αναψυκτήριο του Δήμου Καισαριανής, στη θέση Καλοπούλα.

Αξιόλογα φυσικά μνημεία του Υμηττού είναι και τα σπήλαια που σχηματίζονται στις πλαγιές του. Σημαντικότερο και μεγαλύτερο είναι το σπήλαιο Κουτούκι, που βρίσκεται στις ανατολικές πλαγιές του βουνού, πάνω από την Παιανία.

Στην Πεντέλη, βρίσκεται το ομώνυμο Αστεροσκοπείο, που αποτελεί παράρτημα του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και ιδρύθηκε επίσημα το 1959. Οργανώνει σε μηνιαία βάση ξεναγήσεις στους χώρους και τα μηχανήματά του, βραδινές παρατηρήσεις του ουρανίου θόλου, εφόσον το επιτρέπουν οι καιρικές συνθήκες, ενώ συχνότερα πραγματοποιούνται επισκέψεις σχολείων.

Εξωτερική άποψη του Αστεροσκοπείου Πεντέλης(http://www.vrilissia.gr)

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει στην Πεντέλη και το Σπήλαιο των Αμώμων (ή Σπήλαιο της Πεντέλης ή Σπηλιά του Νταβέλη), αφ’ ενός λόγω της παρουσίας σε αυτή του κυριότερου από τα αρχαία λατομεία μαρμάρου του Πεντελικού όρους κι αφ’ ετέρου λόγω της ύπαρξης δυο βυζαντινών εκκλησιδίων. Η πρόσβαση στο Σπήλαιο της Πεντέλης, είναι εφικτή μόνο μέχρι κάποιο σημείο με δημόσια συγκοινωνία και από εκεί κι έπειτα, μόνο με πεζοπορία.

Στην Πάρνηθα όπως προαναφέραμε, στις θέσεις Μπάφι (υψόμετρο 1.160 μέτρα) και Φλαμπούρι ( υψόμετρο 1.158 μέτρα), βρίσκονται τα δύο ορεινά καταφύγια, χωρητικότητας 50 ατόμων το καθένα, ενώ ιδιαίτερα δημοφιλής είναι και η πεζοπορία στα ορεινά μονοπάτια της ( www.parnitha-np.gr/oreivasia.htm ).

Εξωτερική άποψη των μικρών ναών που δεσπόζουν στην είσοδο του Σπηλαίου του Νταβέλη (http://www.vrilissia.gr)

Τέλος, σε ορισμένα σημεία του όρους Αιγάλεω, θα δείτε δρομείς-περιπατητές, ποδηλάτες, αναρριχητές, αλλά και μηχανόβιους.

Πόπη Αθανασοπούλου

[email protected]